چرا قرآن مهجور است ؟!

در طول زندگی با پدر و مادر ، این دوگوهر گران بها ، سعی می کنیم با عمل و رفتارهایمان آنها را خشنود کرده واگر از دنیا رفته اند با عمل به وصیت هایشان ، به آنها ثابت کنیم که برایمان مهم بوده و دوستشان داریم .

مهربان ترین پدر عالم ، پیامبر اکرم (ص) نیز در لحظات آخر زندگی پر نورشان ، وصیتی نیز به عالمیان کرده اند که متأسفانه در زندگی کمتر به آن توجه کرده ایم ؛

پیغمبر ما ، فرمود: من از بین شما می‌روم . دو چیز را می‌گذارم : « كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی‏»

تا به الان چه قدر به این دو امر گران بها توجه کرده ایم ؟! آیا آنها را کلید اصلی زندگی قرار داده یا به درّه ی فراموشی و مهجوریّت هدایتشان کرده ایم ؟!

مهجور ، نه به این معنا که در خانه ها قرآن نباشد . قرآن در خانه‌ ی هر مسلمانی نه یکی ، بلکه حتّی گاهی چند مدل و با چند خط و ترجمه ی متفاوت وجود دارد . در زندگی گاهی قسم به قرآن می‌خوریم ، شب قدر هم قرآن سر می‌گیریم ،

«بك یا الله» هم می ‌گوییم ، بالای سر مسافر هم قرآن را رد می‌كنیم ، آیاتش هم به عنوان كاشی‌ كاری و زینت در محراب‌ها و ضریح‌‌ها و حرم‌ها و مساجد می‌نویسیم ، گاهی آیات مهم را نیز با خط خوش نوشته و بر سر معابر و مکان ها می زنیم ، اما هنوز می بینیم که در گرداب مهجوریّت باقی مانده است .

مراد از مهجوریت قرآن این است که با قرآن نفس نمی کشیم ، آن را مد سال نمی کنیم ، عمل کننده ی آن را متمدّن نمی دانیم .

مثل یک شیء عتیقه و متروکه و تزیینی با آن برخورد می کنیم و گاهی حتی می ترسیم که به سراغش برویم .

الان قرآن حقیقتاً چقدر در بورس است؟! در بازار ، چند بازاری داریم که آیات مربوط به تجارت و کاسبی را بداند و عامل به آنها باشد؟! چرا قرآن آن گونه كه باید حقش ادا نشده است؟!

بعضی یک جمله از روایت را گرفته اند و مدام در گوش مردم می خوانند که ؛ «إِنَّمَا یَعْرِفُ الْقُرْآنَ مَنْ خُوطِبَ بِهِ  ؛ قرآن را فقط اهل بیت می‌فهمند.»¹

یک نفر نیست که به این ها بگوید : دوست عزیز ! اهل بیت مطالب مهم‌تری را می توانند بفهمند . مثل این است كه بگوییم كه دریا برای غوّاص‌ها است. حرف غلطی است . غواص‌ها لؤلؤ و مرجان بیشتری از دریا می‌توانند بیرون بیاورند ، اما حالا اگر كسی غواص نیست دریا برای او نیست؟ دریا هزار فایده دارد ، منتها اگر كسی غواص باشد می‌تواند استفاده‌ی بیشتری بكند . اهل بیت نیز می توانند از دریای قرآن صید های بیشتری داشته باشند ، كه ما نمی‌توانیم آنها را صید کنیم . اما نمی‌توانیم بگوییم : فهم قرآن مخصوص اهل بیت است. اگرقرار است ما قرآن را نفهمیم پس چرا خدا گفته است : «یا أَیُّهَا النَّاس‏» ، « یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا» یعنی ای كسانی كه ایمان آورده‌اید . خدا با ما حرف می‌زند. آخر اگر ما نفهمیم ، چرا خدا ما را خطاب می کند . ما نیز جزء «مَنْ خُوطِبَ بِهِ» ها  هستیم.

اهل بیت عمق قرآن را می‌فهمند ، ما هم در سایه ی وجود آنان ، پوست قرآن را دریافت می کنیم .

یكی دیگر از حرف های آنچنانی که بعضی می زنند این است که می‌گویند: قرآن ظنّی الدلاله هست . ظنی الدلاله یعنی نا مفهوم و تاریک است . یعنی دلالت‌هایش روشن نیست . این هم حرف درستی نیست ، زیرا این ضد قرآن است ، قرآن می‌گوید: «عَرَبِیًّا مبین» . مبین : یعنی روشنگر . می‌شود به نور گفت : ای نور تو نامفهوم و تاریک هستی ؟ قرآن می‌گوید: من نور روشنگر هستم .

در قرآن آیات متشابه و سنگین وجود دارد ، اما بدنه‌ ی قرآن برای مردم مفهوم و روشن است . یك آیات سنگینی است كه آن را در سایه‌ی سایر آیات یا روایات می‌فهمیم یا ممكن هم هست چند آیه باشد تا آخر عمرمان نفهمیم. ممكن است در كره‌ی زمین ، قله‌ها و دره‌هایی باشد كه ما دستمان به آن نرسد. اما سطح زمین قابل رفت و آمد است .

حرف دیگر بعضی از بی خردان نیز چنین است که می گویند : تا یک دور یک سری از کتاب ها و علوم را نخوانی ، نمی توانی به قرآن دست پیدا کنی . این حرف نیز کاملاً غلط است . با توجه به این حرف غلط باید گفت : پس سلمان فارسی  و ابوذز قرآن را نفهمیدند ، چون آنها  هیچ كدام از این دوره‌ها را نخوانده بودند .

اگر کسی  یك دور درس‌هایی را بخواند ، می تواند استفاده‌های عمیق‌تری از این دریای عظیم بکند ، اما معنایش این نیست كه کسی که این دروس را نخوانده ، نمی تواند از قرآن استفاده کند .

از این حرف های بی ریشه وسند بیرون آییم و خود را به دریای تدبر و فهم قرآن برسانیم .

یقین بدانیم قرآن کریم ، کلام آفریننده انسانهاست ، با دیگر سخنها تفاوت اساسی دارد و دارای آثار ویژه ای است که در هیچ کلام دیگری یافت نمی شود .

خواندن قرآن و شنیدن آن حتی برای کسانی که با زبان عربی آشنایی ندارند و معنای آیات الهی را نمی فهمند ، به عنوان عملی نیک در پرونده اعمالشان ثبت شده ، آمرزش گناهان ، نورانیت دل و ثواب اخروی را در پی دارد .

در حدیث مشهوری پیامبر(ص) فرموده اند: خانه های خود را با تلاوت قرآن نورانی کنید ، زیرا هر خانه ای که در آن قرآن تلاوت شود ، خیر آن خانه زیاد شده و اهل آن گشایش می یابند و آن خانه برای اهل آسمان نورافشانی می کند ، چنان که ستارگان آسمان برای اهل دنیا نورافشانی می کنند .

در قرآن نیز به تلاوت قرآن ارج نهاده شده ²؛ ولی حدیث تدبر در قرآن ، حدیث دیگری است و قله ی رفیع آثار دنیوی و اخروی آن بسی مرتفع تر از آثار تلاوت بدون تدبر است .

برای در آمدن از مهجوریت باید بدانیم که این کتاب ، کاتالوگ  و کتاب برنامه ریزی اساسی است که ما برای رسیدن به سعادت به آن نیاز داریم  تا در ابتدا با تلاوت آن به جاده ی عظیم تدبر و فهم وارد شده  و با عمل به دستوراتش ، سعادت دنیا و آخرت خود را پیدا کنیم .

پس با توجه به اهمیت این موضوع ، از دنیای ترس مقابله با قرآن بیرون آییم و قطره ی وجود مان را درآغوش اقیانوس بیاندازیم وراه را بازگردیم .

به امید توفیق در امور زندگی و مصّون ماندن از شکایت شد گان رسول (ص) در قیامت. ³

زهرا اجلال – گروه دین و اندیشه تبیان

منابع :

مقالات حجت الاسلام قرائتی

مقاله ی احمد جمالی

1- کافی / ج 8 / ص 311

2- فاطر / 29 و 35 – نمل / 27 و 29 – بقره / 2 و 121

3- فرقان / 25 و 30