نصایح طلبگی میرزا جواد آقا

(قسمت سوم)

در قسمت قبل این نوشتار اصلیترین توصیه های آیت الله العظمی شیخ جواد تبریزی را در این عناوین دیدیم: درس خواندن با جدیت، عمل به تكالیف شرعی، اخلاص و توکل، ولاى به اهل بیت، توجه به معنویات در كنار درس، هوشیاری در کنار تواضع، رعایت زی طلبگی و ظاهر مناسب

و برخی از پرسشهایی که در پاسخ به آنها بر «رعایت تقوی در کنار جدیت در درس» تأکید شده است را از نظر گذراندیم. اکنون نکات دیگری را از توصیههای ایشان میخوانیم:

برای دیدن قسمت اول و قسمت دوم، روی لینک مربوطه کلیک کنید.

سحر خیزی

از توصیههایی که همواره اساتید اخلاق به طلاب جوان دارند، این است که سحرخیز باشند تا هم توفیق تهجد و نماز شب و نماز صبح اول وقت را از دست ندهند و هم اینکه صبح فردا با آمادگی ذهنی و جسمی بالا بتوانند به فراگیری علم بپردازند. سؤالی را که در اینباره از مرحوم آیت الله العظمی تبریزی پرسیده شده را میخوانیم:

سؤال: بعضى طلاب شب ها می نشینند و روزها تا دیر وقت خواب هستند شما چه میفرمایید؟

جواب: باسمه تعالى؛ طلبه اگر بخواهد در آینده موفق شود باید سحرخیز باشد، همت داشته باشد و به خود عادت دهد كه شب ها زود به خواب رود و از صبحِ زود استفاده كامل بنماید. بزرگان اگر به درجه عالى رسیدند و موفق شدند، به واسطه آن سحرخیزى و استفاده از فرصت ها  بوده است «همت بلند دار كه مردان روزگار، از همت بلند به جایى رسیده اند» معروف است كه روزى ها را در نیمه شب تقسیم میكنند و یك طلبه جوان تا توانایى دارد باید این فرصت را از دست ندهد كه فردا دیر است. ذهن انسان صبح زود آمادگى فراگیرى كامل دارد، نصیحت من به طلاب محترم آن است اگر بخواهند به جایى برسند، تنبلى را كنار گذاشته و سحرخیز باشند، در آن نیمه شب، ضمن ارتباط معنوى، دروس خود را از ابتدا روز قرار دهند، البته طلبه جوان باید طورى عمل كند كه خستگى زودرس بر او عارض نشود.

انجام مستحبات

از آنجا که طلاب جوان از سویی شور و شوق عبادت و انجام مستحبات را دارند و از سوی دیگر ذهنی آماده برای درس خواندن و تحصیل علوم دارند، سؤال مهمی برای آنها پیش میآید این است که کدام یک اولویت دارد؟

سؤال: به یك طلبه جوان نصیحت میكنید تا چه اندازه مستحبات را انجام دهد؟

جواب: باسمه تعالى؛ اگر یك طلبه جوان بخواهد با پرداختن به مستحبات، از درس خود عقب بیفتد، نصیحت مى‏كنم كه اول به درس همراه با تهذیب نفس اهمیت دهید و اگر مشغول شدن به عبادت مستحبى موجب شود كه در درس و بحث عقب بیفتید یا درس كم اهمیت شود، باید ابتدا درس را مقدم كرد. براى یك طلبه جوان تقویت بنیه علمى فعلاً از همه افعال مقدم است (همراه با تهذیب نفس) و إنشاءالله وقتى مُلا شدید، مى‏توانید در كنار درس به مستحبات بپردازید.

در توضیح جواب بالای آیت الله تبریزی باید این نکته را دقت کرد، که درس خواندن اگر به قصد انجام وظیفه باشد، خودش عبادت است و این تلاش و کوشش،  ریاضتی شرعی میباشد.

کتب غیر درسی

درست است که اکتفا کردن به کتب درسی نمیتواند پاسخگوی تمام نیازهای فردی و اجتماعی یک طلبه باشد؛ اما بسیاری از بزرگان کتب درسی را اصل و ریشه میدانند که اگر پایههای علمی و فکری او در اینجا محکم شد توانایی ورود در بسیاری مباحث دیگر را خواهد داشت.

درباره خوب درس خواندن هم این نکته را بسیار تذکر میدهند که طوری درسها را بخواند که بتواند درس بدهد.

سؤال: طلبه در كنار كتب درسى خود چه كتبى را مطالعه نماید؟

جواب: فرزندم! اصل بر آن باشد كه به كتب سنتى حوزه اهمیت دهید و آنها را خوب بخوانید، بفهمید و بعد خودتان درس دهید. در مرحله بعد، كتبى را مطالعه كنید كه با درستان ارتباط داشته باشد؛ زیرا فعلاً وظیفه شما فقط درس خواندن است. و از تهذیب نفس همراه درس خواندن غافل نباشید. در كنار تحصیل تلاش كنید كه بعضى از كتب اخلاقى و سیره اهلبیت (علیهم السلام)، به خصوص اخلاقیات اهلبیت (علیهم السلام) را مطالعه كنید تا با اخلاق حسنه و نیكو بتوانید از فیض منابع بهرهمند گردیده و تأثیر خوبى در جامعه داشته باشید. در وقت فراغت، مطالعه كتبى كه در شما اثر مثبت داشته باشد، مانعى ندارد اما از خواندن كتبى كه عمر ضایع كردن است، بپرهیزید كه عاقبت خوبى ندارد... در جهت انتخاب كتب و مطالعه آنها، با اساتید متدین، مجرب و فاضل مشورت كنید.

ورزش

نکته مهمی که شاید خیلیها بدان توجه ندارند، این است که بدن ما وسیلهی کار ماست و نعمت مهمی است که خداوند متعال به ما عطا فرموده و به کمک این بدن مادی است که بسیاری از راههای معنوی را باید طی کنیم. اگر این بدن نباشد چگونه به عبادت، خدمت خلق و... بپردازیم. از این جاست که بزرگان به حفظ این امانت الهی بسیار اهمیت میدهند. باید در حفظ سلامتی کوتاهی نکند. سستی و بیتحرکی از مواردی است که به مرور زمان آسیب جدی به ما میزند. درباره ورزش کردن از آیت الله العظمی شیخ جواد تبریزی سؤالی پرسیده شده است:

سؤال: یك طلبه چه مقدار ورزش كند؟

جواب: باسمه تعالى؛ ورزش سالم، با طلبگى منافاتى ندارد ولیكن باید ورزشى را انتخاب كند كه در شأن یك طلبه باشد. طلبه نباید كارش این شود كه هر روز درس و بحث را رها كرده و به دنبال ورزش برود؛ بلكه براى سالم ماندن ورزشى مانند ورزش دو میدانى را در اوقات فراغت انجام دهد. طلبه نباید در ورزش انگشت نما شود؛ بلكه با متانت علاوه بر اهمیّت به درس؛ در محیط ورزش الگو شده و مراقب سكنات و حركات خود باشد.

فرآوری: رهنما، گروه حوزه علمیه تبیان