مصاحبه با رئیس سیزدهمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم

عدالت به عنوان یک مفهوم قرآنی مورد توجه نمایشگاه است

امسال سیزدهمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم در حالی برگزاری می شود که تغییرات گسترده ای از جمله تغییر محل برگزاری نمایشگاه را شاهد بوده ایم.

محمد علی شعاعی معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همچون سال گذشته رئیس این نمایشگاه است. درباره کم و کیف نمایشگاه امسال با او به بحث نشسته ایم:

- با توجه به اینکه چند روزی است سیزدهمین دوره نمایشگاه قرآن آغاز شده، نمایشگاه امسال چه تفاوت هایی با دوره های قبلی دارد؟

نمایشگاه قرآن، امسال چالش بزرگی را پشت سر گذاشت. مکان برگزاری تغییر کرد؛ امسال نمایشگاه به مصلی انتقال یافت و خوشبختانه این جا به جایی، یک اتفاق مثبت بود. اگر چه فشارهایی به مدیریت برگزاری نمایشگاه وارد آمد، اما از منظر کلی اتفاق خوشایندی بود و مردم و شرکت کنندگان از آن راضی هستند.

- فضای مصلی چه تأثیری بر نمایشگاه گذاشت؟

حضور در این محل، بار معنوی نمایشگاه را بیشتر کرد و امکانات بیشتری برای مراجعه کنندگان فراهم آمد و همچنین اقشار مختلفی توانستند به این محل بیایند و از نمایشگاه دیدن کنند. از نظر نحوه برگزاری و چینش غرفه ها نیز بازدیدکنندگان فضای باز بیشتری را نسبت به سالن حجاب در اختیار داشتند که این خود دستاورد کمی نیست. البته تجربه های نمایشگاه های گذشته هم به ما کمک کرد. با توجه به گستردگی فضا ما توانستیم در کنار ارائه آثار برگزیده مجموعه آثار هنری را هم در اختیار علاقه مندان قرار دهیم. از آن میان می توان به روند علمی کتابت اشاره کرد. امکان اجرای کارهای حجمی که با توجه به فضاهای محدود از آن چشم پوشیده بودیم در این نمایشگاه به عنوان یک دستاورد مهم مطرح شد. در بخش مکتوب آثار را در دسته بندی های علمی و منظم عرضه کردیم.

در بخش صنایع فرهنگی و هنری قرآنی، نمایشگاه امسال با یک گسترش رو به رشدی روبرو هست. ما بیشتر از چهار هزار عنوان اثر را از سراسر دنیا جمع آوری کرده ایم.

در حوزه اندیشه ورزی و مبادلات فکر امکان خوبی را دست آوردیم. اساتید و علاقه مندان بسیار فعالانه در نمایشگاه شرکت می کنند و در سرای قرآن و اندیشه با هم به بحث می نشینند.

یکی از موفق ترین بخش های نمایشگاه امسال که می توان به آن اشاره کرد بخش مربوط به جوانان است. ما امسال از برگزیدگان سال های قبل دعوت کردیم که خود مدیر امسال باشند. این کار علاوه بر اینکه صحه ای بر شعار جوانگرایی است توانسته فضایی را فراهم آورد تا علاقه مندان واقعی و جوان محملی بیابند تا درباره قرآن بیشتر بیاموزند.

از بخش نرم افزارها استقبال زیادی صورت گرفته که بسیار قابل توجه بوده است. بحث مراسم مختلف در نمایشگاه مطرح بوده که از تجلیل خادمان با حضور ریاست محترم جمهوری آغاز شده و با برگزاری مراسم در شب های احیا و ... ادامه می یابد.

خوشبختانه نمایشگاه قرآن به عنوان یک رویداد فرهنگی دینی توانسته جایگاه خود را در جامعه باز کند و با قدرت پیش می رود.

- یکی از بخش های فعال و قابل توجه نمایشگاه حضورهای بین المللی است. این آثار چگونه شناخته می شوند؟

بخش بین الملل از سه روز پیش با حضور ده ها کشور آغاز به کار کرده است. ما این آثار را از طریق ارتباط با رایزنی های فرهنگی دریافت می کنیم. رایزنی ها در کشورهای مختلف افراد علاقه مندان را دعوت می کنند و سعی می کنند این دعوت از بهترین افراد صورت پذیرد. امسال هم در بخش های مختلف اعم از خطاطی، ترجمه و حضور سخنوران توانسته ایم بهترین ها را به ایران دعوت کنیم.

در کشورهای اسلامی – اگر چه نه به اندازه ایران- اما فعالیت هایی از قدیم به شکل سنتی وجود داشته که قابل طرح و بحث هستند.

- درباره تغییر محل برگزاری صحبت به میان آمد. در صورت امکان این بحث را بیشتر باز کنید. تا سال قبل علاقه مندان نسبت به محل برگزاری نمایشگاه یعنی سالن حجاب عادتی پیدا کرده بودند که این عادت امسال شکسته شد؟

تصمیم راجع به انتقال نمایشگاه به مصلی از مدت ها پیش مطرح بود اما امکانات لازم جهت انتقال در اختیار ما نبود. امسال با حضور جناب صفار هرندی وزیر محترم ارشاد بحث انتقاد شدت گرفت و ما توانستیم آن را عملی کنیم. مجموعه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برای این کار از سال ها قبل اشباع شده بود. فضای اندک و ازدحام زیاد موجبات آزار کودکان و افراد مسن را فراهم می آورد. کمبود فضا ما را بر آن می داشت به جای اینکه به فکر برگزاری بهتر نمایشگاه از نظر فرهنگی و هنری باشیم دائم ذهن خود را معطوف به حذف این فضا کنیم. به هر ترتیب خوشبختانه با گذشت سه تا چهار روز مردم با فضای مصلی هم خو گرفتند و به آنجا آمدند. شاید فضای گسترده و وسعت مصلی نسبت به کانون طوری جلوه کند که جمعیت کم است. اما بنابر آمار ما از این استقبال بسیار راضی هستیم.

- همانطور که گفتید استقبال از آثار فرهنگی قرآنی مثل نرم افزارهای کتاب و .. بسیار قابل توجه است. آیا وزارت ارشاد پس از برگزاری جشنواره هم این حرکت ها را مورد حمایت قرار می دهد؟

نرم افزارهای قرآنی از سال ها پیش در کشور ما مورد توجه بود و ما نسبت به سایر کشورها پیشقدم بوده ایم. اما چون زبان فارسی نسبت به زبان عربی برد کمتری داشت کشورهای عربی آمدند و بازار را در اختیار گرفتند. بخش خصوی به صورت خودجوش همواره حامی این کار بوده است. نقش دولت در حمایت از این آثار به جز بخش های دولتی زیاد نبوده و اما لازم می دانم ذکر کنم باید حمایت ویژه ای از تولید نرم افزارهای قرآنی صورت پذیرد و ما امسال در بودجه خودمان این پیش بینی را کرده ایم که ردیف خاصی از طرف دولت و مجلس محترم به این امر اختصاص یابد. مسائل غیراعتباری هم وجود دارد که شامل حمایت های حقوقی و قانونی می شود. ما این حمایت ها را از تولید کنندگان محترم در دستور کار خود قرار داده ایم.

- بخش سمینارها نیز در کنار بازدید روزانه مردم از بخش های مهم نمایشگاه است. این بخش به نوعی وجهه علمی نمایشگاه را تثبیت می کند. برنامه ریزی ها در این عرصه چگونه صورت گرفت؟

سمینارهای قرآنی محدود به فضا و زمان نمایشگاه نیست. ما در ماه مبارک رمضان امسال شاهد برگزاری سمینارهای مختلفی بوده ایم که این خود جای خوشحالی دارد. اما من می خواهم عرض کنم فعالیت های امسال نمایشگاه قرآن با حمایت 5 کمیته شکل گرفت. این 5 کمیته به مسائل مختلف قرآن می پرداختند. حوزه اول، چاپ و نشر بود. حوزه دوم، هنر بود. بحث های ترویج و آموزش قرآن کریم در حوزه دیگری مطرح شد. یکی از مسائل ویژه قرآن مباحث تفسیر و علوم قرآنی است و در نهایت حوزه قرآن و نرم افزارهای قرآنی بود. بنابراین 5 کمیته برنامه ریزی مباحث علمی نمایشگاه را برعهده داشتند. علاوه بر این، سمینار یک روزه ای تحت عنوان «عدالت در قرآن» با حضور اساتید برجسته کشور برگزار شد که بانی آن مؤسسه ارتباطات بین المذاهب بود و آیت الله تسخیری مأموریت انجام آن را بر عهده داشتند.

علاوه بر این بخش هایی که بر شمردم، در بخش جوانان و ... نیز نشست هایی برگزار شد که بحث های کاربردی را دنبال می کنند: در واقع نمایشگاه ادعای یک جشنواره علمی و فکری را ندارد اما در حد خود به آن پرداخته است.

من فکر می کنم ما باید جشنوارهایی هم در خصوص ابعاد علمی قرآن داشته باشیم. معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آمادگی دارد در حوزه فرهنگ و هنر کمک های لازم را انجام دهد؛ اما به هر حال به کمک نهادها و ارگان های دیگر نیز نیاز داریم.

- شعار عدالت در قرآن امسال در راستای سخنان ریاست محترم جمهوری که شعار عدالت و مهرورزی را مطرح کردند قرار می گیرد. شعار جشنواره امسال بر چه پایه ای شکل گرفت؟

عنوان در جلسات شورای برنامه ریزی مطرح شد و با تأکید وزیر محترم ارشاد ادامه پیدا کرد. ما عدالت را به عنوان یکی از مفاهیم بلند قرآنی در تعاریف خود داریم و عدالت به عنوان یکی از اصول دین مورد توجه است. برای ما جالب بود که وقتی شعار عدالت در قرآن مطرح شد بسیاری از اهالی هنر از آن استقبال کردند و حتی خوشنویسان ما آثار جالبی را ارائه کردند و نشان دادند که چگونه می توان مفاهیم انتزاعی را در قالب آثار هنری به نمایش گذاشت.

- یکی دیگر از بخش های مهم جشنواره امسال، برگزاری نمایشگاه در استان و خارج از کشور است. خود شما دستاوردهای این دو بخش را چطور ارزیابی می کنید؟

ما امسال در 114 مرکز استان و شهرستان ها نمایشگاه قرآنی برگزار کرده ایم. در استان ها ما علاوه بر فعالیت های مشابه در تهران شاهد فعالیت های بومی و آثار ویژه ای هستیم که عرضه شده اند و هدفمان هم آگاهی از ذوق و استعداد هنرمندان محترم شهرستانی است.

علاوه بر این در شهرستان ها و 19 کشور جهان نیز نمایشگاه برگزار کرده ایم. سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی مسؤوولیت این مهم را بر عهده گرفت.

- اگر امسال خودمان را در نقطه صفر ببینیم و جشنواره چهاردهم را جشنواره ای در آغاز، فکر می کنید چه کمبودهایی وجود دارد که باید برطرف شود؟

قرآن یک مقوله زنده است. بنابراین هر سال به فراخور خود این موجود زنده می توان برنامه ریزی هایی را انجام داد. قرآن ظرفیت های عظیمی دارد که این ظرفیت ها ما را بر آن می دارد آنها را کشف و عرضه کنیم.

به طور حتم با نقد و بررسی جشنواره امسال و سال های آینده به حاصلی جدید دست خواهیم یافت و از آن سود خواهیم جست.

روابط عمومی موسسه تبیان