مرجع تقلید ما، رساله، رساله

بچّه‎ها جلوی قفسة کتابخانه ایستاده بودند و با هم بحث می‎کردند. سر و صدایشان که بالا گرفت، مجبور شدم دخالت کنم و از چرایی این جرّ و بحث‎ها بپرسم. دیدم دارند لابه‎لای کتاب‎های پدر دنبال رساله‎های عملیّه می‎گردند تا از روی آن‎ها تعداد مراجع تقلید را حساب کنند. پدر رساله‎های مراجع مختلف را کنار هم توی قفسه چیده است و گاه گداری مراجعاتی به آن‎ها دارد.

بحث بچّه‎ها سر این بود که رساله داشتن و مرجع تقلید بودن با هم یکی است، یا نه. خلاصه مجبور شدم بنشینم و کلّی برایشان از احکام فقه و تقلید و چگونگی تشخیص مرجع و این حرف‎ها توضیح بدهم.

همیشه مرسوم بوده که مراجع عظام تقلید، رسالة عملیّه‎ای داشته باشند که مقلّدانشان با مراجعه به آن وظایف فقهی خود را به دست بیاورند. البتّه بماند که همة مردم توانایی مراجعة مستقیم به رساله و فهم آن را ندارند و از سویی هم حکم تمام مسائل در رساله‎ها نیامده است. امّا به هرحال این توضیح‎المسائل‎ها برای بسیاری از مقلّدان، مهم‎ترین منبع کسب حکم فقهی و وظایف و تکالیف بوده و هست و خواهد بود.

وقتی در سال 1373 جامعة مدرسین حوزة علمیّة قم و جامعة روحانیّت مبارز تهران، نام آیت‎الله العظمی سیّد علی خامنه‎ای را به همراه تنی چند از فقهای بزرگ دیگر، به عنوان مرجع تقلید اعلام کردند، رهبر عظیم‎الشأن انقلاب اعلام فرمودند که مرجعیّت را برای مقلّدین خارج از کشور می‎پذیرند و بار این امر عظیم را در داخل ایران به عهدة سایر مراجع بزرگوار می‎گذارند و به دلايلى از جمله احترام به ساير مراجع، مسؤوليّت عظيم رهبرى، حضور مراجع عالي‎قدر در حوزة علمية قم و پاسخگو بودن آن بزرگواران به نيازهاى داخل كشور، و... از انتشار توضيح‏المسائل در داخل خوددارى نمودند. ایشان خود در اين زمينه مى‏فرمايند:

1. «... ملت عزيز، عزيزان من، آقايان محترم و بزرگانى كه از گوشه و كنار، گاهى به بنده پيغام مى‏دهند كه رساله بدهيد، بار فعلى من خيلى سنگين است. بار رهبرى نظام اسلامى و مسؤوليّت‏هاى عظيم دنيايى، مثل بار چند مرجعيّت است.... الان ضرورتى نيست... آن جايى كه ناچار باشم، يعنى ضرورى باشد، حرفى نداشتم كه بار اين جورى را هم به دوش خودم بگذارم... اين همه مجتهدين بحمدالله هستند... و البتّه خارج از ايران، حكم ديگرى دارد. بار آن‏ها را من قبول مى‏كنم. چرا؟ به خاطر اين كه آن بار را اگر من برندارم، ضايع خواهد شد. آقايان امروز بحمدالله در اين جا هستند و به عقيدة من كافى هستند و كفايت لازم، بلكه فوق اندازة ضرورى را هم امروز در قم مى‏بينيم و...(روزنامة جمهورى اسلامى، 24/9/73)

امّا عشق مردم به این فقیه فرزانه و هوشمند، این مجتهد عادل حکیم، که علم و عمل و عرفان و سیاست را در هم آمیخته و جان‎های شیفتة کمال را مجذوب خود نموده، باعث شد روز به روز بر تعداد مقلّدان افزوده و درخواست‎ها برای انتشار رسالة عملیّة ایشان بیشتر و بیشتر شود.

طلّاب و روحانیّون که در سفرهای تبلیغی با مسائل فقهی مردم بسیار سر و کار دارند، تحت فشار درخواست‎های پیاپی مقلّدان قرار داشتند ونیاز ضروری وجود رسالة عملیّة رهبر محبوب انقلاب را با تمام وجود حس می‎کردند. این بود که از فرصت حضور پرسرور این فرزانة یگانه در قم بهره جستند و درخواست خود را با امضای طومار و شعار «مرجع تقلید ما، رساله، رساله» با ولیّ امرشان در میان گذاشتند. علاوه بر این، پایگاه‎های اینترنتی و سامانة پیام کوتاه برای امضای این درخواست اعلام شد تا علاقه‎مندان بیشتری بتوانند صدای خواهش خود را به محضر مرجع یگانة خود برسانند.

اگرچه شخصیّت علمی بی‎بدیل ایشان، تحت‎الشّعاع شخصیّت رهبری نظام اسلامی قرار گرفته است و شاید عدّه‎ای از بلندای دانش این مرجع عالی‎قدر آگاه نباشند،امّا گواهی آگاهانی که در محضر ایشان از دریای زلال دانش و کمالشان بهره برده‎اند، نشان از آن دارد که تیزهوشی و درک عمیق مسائل در وجود این بزرگ‎مرد، به مباحث حکومتی محدود نمی‎شود. جلسات درس ایشان بسیار پربار و روش تدریسشان منحصر به فرد و پویاست.

امیدمان این است که پذیرش این درخواست از جانب آن ولیّ مهربان، نقطة عطفی باشد در مسیر فقه پویای جعفری. باشد که آن طراوت‎های همیشگی که در تک تک امور آن یگانة دوران جاری است، در این عرصه نیز تجلّی یابد و دنیایی تازه را پیش روی میلیون‎ها چشم منتظر بگشاید.

**************

ویژنامه سفر مقام معظم رهبری به قم

دوباره صبح (ویژنامه تخلیل از بیست سال رهبری آقا)

نظیفه سادات مؤذّن (باران)گروه حوزه علمیه