آسیب شناسی رسانه در جامعه دینی

بخش ارتباطات -  اگر رسانه دینی را یک سیستم در نظر بگیریم، بایستی در ابتدا نیازهای رسانه فارغ از کارکرد آن در حکومت دینی و غیر دینی روشن شود. در زیر به چند نمونه از این نیازها و آسیبهای مترتب بر آن ها در شش گام می پردازیم:

نیاز به افزایش میزان مخاطب

اولین و مهمترین نیاز برای هر رسانه، داشتن مخاطب زیاد به نسبت دیگر رسانه هاست. آسیبی که متاثر از این نیاز متوجه رسانه می شود، دیده شدن بیشتر توسط مخاطبین در بین تمام رسانه های موجود دیگر است. تاکید صرف بر این نیاز برای یک رسانه در حکومت دینی، نیازی است کاذب و باطل. لذا بایستی اصحاب رسانه، ضمن توجه به افزایش مخاطب خود، همواره رضای خدا را در پرداختن یا نپرداختن به موضوعات در نظر بگیرند و اخلاق و صداقت را فدای افزایش بازدید یا مخاطب نکنند.

نیاز به درآمد

شرط بقای یک رسانه در دنیای امروز، داشتن وسع مالی برای صرف حداقل هزینه هاست. اگر از درآمدهایی مانند باج گیری،چهره سازی،جو سازی و... بگذریم، تبلیغات سالم، تنها ممر درآمد یک رسانه سالم محسوب می شود.

تهدیدی که از این فرصت برای نفوذ استفاده می کند، تجمل گرایی و مصرف گرایی در افراط در تبلیغات هر نوع کالایی است برای تامین منابع مالی. البته دشمن در این مسیر از مسائلی مانند ذائقه سازی برای عملی کردن دیگر تهدیدهای خود غافل نخواهد بود.

نیاز به افزایش گروه مخاطب

بنا به دلایل مختلفی چون افزایش مخاطب و سپس کسب درآمد از تبلیغات بیشتر و جذب طیف های مختلف، رسانه نیاز پیدا می کند که وجود خود را در صحنه با گسترش گروه مخاطب حفظ کند. این نیاز موجب می شود تا دبیران رسانه، به جای پرداختن به رسالت اصلی خود که روز اول باید برای خود تعریف می کردند، به موضوعات متنوع و حاشیه ای رو می آورند. موضوعاتی که آن رسانه را به سمت "زرد" شدن سوق می دهد و به مباحث غیر ضروری می پردازند.

نیاز به حفظ مخاطب سفید

مخاطبین هم رای با خط مشی گردانندگان رسانه را اصطلاحا مخاطبین سفید می خوانند. یکی از راه های حفظ این گروه، پرداختن و حمله به گروه مخالف است. تهدیدی که از این نیاز وارد می شود تا رسانه را به سمت اباحی گری بکشاند، اقدام به فحاشی و تهمت به گروه مخالف می باشد تا دبیران رسانه، به هر قیمتی رضایت مخاطب همراه خود را از دست ندهند. این نوع مدیریت رسانه که اخیرا در کشور رواج پیدا کرده، تنها یک دلیل دارد و آن ضعف ارائه سند بر مدعاست. همانطور که خداوند در قرآن می فرماید: " قل هاتو برهانکم ان کنتم صادقین "  که اگر راست می گویید دلایل خود را بر این موضوع بیاورید. پس باید توجه داشته باشیم که فحاشی نشانه ضعف است و تنها راه جلوگیری از انحطاط در این ورطه، نگفتن مطلب بدون سند.

نیاز به جلب اعتماد مخاطب خاکستری

یکی از وظایف سردبیر در هر رسانه ای، انتخاب موضوع و انتخاب روش پرداختن به موضوع است به نحوی که با جذب حداکثری از قشر خاکستری، گوی رقابت را از دیگر رسانه ها بربایند. این انگیزه باعث می شود تا اگر راه درست این کار که همان ارئه مطلب بر اساس فطرت است به ایشان متذکر نشود، دست به دروغ پردازی و خودسانسوری و در نهایت عدول از ارزشها بزنند. مطالبات فطری مانند عدالت ورزی می تواند در حکومت دینی بر قشر خاکستری پاک طینت تاثیر گذاشته و به هدف جذب حداکثری نائل آیند. اما متاسفانه گروهی به خیال میانبر، روشی را انتخاب می کنند که حتی در صورت موفقیت در جذب مخاطب نیز نمی تواند ارزشی برای این کار بر اساس منویات دینی در نظر گرفت و از بین رفتن ارزشها در آن جامعه حتمی خواهد شد.

نیاز به متخصص

پرداختن تخصصی به مسائل یکی از راه های گریز از عوام زدگی است. یک رسانه برای جذب عوام و خواص بایستی بتواند موضوعات را به طور تخصصی برای سطوح مختلف ارائه دهد. این نیاز، رسانه را به این تصمیم می رساند که از متخصصین استفاده کند. حال اگر مدیران یک رسانه در جامعه دینی، به جای استخدام متعهدین متخصص یا آموزش متعهدین در موضوع مربوطه اقدام به بکارگیری متخصص صرف بدون در نظر گرفتن میزان تعهد وی بکنند، قطعا فن سالاری به عنوان تهدید بر آن رسانه چتر می اندازد و کارکرد(هدف از خلقت) آن رسانه را تحت الشعاع قرار خواهد داد.

منبع: الف( با تلخیص)

تنظیم برای تبیان: عطاالله باباپور