رسانش
چرا وقتی انتهای یك میله را در دست می گیریم و سر آن را در شعله آتش قرار می دهیم دستمان می سوزد، در حالی كه اگر دست خود را بدون تماس با میله در همان فاصله قبلی كه از شعله داشت، قرار می دادیم دستمان نمی سوزد؟
این موردی است كه شاید بارها برایتان اتفاق افتاده باشد و اگر هم اتفاق نیافتاده براحتی میتوانید تجربه كنید. در واقع وجود میله باعث شده گرما از شعله به دستمان برسد و باعث سوختگی دست شود.
در خیلی جاها با این نوع انتقال گرما سروكار داریم. بطور مثال وقتی یك كاسه آش داغ یا یك لیوان چای داغ (مطابق شكل روبه‌رو) را دردست می گیریم گرما توسط لیوان از چای به دست ما می رسد.
یا وقتی یك كاسه یخ یا یك لیوان آب خنك (مطابق شكل روبه‌رو) را در دست میگیریم گرما از دست ما توسط لیوان به آب خنك منتقل می شود.
بنابراین می توان گفت:
اگر دو طرف یك جسم جامد هم دما نباشد، گرما از درون آن و از طرفی كه دمای بیشتری دارد به سمتی كه دمای كمتری دارد شارش می كند (جاری می شود). به این نحو انتقال گرما، رسانش گویند.
برای مشاهده فیلم روی شکل زیر کلیک کنید.
در تصویر زیر در چند ناحیه از میله‌ای سوراخی بوجود آمده و در آن ها دماسنجی تعبیه شده است. یك طرف میله بر روی شعله قرار دارد و طرف دیگر در دمای محیط است. به تغییر تدریجی دما در طول میله توجّه كنید.
از دید میكروسكوپیك می توان گفت:
وقتی یك طرف جسم جامدی در شعله یا محیط گرم قرار گیرد جنبش ذرّات یا مولكول های آن طرف جسم، زیاد میشود و با ضربه زدن به ذرّات مجاور، جنبش آن ها نیز افزایش می یابد.
برای مشاهده فیلم روی شکل زیر کلیک کنید.
به همین نحو آن ذرّات به ذرّات مجاور ضربه می زنند تا اینكه افزایش جنبش مولكول ها از یك طرف جسم جامد به طرف دیگر منتقل شود و اصطلاحاً از دیدگاه ماكروسكوپیك میگوییم گرما از یك طرف به طرف دیگر منتقل شده است.
جهت مشاده مطالب مرتبط با گرما و ترمودینامیک اینجا را کلیک کنید.
مرکزیادگیری سایت تبیان - تهیه: محسنی
تنظیم: سمیرا بادامستانی
