پوست و سوز سرما

یادم می‌آید بچه که بودم، وقتی هوا سرد می‌شد، پوست دست‌هایم مثل چرم، تیره و کلفت می‌شد؛ گاهی می‌خارید و گاهی ترک‌های عمیقی برمی‌داشت که خون می ‌آمد.

در عالم کودکی فکر می‌کردم دست‌هایم آن‌ قدر کثیف و خاکی شده که چرک در پوستم نفوذ کرده و پوست دستم را ضخیم و بدرنگ کرده است؛ غافل از این که همه این بلا را سرمای زمستان بر سر دستانم آورده بود. امروز بعد از این همه سال، می‌دانم که این مشکل پوستی "اگزما" نام دارد و با کمی مراقبت می‌توان تا حد زیادی جلوی آن را گرفت.

واژه "اگزما" از زبان یونان باستان گرفته شده و معنی لغوی آن "کورک و جوش‌های پوستی" است. طبق آمار، یک نفر از هر 5 کودک و همچنین یک نفر از 10 بزرگسال به این عارضه مبتلا می‌شوند. شما هم اگر چنین مشکلی دارید، خواندن این مقاله را از دست ندهید.

اگزما واکنش آلرژیک و حساسیتی در پوست است که باعث خارش، خشکی، ترک خوردگی، پوسته ریزی و ایجاد نقاط قرمز رنگ در پوست اندام‌ها می شود.

اگزما یا درماتیت انواع مختلفی دارد، از درماتیت سرشتی گرفته تا تماسی، اما علائم ظاهری آن ها تقریبا یکسان است. ابتدا به شکل خشکی، قرمزی، التهاب و سپس نقاط قرمز رنگ است که گاهی هم ترشحاتی از آن خارج می‌شود. سپس با ادامه بیماری ممکن است پوست به شکل پوسته پوسته و دلمه بسته دربیاید، اما امان از وقتی که بیماری مزمن شود؛ آن وقت است که پوست ضخیم شده و ممکن است تغییر رنگ هم بدهد. در برخی مواقع ممکن است پوست دچار خارش شدید شده و درد و خونریزی به همراه داشته باشد. خارش شدید ممکن است خواب آدم را هم به‌ هم بزند.

زمستان؛ مقصر اصلی

احتمالا شما هم زیاد راجع به التهاب پوست دست، هنگام تماس با مواد شوینده یا گرد و خاک شنیده‌اید، اما چیزی که شاید فکر نمی‌کنید باعث خشکی پوست دست‌تان شود، هوای زمستان است. هوای سردی که حتی از تابستان هم خشک‌تر است. این خشکی هوا به راحتی می‌تواند علائم اگزما را شعله‌ور کند؛ البته فقط خشکی هوا نیست، بلکه سرما، باد و کم‌شدن رطوبت دست به دست هم داده و در زمستان باعث تشدید بیماری‌هایی مثل اگزما می‌شوند.

هوای گرم داخل منازل هم این روند منفی را تشدید می‌ کند. لذا بهتر است هوای منزل خود را در زمستان با استفاده از دستگاه بخور یا کتری آب جوش، مرطوب نگه دارید.

برعکس، زمانی که به منطقه‌ای شرجی و گرم می‌روید، پوست شما بدون نیاز به مرطوب‌کننده، کاملا نرم خواهد شد و آن به این خاطر است که رطوبت هوا، چربی طبیعی پوست شما را حفظ می‌کند. این همان کاری است که برای درمان اگزما باید انجام شود. جالب است بدانید متخصصان پوست، بهترین راه درمان این بیماری را پیشگیری می‌دانند؛ کاری که خیلی ارزان‌تر و ساده‌تر است.

گرم، ولی نه داغ

در ماه‌های سرد زمستان به افرادی که پوستشان دچار اگزما شده، توصیه می‌شود که از آب داغ استفاده نکنند و برای استحمام و شستن ظروف از آب گرم یا ولرم استفاده نمایند، زیرا این افراد معمولا چربی طبیعی پوستشان را از دست می دهند و آب داغ هم به از بین ‌بردن بیشتر آن دامن می زند و پوست را خشک‌تر می‌کند؛ به طوری که مستعد تحریک و التهاب می‌شود.

برای کم‌ کردن خشکی پوست- علاوه بر کاهش استفاده از آب داغ- باید دفعات حمام‌ کردن را هم کمتر کرد.

صابون را کنار بگذار

به جز مواقعی که آلودگی پوست کاملا مشهود است، بهتر است از صابون استفاده نکرده و به آب خالی برای شستن دست اکتفا کنید. متاسفانه کسانی که پوستشان در اثر التهاب مزمن، تیره و ضخیم شده، فکر می‌کنند با شستن مکرر دست با آب داغ و صابون می‌توانند آن را به حالت نرم و طبیعی خود برگردانند؛ در حالی که همین شستن مکرر و بی‌علت با صابون- به‌ خصوص صابون‌های محرک، معطر و قوی- اگزما را تشدید می‌کند. اگر هم از صابون استفاده می‌کنید، سعی کنید صابون‌های ملایم مخصوص پوست‌های حساس که عطر کمی داشته و به اصطلاح "هایپو آلرژن" هستند را به‌ کار ببرید.

دست خالی

مالش پوست با لیف، اگزما را تشدید می‌کند. این کار نه تنها باعث تحریک پوست می شود، بلکه چربی‌های ضروری پوست را هم از بین می‌برد. پس در حمام تنها با دست خالی خود را بشویید.

مرطوب‌کننده یادت نرود

کسی که مستعد اگزماست؛ یعنی پوست خشکی دارد، هر روز باید آن را مرطوب کند. اما در زمستان- که خشکی هوا بیش از فصول دیگر است- لازم است چندین بار در روز پوست خود را با نرم‌کننده‌ها، مرطوب کنید. بهتر است بلافاصله بعد از شستن دست با آب، از کرم استفاده کنید. این‌ کار باعث می‌شود پوست شما دیرتر دچار خشکی شده و عوارض آن دیرتر به سراغتان بیاید. بنابراین همیشه در کیف خود یکی از این کرم‌ها را داشته باشید که بتوانید در محل کار و خارج از منزل هم جلوی خشکی پوست‌تان را بگیرید؛ البته یادتان باشد از لوسیون‌هایی که حاوی "آلفا هیدروکسی اسید" هستند، استفاده نکنید، چون برای پوستی که دچار اگزماست، ضرر دارد.

پشم و نایلون هرگز

ممکن است بعضی لباس‌ها برای پوست شما که مستعد اگزماست، محرک باشد؛ بنابراین به‌ خصوص در زمستان- که باید پوشش بیشتری داشته باشید- لازم است از پوشیدن لباس‌های پشمی و الیاف نایلونی که محرک هستند، خودداری کنید، یا حداقل زیر آنها زیرپوش‌های نخی بپوشید. گاهی حتی ممکن است لباس‌های نخی که با مواد شوینده معطر، شسته شده‌اند، پوست را دچار اگزما کنند؛ پس بهتر است برای شستن لباس‌های خود از این مواد استفاده نکنید.

دستکش یادت نره

یکی از بهترین راه‌های پیشگیری از اگزما، محافظت دست در برابر سرما یا هر عاملی است که آن را به ‌وجود آورده است. بنابراین در زمستان هم مانند وقتی که با مواد شوینده کار می‌کنید، لازم است دستکش دست‌تان کنید؛ البته بهتر است دستکش نخی بوده یا حداقل قسمت داخلی آن از جنس نخ باشد.

علاوه بر این، برای جلوگیری از خراشیدگی پوست، ناخن‌ها را کوتاه نگه دارید. با این کار، حداقل می‌توانید از خراشیدن پوست هنگام خاراندن آن پیشگیری کنید.

باز هم حساسیت

با توجه به اینکه ممکن است افراد مبتلا به اگزما، آلرژی یا حساسیت‌های دیگری هم داشته باشند، گاهی پزشک به آنها توصیه می‌کند که غذاهای حساسیت‌زا و تنقلات خوش آب و رنگ و ادویه‌دار را نخورند.

آفتاب سوزان زمستان

مراقب پوست خود باشید تا دچار آفتاب‌ سوختگی نشوید. محققان متوجه شده‌اند که آفتاب زمستان بیشتر از تابستان پوست را می‌سوزاند، پس استفاده از ضدآفتاب‌هایی با SPF حداقل 15 را فراموش نکنید.

حرف آخر

در نهایت اگر هیچ‌ کدام از این روش‌های پیشگیرانه نتوانست شما را از شر اگزمایی که هر سال در فصل سرما دچارش می‌شوید نجات دهد، مشکل خود را با پزشک در میان بگذارید.

دکتر مهشید چایچی - همشهری

اگر می خواهید با کارشناسان تغذیه ی سایت مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.

اگر می خواهید با پزشکان سایت مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.

برای شرکت در بحث های انجمن بهداشت و سلامت سایت، اینجا را کلیک کنید.

* مطالب مرتبط :

اگزما در کمین دست‌ شماست!

اگزما را خودتان درمان کنید

اگزما ( حساسیت پوستی ) و روش مقابله با آن

خارش‌ زمستانی‌ (اگزمای‌ خشک‌)

اگزما در بهار دو برابر می‌شود

چگونه پوست را در هوای سرد، نرم نگه داریم؟

عوامل خشکی پوست در زمستان