تغییرات ایجاد شده در زمان ظهور

حیات فرهنگی در جامعه مهدوی

عصر امام مهدى عجل الله تعالی فرجه الشریف، عصر حاكمیت نور دانش و بینش و از درخشان ‏ترین و زیباترین اعصار روى كره زمین از آغاز آفرینش جهان و انسان خواهد بود. در عصر درخشان امام مهدى(عج)، حیات فرهنگى به گونه ‏اى شكوفا و بارور مى‏ گردد و دانش و فرهنگ و معنویت به ویژه علوم دینى و احكام و مقررات و معارف انسان ‏ساز اسلام در سراسر گیتى بسط و گسترش مى ‏یابد و چرخ‏ هاى فرهنگ و آگاهى و شناخت با سرعت وصف ‏ناپذیرى به حركت مى ‏افتد.

كتاب هاى مربوط به شرح حال راویان احادیث كه به كتاب هاى رجالى مشهورند و نیز شرح حال و بیوگرافى آنان و تقسیم ‏بندى روایات به صحیح و ضعیف كه بیشتر به حدس و گمان تكیه دارد و در عصر غیبت و به خاطر نرسیدن دست مردم به امام معصوم مورد استفاده قرار مى‏گیرد، به پایان مى ‏رسد؛ زیرا در عصر ظهور مردم به مقررات و احكام قطعى دست مى ‏یابند و از اینها بى نیاز مى ‏گردند. بیشتر تفاسیر نیز از اعتبار ساقط مى ‏شود و تنها تفاسیر برخاسته از روایات رسیده از پیامبر و اهل بیت علیهم السلام باقى مى‏ماند.

قرائت هاى مختلف از قرآن شریف كه دلیلى براى آن نازل نشده است، برداشته مى‏شود؛ زیرا مردم قرآن و قرائت صحیح آن را به گونه ‏اى كه بر قلب مصفاى پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرود آمده است، از امام مهدى(عج) مى ‏آموزند و تفسیر و پیام و مفهوم آن را، آنگونه كه خدا اراده فرموده است، مى ‏شناسند و بر معارف بلند و راز و رمز و شگفتی هاى آن كه هم چنان ناشناخته و پوشیده است، آگاهى مى‏یابند.

حضرت امام باقر علیه السلام فرموده‏اند: «به مردم عصر حكومت درخشان او، دانش و بینش ارزانى مى‏گردد كه زن در كانون خانه خویش بر اساس كتاب خدا و سنت پیامبرش، عادلانه و آگاهانه داورى مى ‏كند و نیازى به دیگرى ندارد».¹

این روایت نشانگر این واقعیت است كه مردم در روزگار حاكمیت آن حضرت، بر اساس آداب و مقررات دینى تربیت می شوند و احكام شریعت را می آموزند و بر پایه ‏اى از فرهنگ و تمدن اوج مى ‏گیرند كه هر بانویى مى ‏تواند در درون خانه خویش میان آن دو انسان، بر اساس مقررات كتاب خدا و سیره و روش عادلانه پیام‏ آور بزرگ او قضاوت كند.

امیرالمؤمنین على علیه السلام هم طى گفت ‏و گویى با جناب كمیل بن زیاد نخعى مى ‏فرماید: «اى كمیل، هیچ علمى نیست، مگر آن كه با من آغاز گردد و هیچ سرى نیست، مگر آنكه با قائم پایان پذیرد».²

امام مهدى(عج) بر اساس كتاب خدا و سیره و شیوه انسان ساز و افتخار آفرین پیامبر صلی الله علیه و آله تدبیر امور مى ‏كند و به اندازه ذره ‏اى از آن انحراف نمى ‏جوید. او شریعت جدید یا دین دیگرى نمى‏آورد كه با اسلام راستین ناسازگار باشد.

همه مذاهب پدید آمده پس از رحلت پیشواى بزرگ توحید پیامبر گرامى صلی الله علیه و آله، ملغى مى‏ شود و از میان مى ‏رود؛ زیرا این ها راه و رسمى است كه در كتاب خدا و سنت پیامبر جایى ندارد. در كلامى كه از عالم اهل سنت به نام ابن العربى بیان گردیده، آمده است: «امام مهدى عجل الله تعالی فرجه الشریف پس از ظهور، دین را همان ‏گونه كه بود و نازل گردید، آشكار مى ‏سازد؛ به طورى كه اگر پیامبر گرامى صلی الله علیه و آله حاضر باشد، به همان حكم كند. او مذاهب مختلف را از روى زمین با ارشاد و هدایت خویش برمى ‏دارد و جز دین خالص و پاك آسمانى نمى ‏ماند».³

در آن شرایط پر افتخار، اتحاد بزرگ اسلامى تحقق مى‏پذیرد؛ زیرا همه مسلمانان در اصول دین و فروع آن و همه مسایل فقهى و احكام و مقررات شرعى، متحد و یكپارچه مى ‏گردند. دین راستین همان اسلام واقعى خواهد بود و مذهب همان مذهب تشیع كه مذهب خاندان وحى و رسالت است و پیامبر گرامى صلی الله علیه و آله مردم را به آن دعوت نموده است و همه بشریت زیر پرچم پر افتخار «لااله‏الااللَّه، محمد رسول‏اللَّه، على ولى‏اللَّه» در اوج سعادت و رفاه و نیكبختى زندگى مى‏ كنند.

در حدیثى از امام مجتبى علیه السلام چنین آمده است: «مهدى زمین را از برهان و دانش و نور هدایت پر مى ‏كند تا آن ‏جا كه سراسر گیتى به وى ایمان آورد و كافران مسلمان شوند و فاسقان صالح گردند».⁴ امام على علیه السلام نیز در بیان دیگرى مى‏فرماید: «آن پیشواى الهى تمامى بدعت ها را نابود مى كند و همه سنت ها و شیوه‏ هاى پسندیده را زنده و برپا مى كند».⁵

تربیت در عصر امام زمان(عج)

انسان در همه ابعاد، قابل تربیت و سازندگى است و هنگامى كه برنامه هاى تربیتى بر اساس ارزشهاى والاى اخلاقى و انسانى تنظیم گردد، بشریت راه اعتدال و درستى را خواهد گزید. و در راه و روش شایسته و ستوده ‏اى گام خواهد نهاد؛ اما اگر برنامه ‏ها و عوامل تربیتى فاسد و ناصالح باشد، بدون تردید نتیجه معكوس خواهد داد و انسان به سوى تباهى خواهد رفت. كانون خانه و خانواده كه كودك در آن دیده بر جهان مى ‏گشاید، یك كانون و عامل تربیتى است كه در جهت ‏دهى به كودك نقش بسیار مهمى دارد.

پس از خانه، نقش مدرسه است كه كودك با ورود به آنجا مراحل نخستین دانش و فرهنگ را از طریق آموزگاران دریافت مى‏ دارد و هر چه مراحل مختلف علمى را طى مى ‏كند، سطح مطالعه و فرهنگ و آگاهی هاى او بالا مى ‏رود تا سرانجام به عالى ‏ترین مراحل و مدارج علمى و فكرى مى ‏رسد.

كودكى كه در جامعه ‏اى مملو از دروغ و شائبه و بى ‏بند و بار رشد مى ‏كند، تربیت ناشایست و نادرستی مى ‏پذیرد و كودكى كه در جامعه دین باور و امانت ‏دار و سرشار از حیا و درستكارى تربیت شود، فردى شایسته خواهد بود.

امام زمان(عج) كه در اندیشه اصلاح جامعه جهانى است و مى ‏خواهد جامعه‏ اى به راستى اسلامى پى ‏ریزى نماید و آن را به ارزش هاى والاى انسانى و قرآنى آراسته سازد، در این راه از وسایل و عوامل تربیتى بهره می گیرد و آموزش هاى تربیتى صحیح و سازنده خویش را به وسیله این وسایل و تجهیزات رسانه های عمومی به گوش ها می رساند. از این رو، مدارس و آموزشگاه ها را، فرهنگ و تعالیم انسان ساز اسلام اداره و رهبرى مى كند و راه هاى تعلیم و تربیت در همه مراحل از شیوه ‏ها و برنامه ‏هاى اسلامى بهره ‏مند مى ‏گردد و وسایل ارتباط جمعى به طور كامل، شایسته و مفید و ثمربخش مى شوند و از چهارچوب مقررات و ارزش هاى اسلامى تجاوز نمى ‏كنند.⁶

چنانچه حضرت على علیه السلام با عباراتى بسیار شنیدنى چنین نوید مى ‏دهد كه:

« مهدى،هواهاى نفسانى را به هدایت باز خواهد آورد، آن‏ گاه كه هدایت را به هواپرستى بفروشند و آرا و نظرها را بر قرآن منطبق سازد، چون قرآن را بر مدار آراى خویش باز خوانند».⁷

زهرا رضاییان – گروه دین و اندیشه تبیان

1 . غیبت نغمانى، باب 13، ص238.

2 . ابن شعبه حرانى، ابو محمد حسن بن على، تحف‏العقول، ص119.

3 . الفتوحات المكیه، ابن العربى، ج3، ص327، باب 366.

4 . طبرسى، احمدبن على، الاحتجاج، ج2، ص70.

5 . عقدالدّرر، باب 9، ص224 و بحارالانوار، ج52، ص339.

6 . امام مهدى از ولادت تا ظهور، آیةاللَّه سید محمد كاظم قزوینى، ص740.

7 . نهج‏البلاغه، خطبه 138.