شاهنامه ، آخرش خوش است !

در دعای صحیفه سجادیه داریم که حضرت می فرمایند : « اللَّهُمَّ اسْلُكْ بِیَ الطَّرِیقَةَ الْمُثْلَى، وَ اجْعَلْنِی عَلَى مِلَّتِكَ أَمُوتُ وَ أَحْیَا ؛ خدایا! می‌خواهیم در راه مستقیم باشیم . »¹

ما افرادی از دكتر و مهندس و آیت الله , تاجر و كارگر تا دانشجو , از اقشارمختلف جامعه را می بینیم كه یك مرتبه رنگ عوض می‌كنند ، یعنی یا تغییر موضع می‌دهند یا تغییر ایدئولوژی می‌دهند و بد عاقبت می‌شوند و برعكس افرادی هستند كه فكر می‌كردیم كه اینها آدمهای بی ربط و به درد نخوری هستند اما دریك شرائطی ،به طرز باور نکردنی می درخشند . خیلی وقت ها از بزرگان می شنویم که می گویند : مهمترین دعا و نعمت ، عاقبت بخیری است .

این عاقبت چیست ؟

مردم چهار دسته هستند :

 1- بعضی ها هم خوب زندگی می‌كنند و هم خوب می‌میرند.

2- بعضی‌ها نه خوب زندگی می‌كنند و نه خوب می‌میرند .

3- بعضی ها خوب زندگی می‌كنند بد می‌میرند .

4- بعضی ها بر عكس است بد زندگی می‌كنند ولی رو سفید می‌میرند .

مثل زن و شوهرها ، ما زن و شوهرهایی را داریم كه هر دو دوش به دوش هم در كار خیر هستند ، مثل خدیجه و پیامبر اكرم(ص) ، مثل فاطمه و علی (ع) ، هم خوب زندگی کردند و هم خوب از دنیا رفتند .

بعضی زن و شوهرها هم دوش به دوش هم در بدجنسی هستند ، شوهر یك فحش می‌دهد و زن دو تا جوابش را می دهد ، اصلاً فتوكپی هم هستند ؛ مثل ابو الهب و زنش . قرآن می‌گوید : « تَبَّتْ یَدا أَبی‏ لَهَبٍ وَ تَبَّ »² و بعد می‌گوید : « وَ امْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ »³

گاهی مرد خوب است زن بد ، مثل زن حضرت لوط (ع) و گاهی مرد طاغوت است و خیانتکار و زنش خوب ، مثل فرعون .

در نمایشگاه انسان نمایی ، از همه مدل انسان وجود دارد .

حسن عاقبت چیست ؟!

قرآن در این زمینه می فرماید : « وَ السَّلامُ عَلَیَّ یَوْمَ وُلِدْتُ وَ یَوْمَ أَمُوتُ وَ یَوْمَ أُبْعَثُ حَیًّا »⁴ ، درود و سلامتی بر من ، روزی كه متولد شدم ، و روزی كه می‌میرم ، وباز می فرماید : « وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنی‏ مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنی‏ مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَلْ لی‏ مِنْ لَدُنْكَ سُلْطاناً نَصیراً »⁵

افرادی هستند كه خوش برخورد هستند و بدبدرقه ، نمونه‌اش را باز در سوره روم آیه ده داریم كه چطور آدم بدعاقبت می‌شود .

انسان که گناه پی در پی انجام می دهد ، بد عاقبت می‌شود . چطور آدم خونش كثیف می شود ، چطور تنگی سینه می‌گیرد ؛ یك سیگار ، دو سیگار ، ده سیگار. همین طور سیگار‌های پی درپی تنگی سینه می‌آورد . گاهی گناهان پی در پی ، مو به مو، به هم تابیده می‌شود طناب می‌شود ،این تناب یک دفعه انسان را می گیرد و در باتلاق بد عاقبتی گرفتار می کند .

 « ثُمَّ كانَ عاقِبَةَ الَّذینَ أَساؤُا السُّواى‏ أَنْ كَذَّبُوا بِآیاتِ اللَّهِ وَ كانُوا بِها یَسْتَهْزِؤُنَ »⁶ . قرآن می فرماید علت اینكه انسان ها تكذیب می‌كنندو می‌گویند: هیچی نیست !این که گناه نیست ، یک شب اشکال ندارد ، این کار را بکن ، گناهش پای من! و ... گناه پی در پی است . گناه انسان را بد عاقبت و نسبت به انجام دادن گناه بیشتر، جریح تر و شجاع تر می کند .

در دعای كمیل می‌گوید : « اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَهْتِكُ الْعِصَمَ ؛ می گوید : خدایا گناهی را که پرده را پاره می کند ، را ببخش .»⁷ آدم گناه اول را که انجام می دهد  نارحت است ، دفعه اول كه گناه می‌كند عذاب وجدان دارد ، بعدش دوم , سوم، چهارم و بعد، از گناه لذت می برد . اگر یك روز گناه نكند می‌گوید امروز روز جالبی نبود ! دفعه اول كه آدم سیگار می‌كشد سرفه می‌كند بعد ، از سیگار لذت می‌برد .

یكی از منافقین هفده نفر را ترور كرد . قاضی ازاو پرسید : نترسیدی ؟ گفت : اولی را كه زدم افتاد ، ترسیدم و لرزیدم دومی و سومی راحت بودم .

گناه ، اولش مهم است ، خدا نكند انسان با گناه مأنوس شود . بعضی وقتها آدم یك كسی را مسخره می‌كند ، بعد می‌گوید من یک مسلمان را چرا مسخره كردم؟! ناراحت و شرمسار می شود . اما گاهی وقت‌ها انسان به جایی می رسد که بهترین مجلس برای او ، مجلسی است كه بتواند یك نفر را مسخره كند و دست بیاندازد . این انسان با گناه آشنا می‌شود .

در سوره یوسف آیه صد و یك ، برای یوسف (ع) سه مرحله پیش آمد ، یك : توی چاه افتاد . دو : توی زندان افتاد ، سه: رئیس حكومت شد . توی چاه یك دعا دارد ، توی زندان یك دعا دارد ، وقتی به حكومت رسید هم یك دعائی دارد .

گفت : خدایا حال که رئیس حکومت شدم ، خوش عاقبت شوم : « رَبِّ قَدْ آتَیْتَنی‏ مِنَ الْمُلْكِ وَ عَلَّمْتَنی‏ مِنْ تَأْویلِ الْأَحادیثِ فاطِرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ أَنْتَ وَلِیِّی فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ تَوَفَّنی‏ مُسْلِماً وَ أَلْحِقْنی‏ بِالصَّالِحینَ »⁸ تَوفَّنی مُسْلِماً : یعنی خدایا مسلمان بمیرم ، خوش عاقبت بمیرم .

سوره توبه می‌گوید افرادی هستند خیلی كار كردند ، مثل آدمی كه یك عمر مراعات بهداشت را می‌كند ، یك مرتبه یك قاشق سم می‌خورد . با خوردن این سم تمام زحمات عمرش را برباد می دهد . « ما كانَ لِلْمُشْرِكینَ أَنْ یَعْمُرُوا مَساجِدَ اللَّهِ شاهِدینَ عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ بِالْكُفْرِ أُولئِكَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ وَ فِی النَّارِ هُمْ خالِدُونَ» .⁹

افرادی هستند اعمال زیادی دارند ، یك مرتبه حبط می‌شود ، پودر می‌شود . نفس عمل مهم است ، اما مهم تر از آن حفظ کردن آن می باشد.

قَالَ الصَّادِقُ (ع) : « خَیْرَ الْأُمُورِ خَیْرُهَا عَاقِبَةً »¹⁰ ، زود قضاوت نكنیم كه چه كسی خوب است ، چه كسی بد . شاهنامه آخرش خوش است . قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): «مِلَاكَ الْعَمَلِ خَوَاتِیمُهُ»¹¹ ، زود ‌نگوئید فلانی چه كاره است ، ببینید پایانش چه می‌شود .

قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (ع) :« حَقِیقَةُ السَّعَادَةِ أَنْ یُخْتَمَ الرَّجُلُ عَمَلُهُ بِالسَّعَادَةِ وَ حَقِیقَةُ الشَّقَاءِ أَنْ یُخْتَمَ الْمَرْءُ عَمَلُهُ بِالشِّقَاءِ ؛ سعادتمند كسی است كه عاقبتش ختم به خیر شود و شقی کسی است که عاقبت کارش به شقاوت برسد .» ¹²

باید هرکس را بر اساس عاقبت کارش داوری کنیم ، زود قضاوت نكنیم !

چطور انسان خوش عاقبت می‌شود یا بد عاقبت می شود ؟!

امام صادق (ع) به بعضی از مردم فرمود: اگر می‌خواهید خوش عاقبت بشوید ، به حلم خدا مغرور مشو، اگر گناه كردی ، خدا كارت ندارد ، ممكن است گذاشته باشد برای امتحانات ثلث سوم . نگو نه ، ما را خدا ما دوست دارد ، من کارم درست است . مثل پزشكی كه می‌گوید بگذارید هر چه كه می‌خواهد بخورد وقتی پزشك به بیمار چنین حرفی را زد ، مریض كه نباید بگوید : خب الحمدالله من دیگر خوب شدم . حرف دکتر دو مرحله دارد ؛ یا خوب شدی و یا یعنی دیگر خوب شدنی نیستی !

امام كاظم (ع) فرمود : هر كه می‌خواهد خوش عاقبت بشود ، گره مسلمان‌ها را باز كند و تا می‌تواند به مسلمان‌ها خدمت كند .

برای خوش عاقبت شدن خوب است کمی تاریخ را مطالعه کنیم ، یك کمی کنکاش کنیم و ببینیم چه کسانی آمدند ، رفتند ، سرانجامشان چه شد . اینكه می‌گویند به قبرستان ها بروید ، برای همین است که آدم ببیند كه چقدر طلا اینجا خوابیده ، چقدر پولدار اینجا خوابیده ، چقدر مشهور اینجا خوابیده . یعنی ازمستی بیرون بیائیم ، با خواندن تاریخ ، با گشتن در جهان ، با ملاقات با این حوادث ، از خواب غفلت بیرون بیائیم  .

معرفی یک آدم خوش عاقبت

روزی كه مسلمان‌ها مكه را فتح كردند ، پیغمبر (ص) فرمود : همه مشركین را بخشیدم ، فقط شخصی بود به نام عكرمه ، فرمود : این را نمی‌بخشم ، به خاطر اینكه او خیلی كارشكنی كرد ، كینه توزی كرد . پیغمبر( ص) فرمود : این را اعدامش كنید . عكرمه هم تا دید حكم اعدامش صادر شده ، مشرك بود و از مكه فرار كرد و رفت ، بعد هم كنار دریای احمر رسید و سوار كشتی شد . آنجا یك باد تندی آمد و دید جانش در خطر است . گفت : حالا این بت‌ها كه سنگ و چوب هستند و نمی توانند کاری کنند ، متوسل به خدای پیغمبر (ص) می شوم ، اگر كشتی نجات پیدا كرد ، می‌رویم خودمان را تسلیم می‌كنیم و مسلمان می‌شویم . كشتی آنها نجات پیدا كرد و عكرمه كه حكم اعدامش صادر شده بود ، آمد و گفت : یا رسول الله ! من بد كردم من را ببخش ، بخشید و مسلمان شد و بعد هم رفت در یكی از جنگ‌ها شهید شد .

كسی كه عمری دل پیغمبر خدا را سوزاند و پیغمبر (ص) شخصاً دستور اعدامش را داد ، در عین حال خوش عاقبت شد .

شیطان شش هزار سال سجده كرد . بعد در یك ماجرا كه خداوند گفت : سجده كن ! گفت سجده نمی‌كنم ، یعنی شش هزار سالش را از دست داد .(نمونه ی موجود بد عاقبت )

خوشا بر آنان که یک شبه ره صد ساله را طی کرده و خوش عاقبت شده و بدا به حال آنانی که با سالیان سال عبادت (ظاهری) جز بد عاقبتی ، هیچ چیز را کسب نکردند.

1- صحیفه سجادیه / دعای 20

2- مسد / 1

3- مسد / 4

4- مریم / 33

5- اسراء / 88

6- روم / 10

7- مصباح المتهجّد / ص 844

8- یوسف / 101

9- توبه / 17

10- من لا یحضرالفقیه / ج 4 / ص 402

11- تفسیر قمی / ج 1 / ص 290

12- معانی الاخبار / ص 345