تبیان، دستیار زندگی
نقش علما در تقویت جبهه حق در عصر غیبت
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

روحانیت و هویت تشیع 2
روحانیت

نقش علما در تقویت جبهه حق در عصر غيبت

قسمت اول را اینجا ببینید

ويژگي جبهه حق را در این دوران، می توان در جریانهای فرهنگی و سیاسی ذیل تقسیم بندی نمود:

1. جریان جمع آوری احادیث توسط کلینی، ابن بابویه، صدوق، برقی و دیگران.

2. جریان نظام سازی کلامی، فقهی توسط بزرگانی چون شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی، ابن ادریس، محقق حلی و... تا شهیدین و بهایی و اردبیلی و خوانساری.

3. جريان شکل گیری تمدن و فرهنگ بزرگ اسلامی.(2) بي شك يكي از دوره هاي درخشان تاريخ بشريت، دوره شكوفايي تمدن اسلامي است . تمدن اسلامي با بهره گيري از معارف قرآني و سفارش اوليا  دين در عرصه هاي مختلف علمي و فرهنگي خدمت شاياني به بشريت نمود. كه سهم عمده اين تحولات نتيجه مساعي حق باوران در جبهه حق بوده است.

4. شکل گیری جریان فلسفی و عرفانی در گفتمان مکتب تشیع توسط میر داماد و صدرالمتألهین و ادامه آن توسط حکما و بزرگانی همچون فیاض لاهیجی، فیض کاشانی، بیدآبادی ملاعلی نوری، مکتب فلسفی و عرفانی تهران، مکتب فلسفی و عرفانی آخوند ملاحسین قلی همدانی.

5. جمع آوری گسترده روایات اهلبیت(ع) در مجامع و دایرة المعارف هایی همچون بحارالانوار، الوافی، وسایل الشیعه و ...

 6. احیای مکتب اجتهاد توسط وحید بهبهانی و شاگردان ايشان پس از استیلای دو قرن مکتب اخباری گری، و شکوه علمی در حوزه های علمیه سامرا، کربلا، نجف، اصفهان، نراق، بروجرد، اراک و نهایتا تأسیس حوزه علمیه قم.

7.  وارد نمودن دین به عرصه های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی(امام خمینی، علامه طباطبایی، شهید سید محمد باقر صدر، شهید مرتضی مطهری، علامه محمد تقی جعفری، شهید سید محمد حسین بهشتی تا شکل گیری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران)

نقش علما در تحولات سیاسی جبهه حق

1- تقیه؛ سختگيري هاي دشمنان اهلبيت(ع) آنچنان سخت بوده است كه برخي از بزرگان دوره حيات ايشان از 61 به بعد را «دوره تعقيب» ناميده اند.(3) و از همين زمان است كه شبكه وكالت شكل مي گيرد. از اين رو بيشتر فعاليت شيعيان به صورت زير زميني و با رعايت اصل تقيه بوده است. اين سنت ادامه مي يابد به طوري كه بيشتر رفتار شيعيان بر مبناي تقيه شكل مي گيرد تا جبهه حق حفظ شود. همانند ممنوعيت بردن نام حضرت مهدي موعود كه بنابر نظربرخي فقها ازروي تقيه بوده است.(4)

2- تقویت علمی برای حضور سیاسی؛ بي شك براي حضور سياسي اجتماعي نياز به دانش و توان علمي يكي از ابزار مهم و اساسي است. از اين رو جبهه حق در مقاطع تاريخي همواره بر توليد علم تأكيد و مسلح شدن به دانش را مد نظر داشته است تا كم كم و به تدريج بتواند در عرصه هاي سياسي و اجتماعي نفوذ كند. بنابراين اگر چه اصل كار فرهنگي است اما نتايج سياسي و اجتماعي به بار آورده است. همانند كار شيخ مفيد در علم كلام و شيخ طوسي در فقه.

3- حکومت ها و جنبش هاي محلي همچون: آل بویه، فاطمیان مصر، سربداران، مرعشیان.

4- عصر تعامل با حکومت ها برای ترویج و استحکام جبهه حق توسط بزگانی چون خواجه نصیر الدین طوسی و علامه حلی.

5- عصر صفویه و پایه گذاری حاکمیت تشیع و حضور علما در سیاست (محقق کرکی، میرداماد، میرفندرسکی، شیخ بهایی، محقق سبزواری، علامه مجلسی)

6- ارشادیه های علما و جهادیه های علما(میرزای قمی، کاشف الغطا، سید مجاهد)

7- عصر بیداری اسلامی (ظهور سید جمال الدین اسدآبادی(5)، نهضت تنباکو میرزای شیرازی، ملا علی کنی، جریان مشروطه، شکل گیری حوزه علمیه قم، نهضت های شیخ نورالله اصفهانی، سید عبدالحسین لاری، میرزا کوچک خان، شیخ محمد خیابانی، رئیس علی دلواری، شیخ محمد تقی بافقی، مسجد گوهرشاد، نهضت ملی شدن صنعت نفت، فدائیان اسلام، مؤتلفه، قیام پانزده خرداد)

8- انقلاب اسلامی و رهبری امام خمینی و روحانیت و آغاز حکومت حق اسلامی(جمهوری اسلامی ایران) بر پایه اندیشه ناب اسلامی (ولایت فقیه)(6) برای ایجاد جبهه جهانی مستضعفین(7) و زمینه سازی ظهور موعود و پیروزی نهایی حق بر باطل. به طور خلاصه جریان شکل گیری و پیروزی انقلاب، و جریان تثبیت انقلاب و ریزش ها و رویش های آن از جمله مباحث مهم جریان شناسی انقلاب اسلامی است. زيرا مرحله تكاملي جبهه حق دربعد فرهنگي، سياسي و اقتصادي در عصر حاضر اين انقلاب است كه توانسته است حصن حصين براي مستضعفان عالم و چالشي جدي براي نظام سرمايه داري غرب،  بر پايه حاكميت دين باشد.


منابع:

1. مطهری، مرتضی، خدمات متقابل اسلام و ایران، تهران، صدرا، 1374.

2. ولایتی، علی اکبر، پویایی فرهنگ و تمدن اسلامی، تهران، وزارت امور خارجه، 1382.

3. خامنه اي، سید علی، پيشواي صادق، ص14

4. ر.ك: صفايي حائري، علي، تقيه، قم، ليلةالقدر، 1382، ص15.

5. استاد مطهری سید جمال را آغاز کننده نهضت بیداری اسلامی می داند. ر.ک: مطهری، مرتضی، نهضت های صد ساله اخیر، تهران، صدذرا، 1381.

6. مصباح یزدی، محمد تقی، انقلاب اسلامی جهشی در تحولات سیاسی تاریخ، قم، موسسه امام خمینی، 1384، ص21.

7. امام خمینی، صحیفه امام، ج6، ص499؛ ج7، ص84و118 و 14و 292؛ ج9، ص72 و 115.


نوشته سید مهدی موسوی گروه حوزه علمیه