رفتارهاى عبادتى امام جواد علیه السلام
نماز مخصوص امام جواد علیه السلام
براى بسیارى از امامان معصوم نمازهاى مخصوصى روایت شده است كه بعضى را خودشان مى خوانند و بعضى دیگر توصیه شده كه بخوانند و پاداش آن را به آنان هدیه كنند.
براى امام جواد علیه السلام نیز گونه هاى مختلفى از نماز نقل شده است .
مرحوم سید بن طاووس مى نویسد: نماز امام جواد علیه السلام دو ركعت است كه در هر ركعت آن یك بار سوره حمد و هفتاد مرتبه سوره ى اخلاص خوانده مى شود. 1
مرحوم راوندى مى نویسد: نماز امام جواد چهار ركعت است و در هر ركعت یك بار سوره حمد و چهار بار سوره اخلاص ، و پس از نماز، یكصد بار صلوات بر محمد و آل محمد علیهم السلام مى فرستى ، و سپس حاجت خود را طلب مى كنى.2
مطابق نقل مرحوم كفعمى نماز امام جواد دو ركعت است كه در هر ركعت یك بار سوره حمد و چهل بار سوره توحید خوانده مى شود و یكصد بار سلام و صلوات بر محمد و آل محمد علیهم السلام مى فرستد.
مرحوم راوندى نقل مى كند كه شایسته است ، انسان در روز دوشنبه چهار ركعت نماز به خواند و به امام جواد علیه السلام هدیه كند. 3
احمد بن عبدالله بجلى روایت مى كند، هر كسى نماز بخواند و پاداش آن را به پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله و سلم و امیر مؤمنان علیه السلام و اوصیاى بعد از وى هدیه كند، خداوند چند برابر آن را به وى پاداش خواهد داد، و پیش از آن كه جان را به جان آفرین تسلیم كند به وى گفته مى شود: اى فلانى ! هدیه و پاداش نماز تو به ما رسید، و امروز وقت جبران آن فرا رسیده است ، پس خوشحال باش كه چشمت به آن چه خدا برایت مهیا ساخته ، روشن خواهد شد، گوارا باد بر تو، آن چه در پیش دارى .
راوى مى گوید: گفتم : چگونه نمازم را به آنان هدیه كنم ؟
فرمود: نیت مى كنى كه پاداش نمازت براى آنان باشد، و نمازت را همانند نماز واجب با هفت تكبیر و یا سه تكبیر و یا یك تكبیر در هر ركعت آغاز مى كنى ، و در ركوع و سجده پس از ذكر واجب ، این جمله را سه بار مى گویى : صلى الله على محمد و آله الطیبین الطاهرین .
و پس از تشهد و سلام مى گویى : اللهم انت السلام و منك اسلام ، یا ذاالجلال والاكرام ، صل على محمد الطیبین الطاهرین الاخیار، و ابلغهم منى افضل التحیة و السلام ....
و سپس چنان چه خواستى پاداش نمازت را به امام جواد علیه السلام هدیه كنى سه بار بگو: اللهم ان هاتین الركعتین هدیة منى الى عبدك و ابن عبدك ، و ولیك و ابن ولیك ، سبط نبیك فى ارضك ، و حجتك على خلقك ، یا ولى المؤمنین. 4
نماز اول هر ماه
مرحوم سید بن طاووس مى گوید: امام جواد علیه السلام روز اول هر ماه دو نماز مخصوص مى خواند، كه در ركعت اول سوره توحید را سى بار به عدد روزهاى ماه ، و در ركعت دوم نیز سوره ى قدر را به همان صورت مى خواند، و سپس صدقه مى داد تا سلامت خود را در تمام ماه تضمین كند.
مرحوم سید بن طاووس پس از نقل این حدیث مى نویسد: در روایتى دیگر آمده كه شایسته است پس از فراغت از نماز این دعا را بخواند:
بسم الله الرحمن الرحیم
((و ما من دابة فى الارض الا على الله رزقها و یعلم مستقرها و مستودعها كل فى كتاب مبین ))5 ((و ان یمسسك الله بضر فلا كاشف له الا هو و ان یمسسك بخیر فهو على كل شى قدیر)). 6
بسم الله الرحمن الرحیم
سیجعل الله بعد عسر یسرا))7((ما شإ الله لاقوة الا بالله ))8(( حسبنا الله ونعم الوكیل ))9 (( و افوض امرى الى الله ان الله بصیر بالعباد))10 ((لا اله الا انت سبحانك انى كنت من الظالمین ))11 ((رب انى لما انزلت الى من خیر فقیر))12 ((رب لاتذرنى فردا و انت خیر الوارثین 13و14
مرحوم سید بن طاووس مى گوید: امام جواد علیه السلام روز اول هر ماه دو نماز مخصوص مى خواند، كه در ركعت اول سوره توحید را سى بار به عدد روزهاى ماه ، و در ركعت دوم نیز سوره ى قدر را به همان صورت مى خواند، و سپس صدقه مى داد تا سلامت خود را در تمام ماه تضمین كند
مرحوم سید بن طاووس مى گوید: امام جواد علیه السلام روز اول هر ماه دو نماز مخصوص مى خواند، كه در ركعت اول سوره توحید را سى بار به عدد روزهاى ماه ، و در ركعت دوم نیز سوره ى قدر را به همان صورت مى خواند، و سپس صدقه مى داد تا سلامت خود را در تمام ماه تضمین كند
قرإئت امام جواد(علیه السلام) در نماز
امام جواد علیه السلام مانند سایر امامان معصوم علیهم السلام در قرائت نمازهاى خود، سوره هاى مخصوصى را مى خواند، مطابق آن چه روایت شده است ، ركعت اول نماز مغرب را با سوره ((حمد)) و ((اذا جا ء نصر الله )) آغاز مى نمود، و ركعت دوم را با قرائت سوره ((حمد)) و ((قل هو الله احد)) ادامه مى داد. 15
و در ركعت دوم از نافله مغرب ، ركعت اول آن را با ((حمد)) و اول سوره ((حدید)) تا آیه(( علیم بذات الصدور))، آغاز مى كرد، و ركعت پایانى آن را با ((حمد)) و آخر سوره ((حشر)) ادامه مى داد. 16
نماز حرز امام جواد(علیه السلام)
دعاى مخصوصى از امام جواد علیه السلام روایت شده است كه براى مامون عباسى نوشت ، و آثار و بركاتى نیز براى آن نقل نموده اند، و از ناحیه آن حضرت توصیه شده كه پس از دعاى حرز، چهار ركعت نماز بخواند و در هر ركعت آن ، یك با سوره ((حمد)) و هفت بار ((آیة الكرسى )) و هفت بار آیه ((شهد الله ))17 و هفت بار ((و الشمس و ضحیها)) و هفت بار ((و اللیل و اذا یغشى )) و هفت بار ((قل هو الله احد)) قرائت شود. 18
روزه امام جواد(علیه السلام)
ریان بن صلت روایت مى كند كه امام جواد علیه السلام ، مادامى كه در بغداد به سر مى برد، روزهاى نیمه و 25 ماه رجب را روزه مى گرفت و همه خانواده و خادمان را نیز به روزه آن روز توصیه مى كرد. 19
حج خانه ى خدا
مطابق آنچه در كتابها و منابع سیره و تاریخ نقل شده است ، امام جواد علیه السلام چندین بار به سفر معنوى خانه ى خدا مبادرت ورزیده است ، یك بار امیة بن على كه همراه امام رضا علیه السلام در سفر حج بود، مى بیند كه موفق خادم امام رضا علیه السلام به دستور وى ، فرزند بزرگوارش را روى گردون نهاده و او را به دور خانه خدا طواف مى دهد20. بار دیگر در سال 212 هجرى قمرى ، احمد بن محمد بن ابى نصر، امام جواد را مى بیند كه وارد مكه شده ، به محضر او رفته و مى پرسد: فدایت شوم ! به چه نیت وارد مكه شدى ؟ به نیت حج تمتع و یا حج افراد؟
امام علیه السلام كه در آن زمان ساكن بغداد بود و وظیفه اش نیز حج تمتع بوده است ، فرمود: به نیت حج تمتع وارد شدم21. و بار دیگر شخصى از اهل بست و سجستان در زمان حكومت عباسى با امام جواد علیه السلام هم سفر حج مى شود. 22
یكى دیگر از یاران امام علیه السلام به نام محمد علا نیز در شبى آن حضرت را مشاهده مى كند كه بدون توشه و مركب براى سفر حج و زیارت خانه ى خدا به راه مى افتد، و صبحدم نیز باز مى گردد. 23
خواننده ى محترم به این نكته توجه دارد كه سفر شبانه و بدون توشه و مركب فقط با استمداد از قدرت معنوى امامت امكان پذیر خواهد بود.
بسیارى از یاران و دوستان امام ، را در زمان هاى مختلف و در حال انجام برخى مناسك حج و یا عمره مانند احرام ، طواف ، وداع با خانه ى خدا، استلام ركن یمانى ، طواف نساء ، و رمى جمرات ، مشاهده كرده اند. 24
تقصیر در عمره ى مفرده
روایت شده است كه امام جواد علیه السلام براى خارج شدن از احرام عمره تصمیم گرفت كه تقصیر كند، شخصى كه كار او حجامت و مشابه آن بود نزد امام آمد تا براى امام علیه السلام تقصیر كند، چون خواست تقصیر را از موهاى دو طرف سر مبارك وى انجام دهد، امام فرمود: از جلوى سر آغاز كن ؛ او نیز چنین كرد. 25
وداع با خانه ى خدا
على بن مهزیار مى گوید: در سال 215 هجرى امام جواد علیه السلام را دیدم كه به زیارت خانه ى خدا آمده بود، در سپیده دم یكى از روزها كه تازه خورشید از افق سر بر آورده بود، مشغول طواف در خانه ى خدا شد و در هر دورى ركن یمانى و حجرالاسود را استلام مى كرد و دستها را بر آن مى سائید و سپس به صورتش مى كشید، پس از پایان یافتن طواف به طرف مقام ابراهیم علیه السلام رفت و دو ركعت نماز در آنجا بجاى آورد، آنگاه به سوى ملتزم رفت ، پیراهن عربى را بالا زد و قسمت قفسه سینه و شكم را به بیت چسباند و مشغول راز و نیاز و دعا شد، كه مدتى به طول انجامید.
بار دیگر در سال 217 هجرى آن حضرت را دیدم ، كه شبانه مشغول طواف وداع بود، ركن یمانى و حجرالاسود را لمس مى كرد، در شوط هفتم نزدیك ركن یمانى لباسهایش را كنار زد و بدن را به كعبه چسباند، سپس حجرالاسود را مسح نمود و آن را بوسید و به طرف مقام ابراهیم رفت و دو ركعت نماز، در پشت مقام به جاى آورد، و وقوف وى در ملتزم به اندازه ى هفت یا هشت دور طواف طول كشید. 26
اعجوبه اهل البیت
سید ابوالفضل طباطبایى اشكذرى ، مهدى اسماعیلى
تهیه و تنظیم : گروه دین واندیشه تبیان
1 جمال الاسبوع : 179.
2 دعوات : 89.
3 دعوات راوندى : 108، ح 243.
4 جمال الاُسبوع : 29 و 32. بحار الانوار: 88/215، ضمن ح 1.
5 هود: 11/6.
6انعام : 6/17.
7 طلاق : 65/7.
8 كهف : 18/39.
9 آل عمران : 3/173.
10 غافر: 40/44.
11انبیإ : 21/87.
12 - قصص : 28/24.
13 انبیإ : 21/89.
14 الدروع الواقیة : 43. دعوات : 106، ح 234. بحار الانوار: 94/133 ضمن ح 1، و 88/381، ح 1، و 94/243 ضمن ح 3. و وسایل الشیعه : 8/170، ح 10331. مصباح المتهجد: 523. مصباح كفعمى : 535.
15 ارشاد مفید: 323.
16 ارشاد مفید: 233.
17 آل عمران : 3/18.
18 مهج الدعوات : 52.
19اقبال الاعمال : 183.
20 كشف الغمة : 2/362.
21 كافى : 4/292، ح 11.
22 كافى 5/111، ح 6.
23 دلایل الامامة : 399، ح 352.
24 براى اطلاع بیشتر مراجعه شود به كتاب موسوعة الامام الجواد: 1/358 - 390.
25 كافى : 4/439، ح 5. تهذیب 5/244، ح 825، وسایل الشیعه : 13/516، ح 18346.
26 كافى : 4/532 ح 3. تهذیب : 5/281. ح 959. وسایل الشیعه : 14/289، ح 19220.حلیة الابرار: 4/618، ح 5
