تغییرات ایجاد شده در زمان ظهور
حیات فرهنگی در جامعه مهدوی
عصر امام مهدى عجل الله تعالی فرجه الشریف، عصر حاكمیت نور دانش و بینش و از درخشان ترین و زیباترین اعصار روى كره زمین از آغاز آفرینش جهان و انسان خواهد بود. در عصر درخشان امام مهدى(عج)، حیات فرهنگى به گونه اى شكوفا و بارور مى گردد و دانش و فرهنگ و معنویت به ویژه علوم دینى و احكام و مقررات و معارف انسان ساز اسلام در سراسر گیتى بسط و گسترش مى یابد و چرخ هاى فرهنگ و آگاهى و شناخت با سرعت وصف ناپذیرى به حركت مى افتد.
كتاب هاى مربوط به شرح حال راویان احادیث كه به كتاب هاى رجالى مشهورند و نیز شرح حال و بیوگرافى آنان و تقسیم بندى روایات به صحیح و ضعیف كه بیشتر به حدس و گمان تكیه دارد و در عصر غیبت و به خاطر نرسیدن دست مردم به امام معصوم مورد استفاده قرار مىگیرد، به پایان مى رسد؛ زیرا در عصر ظهور مردم به مقررات و احكام قطعى دست مى یابند و از اینها بى نیاز مى گردند. بیشتر تفاسیر نیز از اعتبار ساقط مى شود و تنها تفاسیر برخاسته از روایات رسیده از پیامبر و اهل بیت علیهم السلام باقى مىماند.
قرائت هاى مختلف از قرآن شریف كه دلیلى براى آن نازل نشده است، برداشته مىشود؛ زیرا مردم قرآن و قرائت صحیح آن را به گونه اى كه بر قلب مصفاى پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرود آمده است، از امام مهدى(عج) مى آموزند و تفسیر و پیام و مفهوم آن را، آنگونه كه خدا اراده فرموده است، مى شناسند و بر معارف بلند و راز و رمز و شگفتی هاى آن كه هم چنان ناشناخته و پوشیده است، آگاهى مىیابند.
حضرت امام باقر علیه السلام فرمودهاند: «به مردم عصر حكومت درخشان او، دانش و بینش ارزانى مىگردد كه زن در كانون خانه خویش بر اساس كتاب خدا و سنت پیامبرش، عادلانه و آگاهانه داورى مى كند و نیازى به دیگرى ندارد».1
در حدیثى از امام مجتبى علیه السلام چنین آمده است: «مهدى زمین را از برهان و دانش و نور هدایت پر مى كند تا آن جا كه سراسر گیتى به وى ایمان آورد و كافران مسلمان شوند و فاسقان صالح گردند»
این روایت نشانگر این واقعیت است كه مردم در روزگار حاكمیت آن حضرت، بر اساس آداب و مقررات دینى تربیت می شوند و احكام شریعت را می آموزند و بر پایه اى از فرهنگ و تمدن اوج مى گیرند كه هر بانویى مى تواند در درون خانه خویش میان آن دو انسان، بر اساس مقررات كتاب خدا و سیره و روش عادلانه پیام آور بزرگ او قضاوت كند.
امیرالمؤمنین على علیه السلام هم طى گفت و گویى با جناب كمیل بن زیاد نخعى مى فرماید: «اى كمیل، هیچ علمى نیست، مگر آن كه با من آغاز گردد و هیچ سرى نیست، مگر آنكه با قائم پایان پذیرد».2
امام مهدى(عج) بر اساس كتاب خدا و سیره و شیوه انسان ساز و افتخار آفرین پیامبر صلی الله علیه و آله تدبیر امور مى كند و به اندازه ذره اى از آن انحراف نمى جوید. او شریعت جدید یا دین دیگرى نمىآورد كه با اسلام راستین ناسازگار باشد.
همه مذاهب پدید آمده پس از رحلت پیشواى بزرگ توحید پیامبر گرامى صلی الله علیه و آله، ملغى مى شود و از میان مى رود؛ زیرا این ها راه و رسمى است كه در كتاب خدا و سنت پیامبر جایى ندارد. در كلامى كه از عالم اهل سنت به نام ابن العربى بیان گردیده، آمده است: «امام مهدى عجل الله تعالی فرجه الشریف پس از ظهور، دین را همان گونه كه بود و نازل گردید، آشكار مى سازد؛ به طورى كه اگر پیامبر گرامى صلی الله علیه و آله حاضر باشد، به همان حكم كند. او مذاهب مختلف را از روى زمین با ارشاد و هدایت خویش برمى دارد و جز دین خالص و پاك آسمانى نمى ماند».3
در آن شرایط پر افتخار، اتحاد بزرگ اسلامى تحقق مىپذیرد؛ زیرا همه مسلمانان در اصول دین و فروع آن و همه مسایل فقهى و احكام و مقررات شرعى، متحد و یكپارچه مى گردند. دین راستین همان اسلام واقعى خواهد بود و مذهب همان مذهب تشیع كه مذهب خاندان وحى و رسالت است و پیامبر گرامى صلی الله علیه و آله مردم را به آن دعوت نموده است و همه بشریت زیر پرچم پر افتخار «لاالهالااللَّه، محمد رسولاللَّه، على ولىاللَّه» در اوج سعادت و رفاه و نیكبختى زندگى مى كنند.
امام على علیه السلام نیز در بیان دیگرى مىفرماید: «آن پیشواى الهى تمامى بدعت ها را نابود مى كند و همه سنت ها و شیوه هاى پسندیده را زنده و برپا مى كند»
در حدیثى از امام مجتبى علیه السلام چنین آمده است: «مهدى زمین را از برهان و دانش و نور هدایت پر مى كند تا آن جا كه سراسر گیتى به وى ایمان آورد و كافران مسلمان شوند و فاسقان صالح گردند».4 امام على علیه السلام نیز در بیان دیگرى مىفرماید: «آن پیشواى الهى تمامى بدعت ها را نابود مى كند و همه سنت ها و شیوه هاى پسندیده را زنده و برپا مى كند».5
تربیت در عصر امام زمان(عج)
انسان در همه ابعاد، قابل تربیت و سازندگى است و هنگامى كه برنامه هاى تربیتى بر اساس ارزشهاى والاى اخلاقى و انسانى تنظیم گردد، بشریت راه اعتدال و درستى را خواهد گزید. و در راه و روش شایسته و ستوده اى گام خواهد نهاد؛ اما اگر برنامه ها و عوامل تربیتى فاسد و ناصالح باشد، بدون تردید نتیجه معكوس خواهد داد و انسان به سوى تباهى خواهد رفت. كانون خانه و خانواده كه كودك در آن دیده بر جهان مى گشاید، یك كانون و عامل تربیتى است كه در جهت دهى به كودك نقش بسیار مهمى دارد.
پس از خانه، نقش مدرسه است كه كودك با ورود به آنجا مراحل نخستین دانش و فرهنگ را از طریق آموزگاران دریافت مى دارد و هر چه مراحل مختلف علمى را طى مى كند، سطح مطالعه و فرهنگ و آگاهی هاى او بالا مى رود تا سرانجام به عالى ترین مراحل و مدارج علمى و فكرى مى رسد.
در زمان امام زمان(علیه السلام) قرائت هاى مختلف از قرآن شریف كه دلیلى براى آن نازل نشده است، برداشته مىشود؛ زیرا مردم قرآن و قرائت صحیح آن را به گونه اى كه بر قلب مصفاى پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرود آمده است، از امام مهدى(عج) مى آموزند و تفسیر و پیام و مفهوم آن را، آنگونه كه خدا اراده فرموده است، مى شناسند و بر معارف بلند و راز و رمز و شگفتی هاى آن كه هم چنان ناشناخته و پوشیده است، آگاهى مىیابند
كودكى كه در جامعه اى مملو از دروغ و شائبه و بى بند و بار رشد مى كند، تربیت ناشایست و نادرستی مى پذیرد و كودكى كه در جامعه دین باور و امانت دار و سرشار از حیا و درستكارى تربیت شود، فردى شایسته خواهد بود.
امام زمان(عج) كه در اندیشه اصلاح جامعه جهانى است و مى خواهد جامعه اى به راستى اسلامى پى ریزى نماید و آن را به ارزش هاى والاى انسانى و قرآنى آراسته سازد، در این راه از وسایل و عوامل تربیتى بهره می گیرد و آموزش هاى تربیتى صحیح و سازنده خویش را به وسیله این وسایل و تجهیزات رسانه های عمومی به گوش ها می رساند. از این رو، مدارس و آموزشگاه ها را، فرهنگ و تعالیم انسان ساز اسلام اداره و رهبرى مى كند و راه هاى تعلیم و تربیت در همه مراحل از شیوه ها و برنامه هاى اسلامى بهره مند مى گردد و وسایل ارتباط جمعى به طور كامل، شایسته و مفید و ثمربخش مى شوند و از چهارچوب مقررات و ارزش هاى اسلامى تجاوز نمى كنند.6
چنانچه حضرت على علیه السلام با عباراتى بسیار شنیدنى چنین نوید مى دهد كه:
« مهدى،هواهاى نفسانى را به هدایت باز خواهد آورد، آن گاه كه هدایت را به هواپرستى بفروشند و آرا و نظرها را بر قرآن منطبق سازد، چون قرآن را بر مدار آراى خویش باز خوانند».7
زهرا رضاییان – گروه دین و اندیشه تبیان
1 . غیبت نغمانى، باب 13، ص238.
2 . ابن شعبه حرانى، ابو محمد حسن بن على، تحفالعقول، ص119.
3 . الفتوحات المكیه، ابن العربى، ج3، ص327، باب 366.
4 . طبرسى، احمدبن على، الاحتجاج، ج2، ص70.
5 . عقدالدّرر، باب 9، ص224 و بحارالانوار، ج52، ص339.
6 . امام مهدى از ولادت تا ظهور، آیةاللَّه سید محمد كاظم قزوینى، ص740.
7 . نهجالبلاغه، خطبه 138.