تهدید به انتشار عكس‌های خصوصی

اجتماعی-صفحه حوادث روزنامه ها از محبوب ترین صفحات برای عامه خوانندگان مطبوعات است.اگر چه موضوعات این صفحات مواردی خوشایند نیست و با سرقت،قتل و سایر بزهکاری ها سروکار دارد اما به خاطر ماهیت حساسیت برانگیزش و کشش های خاص خود مخاطبان را به سراغ خود می آورد.

اما نکته اساسی برای کسی که نگاهی کمی عمیق تر به مسائل اجتماعی دارد این است که باید ریشه های اتفاقات صفحه حوادث روزنامه را در باقی صفحات یافت.پدیدارهای بزهکارانه را که در صفحه حوادث بروز و تجلی می یابد ، باید در تحولات صفحات سیاسی،اقتصادی،فرهنگی،اجتماعی و حتی فناوری ریشه یابی شود.

یکی از معضلات مهم اجتماعی که این روزها در صفحات حوادث روزنامه حضوری پررنگ دارد ماجراهای غم انگیز تهدید به انتشار و یا انتشار عکسهای خصوصی یک دختر و یا زن و جنایتها و بزهکاری های متعاقب آن است.این سوژه اگر چه یکی است اما با یک جستجوی ساده در آرشیو مطبوعات در سه چهار سال اخیر موارد متعددی از این گونه موارد را مشاهده کرد.قصه مرسوم این گونه پرونده ها به این شکل است: آقای ایکس با خانم وای در یک رابطه خیابانی،غیرمرسوم و حتی اینترنتی آشنا می شود.خانم وای طی مدتی ساده دلانه به مرد مزبور اعتماد کرده و مرد می تواند به هر طریقی به  عکسهای خصوصی او دسترسی پیدا کند.سپس مرد برای تداوم رابطه،انتقام،باج گیری و ... تهدید به انتشار و یا انتشار تصاویر و فیلمها در اینترنت و یا بلوتوث موبایل می کند و ریشه حادثه تلخ همین جا شکل می گیرد.

با ریشه یابی دقیق به این گونه حوادث متوجه می شویم ما برخلاف جرایمی مانند سرقت و نزاع که شاید از دیرزمانی در جامعه ما وجود داشته اند با جرایم نوظهوری روبرو هستیم که ریشه در تحولات اجتماعی،اقتصادی و فناوری دارد.شاید مهمترین تحولاتی که به شکل گیری این گونه بزهکاری ها منجر می شود عبارتند از:

1-تحولات فناوری:

تا سالیان نه چندان دور ،دوربین عکاسی ها بزرگ،گرانقیمت،محدود و با کاربری نه چندان آسان بودند.اما امروزه با انقلاب دیجیتال و ظهور ابزار دیجیتال چند رسانه ای نه تنها دوربینهای عکاسی به ارزانترین و کوچکترین شکل ارائه شده اند بلکه در بسیاری موارد با اشکال مخفی به ضبط و ثبت تصویر و فیلم و صدا اقدام می گردد.. امروزه افراد در همه جهان، بدون به همراه داشتن تلفن های همراهشان که نوعی دوربین عکاسی سیار هم محسوب می شود، خانه هایشان را ترک نمی کنند.

اما رشد فزاینده کاربران تلفن همراه موجب شده است که هر فردی در موقعیت خود، یک عکاس، یک خبرنگار، یک کاریکاتوریست و یک منتقد اوضاع اجتماعی و فرهنگی محسوب شود. امروزه شاهد شکل گیری وب سایت ها و وبلاگ های مختلفی هستیم که حاوی عکس های گویا از وقایع اجتماعی یا معضل های اجتماعی فرهنگی است. بیشتر این عکس ها، از حیطه توانایی و مشروعیت عکاسان حرفه ای و خبرنگاران خارج است. اما افراد عادی می توانند این گونه عکس ها را به راحتی از طریق اینترنت گسترش دهند. بنابراین این امکان وجود دارد که هر واقعه ی نادری که در لحظه ای رخ می دهد توسط کسانی ثبت شده باشد. این امکان از جهات بسیاری مثبت است. به عنوان مثال، به هنگام بروز حادثه ای مثل تصادف، زلزله یا انفجار در اثر بمب گذاری ها و... این امکان که خبرنگار یا عکاس حرفه ای در مکان حادثه حاضر باشد کم است اما این احتمال که افراد حاضر در حادثه تلفن همراه داشته باشند بسیار زیاد است و از طریق دوربین های دیجیتالی تلفن همراه عکس های مفیدی در رابطه با آن حادثه، گرفته می شود که تمام این عکس ها می تواند در مراحل بعدی مفید واقع شود. حتی شبکه های معتبر اخبار بین المللی از این گونه تصاویر در اخبار خود استفاده می کنند.

اما دربرابر این حسن بزرگ معایب زیادی هم دارند. از مهم ترین معایب این رسانه در هم شکستن حریم شخصی زندگی افراد است. به دلیل حضور همیشگی و غیر قابل کنترل تلفن های همراه این امکان وجود دارد که هر لحظه و هر جایی از افراد مختلف بویژه اشخاص معروف عکس برداری و فیلم برداری شود و از این طریق حریم خصوصی زندگی این افراد در معرض خطر قرار گیرد.اخیرا متاسفانه ماجرا به این دوربین های تلفن همراه ختم نمی شود. اخیرا همین فناوری با هدف نفوذ به حوزه خصوصی افراد  استفاده می شود.در بازار امروزه  دهها مدل  دوربین مخفی، خودکار دوربین دار، دوربین مخفی آدامسی، دوربین مخفی روی عینک، جاسوئیچی ، فندک و ساعت  با قابلیت ضبط و پخش وجود دارد که امکان سو استفاده از هر گونه رابطه و مکالمه را بالا می برد.

2-بحران ازدواج ،12 میلیون مجرد و دوستی های خیابانی:

همین دیروز معاون فرهنگی - اجتماعی سازمان ملی جوانان گفت: جمعیت جوانان مجرد کشور در حال حاضر نزدیک به 12 میلیون نفر است. این باین معناست که  نزدیک به یک ششم ایرانیان در سن جوانی هستند اما امکان یا برنامه ازدواج ندارند.با توجه به اینکه سالیانه تنها یک میلیون ازدواج در کشور انجام می‌شود، باید این هشدار را به مسئولان و جامعه داد که در سال جاری و سال آینده میزان جوانان در آستانه ازدواج بیشتر می شود.

این مقام مسوول افزوده  در سال جاری یک میلیون و 200 هزار جوان در سن ازدواج قرار داشتند که از این تعداد یک میلیون نفر ازدواج کردند و ازدواج نکردن 200 هزار جوان در سال یک هشدار به مسئولان و متولیان ازدواج جوانان است.یکی از آسیبهای مهم این وضعیت نگران کننده اجتماعی دوستی های خیابانی و ایجاد روابط ناسالمی است که نتایج جبران ناپذیری به دنبال دارد.

متخصصان علوم اجتماعی معتقدند كه بخش اعظمی از بزهكاری های اجتماعی، به ویژه ارتباطات خیابانی كه اغلب منجر به جرم، بزهكاری، كلاهبرداری و... می شود، ناشی از نبود آموزش های لازم از سوی رسانه ها و به خصوص والدین است.در واقع به علت خلا ناشی از عدم ازدواج و عدم آموزشهای لازم از سوی رسانه ها و خانواده  زمینه برای روابط نا

سالم و آشنایی های خیابانی فراهم شده که این گونه روابط  می تواند به ناکجا آبادهایی مانند افشای حوزه خصوصی فرد منجر شود.

بخش تاریك و تاسف بار ماجرا در مورد این گونه پرونده ها این است كه معمولا مجرمان ردپایی از خود به جا نمی گذارند و تمامی مشخصات شان جعلی است و اغلب این دوستی ها به بهانه شناخت متقابل  قبل از ازدواج صورت می گیرد. بسیاری از جوانان بیان می دارند می خواهیم خودمان با چشمان باز دست به انتخاب بزنیم و شریك زندگی مان را انتخاب كنیم. در این میان برای عده ای ازدواج، رهایی از امر و نهی های دست و پاگیر خانواده است و در نهایت تحقق ازدواج یعنی پایان دادن به مهم ترین دغدغه شان... پس چشم بسته به دوستی های خیابانی رو می آورند تا در نهایت ازدواج كنند. با توجه به شرایط اجتماعی كه بسیاری از پسران توان تشكیل خانواده از طریق ازدواج ندارند، در جهت برطرف كردن نیازهای جنسی و عاطفی خود از طریق دوستی برمی آیند؛ دوستی كه اغلب با وعده های فریبنده و دروغ ازدواج همراه است،

در این فرایند نا سالم مجرمان با سواستفاده از سادگی و اعتماد قربانی به تهیه عکس و فیلم های نامناسب از قربانی اقدام می کنند و نهایتا ان را ابزار اعمال فشار برای تحقق تمنیات شوم خود می نمایند.

سخن آخر:

برای مبارزه و کاهش چنین جرایم نوظهوری نیاز به عزم و برنامه ریزی برای کاهش زمینه این بزهکاری ها و جود دارد.در یک سطح از یک سو فرهنگ سازی در استفاده از سیستم عکس برداری توسط تلفن های همراه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زیرا عکس ها و تصاویر به نسبت نوشته ها و حتی کلام، تأثیرگذارتر و مستقیم تر است و همانطور که تأثیرگذاری آن مستقیم و بیشتر است، معایب و ضررهای آن نیز بیشتر و مستقیم تر متوجه افراد جامعه و در سطح بالاتر بدنه ی جامعه است. بدلیل این اهمیت ویژه، فرهنگ سازی مناسب می تواند موجب گسترش سیستم اطلاع رسانی و ارتباط مثبت در میان افراد جامعه شود و حس مسئولیت پذیری، ظرافت، تیزبینی و نکته سنجی را در افراد بیشتر کند.از سوی دیگر مبارزه با سیستمهای غیر قانونی  ضبط تصویر ناقض حقوق شهروندی  از سوی پلیس باید شدت گیرد و برخورد قانونی شود.

در سطح دیگر سیاستگذاران ضمن زمینه سازی برای ازدواج راحتتر جوانان ،فضا را برای آگاهی بخشی درباره دوستیهای خیابانی و خطرات آن بویژه برای دختران فراهم سازند. خانواده ها باید بستری فراهم كنند تا دختر ان جوان  به آسانی مسائل خود را با آنها در جریان بگذارند تا نیازهای عاطفی شان برطرف شد. نقش خانواده ها را در آگاهی دادن به دخترها درباره عواقب سوء این گونه دوستی ها  بسیار مهم است .خانواده ها باید با برقراری رابطه عاطفی و دوستانه، به مسائل نوجوانان به ویژه فرزندان دختر خود توجه ویژه ای نشان دهند تا این قشر در مقابل آسیب های اجتماعی ناهنجار قرار نگیرند.

هنگامه سهرابی

گروه جامعه و ارتباطات