تبیان، دستیار زندگی
در روایات صحیح شیعه نیز تصریح بر ازدواج ام کلثوم دختر امیرالمومنان و حضرت زهرا(سلام الله علیها) با خلیفه دوم نداریم و از این رو این مساله نمی تواند توجیهی برای تایید خلیفه از سوی امام علی علیه السلام باشد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

علمای شیعه و ازدواج ام کلثوم!

ازدواج

در مقاله پیش به بررسی روایات اهل سنت درباره ازدواج "ام کلثوم" با عمر بن خطاب پرداختیم. براساس شواهد تاریخی و روایی "ام کلثوم" مذکور دختر امیرمومنان علی علیه السلام و حضرت زهرا سلام الله علیها نبوده است همچنان که صحاح سته و آثار و کتب مشهور و مهم اهل سنت این موضوع را نقل ننموده اند. اما غیر از کتب اهل سنت برخی از علمای شیعه نیز به نقل این روایت پرداخته اند در این نوشتار به بررسی برخی از روایات شیعه در این باره می پردازیم تا نظرات علمای شیعه در این باره را جویا شویم.

شیعه چه می گوید؟

برخی از علما و محدثان شیعه این قضیه را با مضامین مختلف نقل نموده اند که از آن جمله اند:

1- کلینی به سند خود از امام صادق (علیه السلام) در باره ازدواج ام کلثوم نقل می کند که حضرت فرمود: وی زنی از ما بود که غاصبانه به ازدواج دیگری در آمد... 1

2- همچنین کلینی از امام صادق (علیه السلام) نقل می کند که از حضرت سوال شد، آیا زنی که شوهرش مرده است در خانه خود عده وفات بگیرد یا هر کجا که می خواهد؟

حضرت فرمودند: هر کجا که می خواهد زیرا علی (علیه السلام) بعد از وفات عمر، ام کلثوم را به خانه خود برد. 2

3- همچنین از شیخ طوسی نقل است که از امام باقر(علیه السلام) نقل می کند ام کلثوم دختر علی (علیه السلام) و فرزندش زیدبن عمر بن خطاب در یک ساعت از  دنیا رفتند... 3

نکته اساسی در این روایات آن است که همه این روایات، صحیح السند نیستند. در مورد روایت اول و دوم در سند آن «جعفر بن محمد قمی» است که مجهول است. همچنین در سند آن «قداح» وجود دارد که طبق نصّ رجالینین مهمل است. از این رو این روایت ضعیف است و ممکن است منظور از ام کلثوم در آنها دختر جرول یا کسی دیگری باشد

واکاوی روایات و یک شبهه

با توجه به مضامین این روایات به نظر می رسد خود شیعیان به ازدواج ام کلثوم با عمر بن خطاب خلیفه دوم معتقدند و این موضوع این شبهه را ایجاد می کند که ادعای برخی از اهل سنت در این موضوع چندان نیز ناصحیح نیست! اگر چه همه علمای شیعه این روایت را نقل ننموده اند اما نقل توسط برخی از علمای شیعه نیز ممکن است ادعای اهل تسنن را تقویت نماید.

اکنون جهت رفع این شبهه تا انتهای این نوشته با ما همراه باشید...

رفع شبهه ازدواج ام کلثوم با خلیفه دوم

نکته اساسی در این روایات آن است که همه این روایات، صحیح السند نیستند. در مورد روایت اول و دوم در سند آن «جعفر بن محمد قمی» است که مجهول است. همچنین در سند آن «قداح» وجود دارد که طبق نصّ رجالینین مهمل است. از این رو این روایت ضعیف است و ممکن است منظور از ام کلثوم در آنها دختر جرول یا کسی دیگری باشد.

بعلاوه در روایت دوم با یک نوع طریق استدلالی از امام(علیه السلام) مواجیهم . روش امامان این بود که در اثبات برخی از احکام به معتقد حضم استدلال می کردند. در این روایت امام در صدد اثبات قضیه ازدواج ام کلثوم نیستند بلکه در مقام اثبات حکمی هستند که مخالف با نظر اهل سنت است زیرا آنها قائل بودند که عده زن شوهر مرده در غیر خانه شوهر جایز نیست. حضرت برای اثبات جواز آن به موضوع ام کلثوم استدلال می کنند که این قضیه را علاوه بر این، خود اهل سنت نقل کرده اند. 4

برخی از علمای شیعه نیز این روایات را دلالت بر تقیه می دانند که علمای شیعه آنها را در منابع خود نقل نموده اند. در واقع به علت آن که اهل تسنن این موضوع را نقل می نموده اند، برخی از شیعیان به نقل آن پرداختند.

نتیجه گیری:

در روایات صحیح شیعه نیز تصریح بر ازدواج ام کلثوم دختر امیرالمومنان و حضرت زهرا(سلام الله علیها) با خلیفه دوم نداریم و از این رو این مساله نمی تواند توجیهی برای تایید خلیفه از سوی امام علی علیه السلام باشد.

   رادفر - کارشناس گروه دین و اندیشه تبیان


فهرست منابع و مآخذ:

1- اصول کافی- ج 5- ص 346.

2- اصول کافی- ج 6- ص 115.

3- تهذیب – ج 9- باب 36- ص 362.

4- شیعه شناسی و پاسخ به شبهات- علی اصغر رضوانی- ج دوم- صص 180- 170.

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.