خدمت به خلق را جدّی بگیریم !

قرآن مى فرماید ؛ « تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ »¹

واجب است كه در كارهاى خیر به یكدیگر كمك كنید ، حمایت‏هاى مردمى به جبهه‏ها ،به سیل زده ها به کسانی که دست یاری دراز کرده اند . قرآن مى فرماید: « إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنینَ ؛خدا احسان شدگان را دوست مى‏دارد . »² و چقدر خوب است كه انسان محبوب خدا باشد . خیلی وقت ها در زندگی کارهایی را می کنیم که خدا از ما راضی باشد بد هم نیست اما اگر مى‏خواهیم خدا از ما راضى باشد ، خدا مى‏فرماید : به همدیگر خدمت كنید تاخدا دوستتان داشته باشد .

پیامبرفرمود: اگر مى‏خواهید خدا به شما كمك كند ، شما هم كمك حال مردم باشید. « إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِی عَوْنِ الْمُؤْمِنِ مَا كَانَ الْمُؤْمِنُ فِی عَوْنِ أَخِیهِ الْمُؤْمِنِ » ³

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) : « مَنْ قَضَى لِأَخِیهِ الْمُؤْمِنِ حَاجَةً كَانَ كَمَنْ عَبَدَ اللَّهَ دَهْراً ؛ كسى به دیگرى خدمت كند ، مثل كسى است كه عمرى خدا را بندگى نماید. »⁴

ودر حدیث دیگرى آمده است : «إِنَّ لِلَّهِ عِبَاداً فِی الْأَرْضِ یَسْعَوْنَ فِی حَوَائِجِ النَّاسِ هُمُ الْآمِنُونَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ ؛ اگر كسى به مسلمانان خدمت كند در روز قیامت در امان است . »⁵

در جای دیگر فرمودند : «مَنْ مَشَى فِی حَاجَةٍ لِأَخِیهِ الْمُسْلِمِ حَتَّى یُتِمَّهَا أَثْبَتَ اللَّهُ قَدَمَیْهِ یَوْمَ تَزِلُّ الْأَقْدَامُ ؛کسی که برای رفع حاجت برادرش قدم بر دارد ،خداوند قدم های او را در روزی که تزلزل دارد ، ثابت و محکم می کند . »⁶

در حدیث دیگر داریم ، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) : « مَنْ قَضَى لِمُؤْمِنٍ حَاجَةً قَضَى اللَّهُ لَهُ حَوَائِجَ كَثِیرَةً » .⁷

پس تا می توانیم ، هرکاری می توانیم برای هرکس بکنیم ، انجام دهیم  و منتظر شرح وظایف وآئین نامه نباشیم.

به چه كسانى خدمت كنیم ؟

قرآن مى‏فرماید : به كسانى خدمت كنید كه « یَحْسَبُهُمُ الْجاهِلُ أَغْنِیاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ ؛ به كسانى خدمت بكنید كه وقتى انسان جاهل آنها رامى بیند بگوید از اغنیا هستند. »⁸ یعنى كسانى كه از وضع او خبر ندارند ، بگویند وضعش خوب است ، به انسانهاى آبرو دار كه با سیلى صورت خود را سرخ نگه مى‏دارند و انقدر عفّت دارند که کسی از حال آنان خبر ندارد و فکر می کنند که آنان دارا هستند .

قرآن گاهى مى‏فرماید: « ارْزُقُوهُمْ فیها وَ اكْسُوهُمْ وَ قُولُوا لَهُمْ قَوْلاً مَعْرُوفاً »⁹

مسأله تنها خوراك و پوشاك دررزق نیست ، گاهى اینها از توان انسان خارج است ولى مى‏تواند براى او حرف بزند . پیامبر وقتى ناراحت بود ، خداوند براى او قصه پامبران قبلى را مى‏گوید تا دل پیامبر آرام شود .

برای خدمت کردن راه باز است ، به این معنا که از هر راه و روشی می توان این عمل شایسته و خداپسندانه را انجام داد .در اینجا تنها به چند مورد از قرآن کریم و روایات اکتفا می کنیم ؛

داستان حضرت موسی (ع) که به نیت خدمت، به دختران شعیب خدمت کرد .

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) : « مَنْ قَضَى لِأَخِیهِ الْمُؤْمِنِ حَاجَةً كَانَ كَمَنْ عَبَدَ اللَّهَ دَهْراً ؛ كسى به دیگرى خدمت كند ، مثل كسى است كه عمرى خدا را بندگى نماید

 آیات زیادى پیرامون وام داریم ، « مَنْ ذَا الَّذی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافاً كَثیرَةً  » ¹¹

كسى به مردم وام بدهد ، گویى به خدا قرض داده است و ثواب وام دادن 18 برابر است در حالى كه ثواب بخشیدن ¹⁰برابر است و ثواب وام دادن از بخشیدن بیشتر است ، « قَرْضاً حَسَناً » یعنى كسى نفهمد ، سریع باشد ، مخفى وبی منت باشد .

 « وَ لا یَأْبَ كاتِبٌ أَنْ یَكْتُبَ كَما عَلَّمَهُ اللَّهُ »¹² یعنى اگر از شما خواستند نامه‏اى بنویسید ، بخل نكنید .  ادارات کارهای مردم را به تأخیر نیاندازند و راه گشا باشند .

امام كاظم(ع) فرمود: «مَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ أَنْ یَصِلَنَا فَلْیَصِلْ فُقَرَاءَ شِیعَتِنَا ؛ هركس نمى‏تواند ما را خوشحال كند هر گاه مستضعفى از شیعیان ماآمد به او برسد.  »¹³

چگونه کمک کنیم ؟!

« من غیر استخفاف منه » ¹⁴ یعنى اگر كمك كنید آن فرد  را خفیف و خار نكنید .

امام كاظم(ع) فرمود: «إِنَّ خَوَاتِیمَ أَعْمَالِكُمْ قَضَاءُ حَوَائِجِ إِخْوَانِكُمْ وَ الْإِحْسَانُ إِلَیْهِمْ مَا قَدَرْتُمْ وَ إِلَّا لَمْ یُقْبَلْ مِنْكُمْ عَمَلٌ حَنُّوا عَلَى إِخْوَانِكُمْ وَ ارْحَمُوهُمْ تَلْحَقُوا بِنَا ؛

خاتمه كارهایتان این است كه چقدر مشكلات مردم را حل كرده‏اید و اگر مشكل مردم را حل نكنى هیچ عملى از تو قبول نخواهد شد. سپس مى‏فرماید: اگر روز قیامت مى‏خواهید به ما برسید ، به برادران دینى خود كمك كنید ، روز قیامت جایتان پیش ماست. » ¹⁵

با توجه به موارد ذکر شده  ، چنین مشهود است که برای نیکی و خدمت به خلق از هردر و راهی می توان وارد شد و فرمول خاصی ندارد.

1- مائده / 2

2- بقره / 195

3- ثواب العمال / ص 135

4- بحار / ج 71 / ص 302

5- کافی / ج 2 /ص 197

6- کتاب المؤمن / ص 54

7- قرب الأسناد / ص 56

8- بقره / 283

9- نساء / 5

10- کهف / 77

11- بقره / 254

12- همان / 282

13- کافی / ج 4 / ص59

14- مشکاة الأنوار / ص 323

15- بحار / ج 72 / ص 379