گفتگو با «علی خورشید پور» طراح نشان کتابخانه ملی ایران

سادگی؛ شرط اول طراحی نشانه

- طراحی نشان کتابخانه ملی چگونه انجام شد؟

سفارش این کار از طرف مهندسین مشاور پیرراز به من داده شد. با توجه به عملکرد کتابخانه ملی، مطالعاتی انجام گرفت و منجربه طراحی این آرم شد. از بین اتودهای مختلفی که زده شده بود، یکی پذیرفته شد.

- سابقه آشنایی تان با پیرراز چگونه بود؟

آشنایی ما به زمان اجلاس سران کشورهای اسلامی در سال 76 برمی گردد. درآنجا اولین همکاری حرفه ای بین ما و مهندسین مشاور اتفاق افتاد. از کاری که ما انجام دادیم، رضایت کامل داشتند و طراحی، ساخت و نصب تابلوهای علائم و راهنمایی بیمارستان افضلی پور کرمان را بر عهده ما گذاشتند.

- نشان کتابخانه ملی را چگونه توضیح می دهید؟

نشان کتابخانه ملی به شکل یک درخت است که در مرکز آن یک کتاب قرار گرفته. این درخت 11 شاخه دارد که معانی مختلفی در آن هست. شاخه های متعدد این درخت به معنای تقسیم بندی موضوعی مراجع در کتابخانه های ملی است. این شاخه های مختلف، یکی از معانی اش تغذیه شاخه های فرعی از تنه اصلی درخت است. از طرف دیگر یک معنای مذهبی هم دارد. عدد 11 در حروف ابجد معادل کلمه "هو" است و اگر تنه درخت را هم اضافه کنیم، می شود "12" که معادل دوازده امام است.

این درخت به وسیله یک کتاب در بر گرفته شده که خود این کتاب اشاره صریحی به موضوع کتابخانه و کتابداری می کند. در عین حال ترکیب درخت و کتاب به مفهوم "درخت دانش" اشاره می کند و شعری که می گوید:

درخت تو گر بار دانش بگیرد به زیر آوری چرخ نیلوفری را

درخت دانش در تفاسیر مذهبی هم جایگاه مهمی دارد. از جمله اینکه تفسیری از هبوط انسان از بهشت به خاک به دلیل خوردن میوه ممنوع از درخت وجود دارد. میوه ممنوع در واقع همان دانش بوده. او به آگاهی دست پیدا می کند که هبوط معنوی برایش اتفاق می افتد و او از میوه دانش بهره مند می شود. همه اینها معانی مختلفی بوده که به نوعی در نظر گرفته شده و چکیده این مفاهیم به صورت تصویری به نشانه کتابخانه ملی تبدیل شده.

- آیا کار دیگری برای کتابخانه ملی انجام داده اید؟

طراحی و ساخت علائم راهنمای فضاهای مختلف کتابخانه ملی هنوز ادامه دارد، ولی تعداد زیادی از آنها الان نصب شده.

- در بین صحبت هایتان گفتید که طرح درخت از بین چند طرح انتخاب شد. چه وجه مشترکی بین این طرح ها وجود داشت؟

طرح درخت را در آنها داشتم. یعنی وجه اشتراک تمام این طرح ها یک درخت بود. منتها به شکل های مختلف و به لحاظ ظاهری متفاوت بودند، البته همه این معانی در آنها مستتر نبود. از نظر سادگی شکل هم، این یکی از همه ساده تر بود.

سادگی به لحاظ فنی قابلیت هایی را مهیا می کند. یعنی هر چه که در طراحی یک نشان از عناصر کمتری استفاده شود، این امکان به دست می آید که طرح از مصالح و جنس های مختلف ساخته شود یا به راحتی مُهر

و تندیس آن ساخته شود.

نگار مفید