وظایف دولت از نگاه فارابی "ابونصر محمد بن محمد طرخانی" ملقب به فارابی، حدود سال ۲۵۷ هجری قمری به دنیا آمد. او در جوانی برای تحصیل به "بغداد" رفت و به فراگرفتن منطق و فلسفه پرداخت. سپس به شهر "حرّان" سفر کرد.
او به سبب هوش سرشاری که داشت به سرعت در علوم مختلف پیشرفت کرد و نام او به عنوان فیلسوف و دانشمند شهرت یافت. هنگامی که فارابی به بغداد بازگشت و چون به بغداد بازگشت، به تدریس علوم روز پرداخت. او در سال ۳۳۰هجری قمری به دمشق رفت و در زمره علمای دربار حاکم "حلب" در آمد. فارابی در سال ۳۳۸ هجری قمری و در سن هشتاد سالگی در دمشق درگذشت.
فارابی در علوم مختلف بیهمتا بود. به نحوی که در بارهی اکثر علوم زمان خود کتاب نوشت. از آثار او چنین برمیآید که او در علومی مانند: ریاضی، هیأت، شیمی، علوم نظامی، طبیعیات، الهیات، فقه، منطق و... سرآمد همعصران خود بوده است.
فارابی توانست مکتبی فلسفی تاسیس کند و موضوعات مختلفی را مورد بحث قرار دهد. ابوعلی سینا، خود را شاگرد او میدانسته و علمای بزرگ عصر، مقام علمی او را محترم میشمردهاند. همچنین فارابی را "معلم ثانی" نامیدهاند.
بر اساس فلسفه سیاسی فارابی در این اثر، تدوین، استنباط و تغییر قوانین بر عهده دولتهاست. همچنین دولتها موظفند برای دفع آفات و شرور از جامعه تلاش کنند
یکی از آثاری که از فارابی به جا مانده است کتاب "السیاسة المدنیه" میباشد که در آن بخشی از تفکرات او که دربارهی سیاست شهری است شرح داده میشود.
اصطلاح فلسفه سیاسی، برای اولین مرتبه در جهان اسلام توسط فارابی مطرح شد. به اعتقاد او، فلسفهی سیاسی عبارت است از: "شناخت اموری که به واسطه آنها زیباییها برای مردم جامعه به دست میآید و قدرت دست پیدا کردن به آنها و نیز نگهداری آن برایشان امکانپذیر میشود.
فارابی فلسفهی سیاسی خود را بر مبنای ضرورت زندگی اجتماعی انسان، ضرورت حاکمیت رییس حکیم در مدینه فاضله، ضرورت تعاون در مدینه فاضله، قرار دادن فضیلت و سعادت به عنوان هدف و غایت سیاسی در جامعه و... استوار کرده و آنها را شرح میدهد.
یکی از موضوعاتی که فارابی در كتاب «السیاسة المدنیة» به آن توجه بسیار کرده است، پدیده قدرت، خصوصاً قدرت سیاسی است. به نظر فارابی هر انسانی که بتواند اراده خود را در جامعه محقق سازد و آن را استمرار بخشد، دارای قدرت سیاسی است.
بر اساس فلسفه سیاسی فارابی در این اثر، تدوین، استنباط و تغییر قوانین بر عهده دولتهاست. همچنین دولتها موظفند برای دفع آفات و شرور از جامعه تلاش کنند. همچنین تادیب و مجازات افراد شرور و ناسازگار و مجرم نیز از دیگر وظایف دولت میباشد.
کتاب "السیاسة المدنیه" به وسیلهی زندهیاد دکتر حسن ملکشاهی شرح و ترجمه شده است.این اثر نخستینبار در سال 1376، به وسیلهی انتشارات سروش منتشر شد. اکنون چاپ دوم این اثر در شمارگان 2000 نسخه، 450 صفحه و بهای 90000 ریال راهی بازار نشر شده است.
گروه کتاب تبیان - امیر مقیمی