زیبایی هاى رفتارى و شخصى امام جواد(علیه السلام)

لباس امام جواد علیه السلام

مطابق آن چه از روایات استفاده مى شود، امام جواد علیه السلام نیز مانند سایر مردم ، از گونه هاى مختلف لباس و پوشاك به مناسبت هاى گوناگون استفاده مى كرده است ، به طور نمونه در حالت عادى پیراهن كتانى و روپوش كتانى و كفش سفید مى پوشید، و عمامه اى به سر مى گذاشت¹؛ ولى این لباسها گاهى به مناسبت هاى مختلف تغییر مى كرد و یا رنگ آنها عوض مى شد، مثلا امام در روز شهادت پدر بزرگوارش امام رضا علیه السلام روپوش سفید بر تن و عمامه اى سیاه بر سر داشت²، و گاهى اصحاب آن حضرت ، او را مى دیدند كه دو پیراهن بر تن و یك لنگ همانند لنگ احرام بر كمر بسته و عمامه اى كه داراى دو تحت الحنك ، یكى از جلو و یكى از پشت مى باشد، بر سر گذارده است. ³

انگشتر موروثى

یكى از خدمتگذاران امام رضا و امام جواد علیها السلام كه به طور دائم در خدمت آنها بوده و حتى امام جواد علیه السلام را در سنین كودكى ، در محضر پدرش ، روى گردن خویش سوار نموده و به دور خانه خدا طوافش ‍ مى داد، شخصى به نام موفق است .

او مى گوید: روزى در محضر امام جواد علیه السلام بودم ، انگشترى را كه در انگشت مبارك داشت به من نشان داده و فرمود: این انگشتر را مى شناسى ؟

گفتم : آرى ، نقش آن را مى شناسم ، اما شكل و صورتش برایم آشنا نیست !

با دقت بیشتر متوجه شدم ، همه ى اجزا ی انگشتر از جنس نقره است و نگین گردى كه روى آن جمله ((حسبى الله )) حكّاكى شده ، در قسمت فوقانى آن خودنمایى مى كند.

گفتم : انگشتر كیست ؟ امام جواد علیه السلام فرمودند: انگشتر پدرم امام رضا علیه السلام است !

گفتم : چگونه به دست شما رسیده است ؟ فرمود: چنان كه زمان وفات پدرم فرا رسید آن را به من داده و فرمود: فرزندم ! هیچ گاه این انگشتر را از دست خود بیرون نیاور، تا آن را به دست فرزندت و امام پس از خودت ((على )) (امام هادى علیه السلام ) برسانى. ⁴

انگشتر سلیمان

حسین فرزند امام كاظم علیه السلام و عموى امام جواد علیه السلام مى گوید: انگشترى نقره اى در انگشت و دست امام جواد علیه السلام دیدم ، گفتم : شخصیتى مانند شما انگشترى این چنین به دست مى كند؟

فرمود: تعجب نكن ، این انگشتر حضرت سلیمان است. ⁵

در برخى از روایات ، گونه هاى دیگرى از نقش انگشتر براى امام علیه السلام نقل شده است :

حسین بن خالد روایت مى كند كه نقش انگشتر امام علیه السلام ((حسبى الله حافظى )) بوده است ⁶ برخى نقش انگشتر امام علیه السلام را مانند نقش انگشتر پدرش ((العزّة لله ))،⁷ و برخى ((نعم القادر الله ))⁸ ذكر كرده اند.

یكى از زیباییهاى اخلاق اجتماعى ، پذیرش دعوت دیگران است ، امام جواد علیه السلام نیز چنان چه با دعوت دیگران مواجه مى شد و براى وى محذورى ایجاد نمى كرد، مى پذیرفت ؛ روایت شده كه روزى معتصم عباسى از امام جواد دعوت نمود تا به مجلس وى برود، ولى ابتدا با ممانعت امام مواجه شد. گفت : من شما را به صرف غذا دعوت نمودم و دوست دارم به منزل من وارد شوید، پاى بر فرش خانه من بگذارید تا بدین وسیله ، زندگى من متبرك شود

مسواك ، حجامت ، خضاب

از جمله خصوصیات همه  معصومان و الگوهاى رفتارى بزرگان دین ، توجه به مسایل بهداشتى مى باشد، امام جواد علیه السلام به مساله مسواك كردن دندان ها بسیار اهمیت مى داد.

راوى مى گوید: به محضر امام وارد شدم، و آن را دیدم كه در حال نشسته مشغول مسواك كردن دندان هایش مى باشد.⁹

در روایت آمده است كه امام علیه السلام در زمان مامون ، به دنبال شخصى حجامتگر فرستاد و از او خواست تا بدن وى را آنگونه كه او مى گوید حجامت كند، حجامتگر نیز به فرموده ى امام عمل كرد)¹⁰ احمد بن عبدوس بن ابراهیم مى گوید: امام جواد علیه السلام را در حال خروج از حمام دیدم كه از فرق سر تا پاى وى ، مانند گل به رنگ حنا در آمده كه از خضاب كردن وى حكایت مى كرد. ¹¹

غذاها و آداب غذا خوردن

امام جواد علیه السلام نیز مانند سایر انسان ها از نعمت هایى كه خداوند براى انسان آفریده است ، استفاده مى نمودند، البته باید توجه داشته باشیم كه خوب است آدمى مراقب غذاهاى خود و فرزندانش باشد، مطابق آن كه روایت شده امام رضا علیه السلام بسیار مراقب غذا خوردن فرزندش امام جواد بود، و در كودكى موز را از پوستش جدا مى كرد، و مغزش را به او مى خوراند¹² و زمانى كه به خراسان مسافرت نمود و فرزندش در مدینه بود، براى اصحاب و یارانش نامه مى نوشت و به آنان نسبت به كیفیت تغذیه فرزند خویش ، توصیه هاى لازم را بیان مى فرمود. ¹³

از جمله آدابى كه در زندگى بسیارى از امامان معصوم به چشم مى آید، همراهى و هم نشینى آنان با اصحاب و یارانش مى باشد، على بن مهزیار مى گوید: روزى به همراه امام جواد علیه السلام غذا مى خوردیم ، كه پرنده بریانى را براى ما آوردند و ما هم خوردیم ، و امام فرمودند: غذاى مباركى بود. ¹⁴

در نقلى دیگر نیز آمده كه امام جواد علیه السلام در میان میوه ها به انگور رازقى بسیار علاقه مند بود. ¹⁵

روایت شده است : روزى كه امام جواد علیه السلام به مدینه آمد، با گروهى از اصحاب و یارانش هم سفره شده و با آنان غذا مى خورد، پس از غذا دستان مباركش را كه چرب شده بود شست ، سپس پیش از آنكه دستانش را با حوله خشك كند، سر و صورت خود را مسح نمود و این دعا را خواند: ((اللهم اجعلنى ممّن لا یرهق وجهه قتر ولا ذلّة )) ¹⁶

یكى از زیباییهاى اخلاق اجتماعى ، پذیرش دعوت دیگران است ، امام جواد علیه السلام نیز چنان چه با دعوت دیگران مواجه مى شد و براى وى محذورى ایجاد نمى كرد، مى پذیرفت ؛ روایت شده كه روزى معتصم عباسى از امام جواد دعوت نمود تا به مجلس وى برود، ولى ابتدا با ممانعت امام مواجه شد.

گفت : من شما را به صرف غذا دعوت نمودم و دوست دارم به منزل من وارد شوید، پاى بر فرش خانه من بگذارید تا بدین وسیله ، زندگى من متبرك شود.

اگر چه پر واضح است كه این گونه سخن پراكنى خلیفه  عباسى حاكى از نقشه هاى شوم وى دارد، نه از قصد قربت وى ، ولى امام علیه السلام چون با اصرار وى مواجه شد پذیرفت و دعوت او را اجابت نمود. ¹⁷

1 .اختصاص مفید: 102.

2 .اثبات الوصیّة : 215.

3 .الصاقب فى المناقب : 514، ح 441.

4 .مكارم الاخلاق : 86.

5 .سعد السعود: 236، س 13. بحارالانوار: 26/222، ح 48. مستدرك الوسائل : 3/284، ح 3596.

6.مكارم الاخلاق : 85.

7.دلایل الامامه : 397.

8 .فصول المهمّه : 266.

9 .مهج الدعوات : 52.

10 .مناقب ابن شهر آشوب : 4/389.

11 .كافى : 6/509، ح 4. وسایل الشیعه : 2/73، ح 1522، تهذیب : 1/376، ضمن ح 1161. بحارالانوار: 50/95، ح 8. حلیة الابرار: 4/619، ح 7.

12 .كافى : 6/360، ح 3.

13 .كافى : 6/307، ح 13.

14 .كافى : 6/312، ح 5.

15 .اثبات الوصیة : 227.

16 .محاسن (برقى ): 2/426، ح 234. بحارالانوار: 63/358، ح 27. وسایل الشیعه : 24/345، ح 30737.

17 .تفسیر عباسى : 1/319، ح 109.