تبیان، دستیار زندگی
گوگل ده ماه قبل اعلام نموده که برای اسکن نمودن و دیجیتالی کردن و همچنین قابل جستجو نمودن مجموعه هایی از پنج کتابخانه ی بزرگ جهان، طرح هایی دارد. در ابتدا به نظر می رسید این کار یکی از ایده های نابی است که پیوسته از ذهن این ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

جنگ بر سر کتاب ها


گوگل ده ماه قبل اعلام نموده که برای اسکن نمودن و دیجیتالی کردن و همچنین قابل جستجو نمودن مجموعه هایی از پنج کتابخانه ی بزرگ جهان، طرح هایی دارد. در ابتدا به نظر می رسید این کار یکی از ایده های نابی است که پیوسته از ذهن این غول جستجو تراوش می کند.

بسیاری از کتاب ها از حقوق نشر، برخوردار هستند و گوگل از دارندگان حق نشر می خواهند تا اجازه بدهند کتاب های آنها را پویش (اسکن) نماید. این باعث شده تا در میان ناشران بحث های زیادی رخ بدهد. آنها می گویند که دارندگان حقوق نشر باید بدانند که در این صورت تمام افراد قادر خواهند بود کتاب های آنها را ببیند و جستجو نماید. دو هفته ی پیش، پنج ناشر بزرگ جهان، دادخواستی علیه گوگل، مبنی بر توقف این طرح به دادگاه ارائه نمودند.

رالف اومان (یک ولکی) می گوید: «کار آنها، استفاده ی تجاری دارد.» او ادامه می دهد: «بهانه ی آنها، استفاده آموزشی است اما از نظر گوگل، این یک کار پرسود است.» ولی این مسئله، آنقدرها هم بغرنج نیست. حقیقت این است که در جامعه ی قانونی، هیچ کسی با این قضیه موافقت نشان نمی دهد. اما در این جا یک پرسش مطرح می شود: آیا گوگل قرار است از این قوانین تخطی کند؟

بروس ساستک (یک وکیل در دالاس) می گوید: «این یک مورد بسیار جالب است. من در اینجا، برنده ی مشخصی را نمی بینم.» او می افزاید: «مسئله ی نادیده گرفتن حقوق نویسندگان و سعی در جایگزین نمودن صفرها و یک ها به جای کتاب های واقعی [منظور دیجیتالی نمودن کتاب ها]، چیزی است که مردم فکر نمی کنند به این سادگی ها قابل حل باشد.»

پروژه ی پویش کتابخانه ها، بخشی از برنامه ی گوگل پرینت است که سال گذشت با هدف قابل جستجو نمودن تمام کتاب های جهان، از طریق یک کاتلوگ مجازی، راه اندازی شد. برنامه ی پرینت دارای دو بخش است؛ یکی برای ناشران و دیگری برای کتابخانه ها. در مورد اول، این شرکت با ناشران کتاب ها همکاری می کند تا عناوین مطالب را قابل جستجو نماید و در نتیجه خرید آنها را آسان کند. در صورت تمایل ناشران، صفحات نتایج جستجو شامل تبلیغات نیز خواهند بود. گوگل اظهار می کند که با این کار، بیشتر درآمد، به جیب ناشران می رود.

قسمت بحث برانگیز برنامه ی پرینت – که تاکنون موجب نوشته شدن دو دادخواست شده است – پروژه ی «پرینت لایبرری» است. در این پروژه، گوگل بخش های گوناگونی از کتاب های دانشگاه های استانفورد، هاروارد، آکسفورد، میشیگان و همچنین کتابخانه ی ملی نیویورک، را پویش و دیجیتالی خواهد نمود.

گوگل می گوید قرار است کتاب هایی را که از حق نشر برخوردار هستند نیز پویش نماید، مگر آنکه ناشران یا دارندگان حق نشر خواهان چنین کاری نباشند. اگر یک کتاب از حق نشر برخوردار باشد، در این صورت تنها متون کوتاهی از آن (در حد چند جمله) به عنوان نتیجه ی جستجو از کتاب خاص پدیدار خواهند شد. در صفحات پروژه ی گوگل لایبرری، هیچ گونه آگهی وجود نخواهد داشت. گوگل اعلام کرده است که هیچ کدام از این کتا بها قابل چاپ یا بارگیری (دانلود) نخواهند بود.

مشارکت کنید، وگرنه...

این شرکت پویش کتاب ها را در ماه اوت (مرداد) متوقف نمود تا دارندگان حق نشر بتوانند در صورت عدم تمایل، با گوگل تماس بگیرند. گوگل قصد دارد پویش خود را از اول نوامبر (10 آبان) مجدداً از سربگیرد. اما ناشران همچنان رنجیده خاطر هستند. ساستک می گوید: «بیایید و مشارکت کنید»، به معنای تحمیل این کار به دارندگان حق نشر است، در صورتی که آنها می توانند از حقوق خود استفاده کنند.»

اما دیو ید دروموند (مشاور گوگل) می گوید که طرح های گوگل می توانند از قانون حق نشر ایالات متحده، مبنی بر «استفاده ی منصفانه»، برخوردار شوند. بر اساس این قانون، برای برخی از موارد خاص، نیازی به کسب اجازه از صاحبان حق نشر نیست. ما ه گذشته، اتحادیه ی نویسندگان، شکایت نامه ای را علیه گوگل تنظیم کرد و دو هفته ی پیش نیز انجمن ناشران امریکا چنین کاری را از طرف ناشرانی همچون مک گراو هیلز، سیون اند شوستر، جان ویلی اند سانز، پیرسون اجوکیشن، و گروه پنگوئن شکل داد.

در این دادخواهی بیان شده است که ایجاد رونوشت (کپی) های کامل از کتاب هایی که دارای حق نشر هستند، حتی برای مقاصد جستجو گرانه نیز قانون «استفاده ی منصفانه» که معمولاً برای پژوهش، تهیه ی گزارش برای اخبار و آموزش استفاده می شود – شامل آنها نمی شود. اومان می گوید: «گوگل در حال تهیه ی نسخه های کاملی از این کتاب هاست، این در حالی است که اعلام می کند تنها برای «استفاده ی منصفانه» از آنها بهره خواهند گرفت.»

درست مثل یک موتور جستجو

اریک اشمیت (مدیرعامل گوگل) اخیراً در یک مصاحبه گفته است: «شاید رقبا بگویند که تهیه ی رونوشت های کامل – حتی برای نمایه گذاری – نمی تواند مصداق استفاده ی منصفانه باشد.» او ادامه داد: «در این صورت شما نیز قادر نخواهید بود یک نمایش تلویزیونی تهیه کنید و بعداً آن را تماشا کنید، یا از یک موتور جستجو که میلیاردها صفحه ی وب را نمایه گذای می کند، استفاده نمایید.» جاناتان زیاریان (یکی از استادان علوم کامپویتر در دانشگاه آکسفورد) می گوید: «تنها نمایش قسمت های کوتاهی از کارهایی که از حق نشر برخوردار هستند، درست مثل این است که کسی به شما بخش هایی از شعر یک آهنگ را بدهد.»

جاناتان و دیگران می گویند که گوگل قصد دارد کتاب هایی که کمتر مورد مطالعه قرار گرفته اند را نیز در برنامه ی خود قرار بدهد. یک معیار بدیهی برای تعیین این که آیا مواد کتا بها – با نام استفاده ی منصفانه – برای مقاصد بخصوصی مصرف می شوند، مشاهده ی استفاده ی آنهاست. اگرچه گوگل اعلام کرده است که هیچ طرحی برای قرار دادن آگهی در صفحات نتایج جستجوی کتاب های کتابخانه ای ندارد، اما حتی دروموند نیز اذعان دارد که این جز استفاده ی تجاری، چیز دیگری نمی تواند باشد.

جاناتان باند (وکیل حق نشر) اظهار می کند: «پروژه ی گوگل پرینت لایبرری» مشابه فعالیت های نمایه گذاری موتورهای جستجو است که تاکنون هیچ کس نتوانسته است آنها را به پای میز محاکمه بکشاند.» اومان گفته است که دادگاه به طبیعت این کار نظر خواهد انداخت و بررسی خواهد کرد که آیا این کار بیشتر جنبه ی استفاده ی ابتکاری از محتوای مطالب دارای حق نشر خواهد داشت یا خیر. او همچنین گفت که دادگاه مشخص خواهد کرد که آیا گوگل برای کارهای دارای حق نشر، جایگزینی خواهد داشت یا نه. دروموند اظهار می کند: «آنچه که ما انجام می دهیم تنها تبدیل مطالب دارای حق نشر است.» او خاطر نشان می کند: «ما در حال ایجاد یک کاتلوگ الکترونیکی معادل هستیم که به شما کمک می کند کتاب های واقعی را سریع تر پیدا کنید.»

علاوه بر این، دادگاه مربوطه در نظر خواهد گرفت که تا چه حد از مطالب دارای حق نشر بهره برداری خواهد شد و تأثیر استفاده ی منصفانه از این مطالب بر بازار را نیز معین خواهد نمود.

حالا اینجا...

با این وجود، ناشران می گویند که این برنامه به توانایی آنها در پول سازی از توزیع دیجیتالی کتاب ها ضربه خواهد زد. به طور خلاصه، آنها می گویند که گوگل یک تهدید به شمار می آید.

پاتریشیا شرودر (مدیر انجمن ناشران امریکا) می گوید: «آیا گوگل مدعی داشتن حق انتشار تمام کتابها در سرتاسر وب است؟ اگر اینطور است، چه کسی آن را برای این کار انتخاب کرده است؟»

جان بتلی (نویسنده کتاب «جستجو: گوگل و رقبایش چطور قوانین تجارت را بازنویسی کردند و فرهنگ ما را دستخوش تحول قرار دادند؟)، ابراز نگرانی می کند که اگر گوگل اجازه دارد که به طرح های خود ادامه بدهد، در این صورت کار پرخطری را در پیش گرفته است. او می گوید: «چه کسی خود را محق می داند که از این نوآوری جدید استفاده نماید؟ عموم مردم، ناشران یا... گوگل؟»

فارغ از اینکه موارد دادگاهی گوگل چطور به پیش خواهند رفت، جنگ میان صاحبان حق نشر که خواهان حفظ کنترل کارهایشان هستند، و افراد متخصص فناوری که می خواهند به منظور عرضه ی رایگان مطالب، از اینترنت استفاده کنند، همچنان ادامه خواهد داشت.

اومان می گوید: «تنش میان فناوری های نوین و حق نشراز زمان اختراع ماشین چاپ، همواره وجود داشته است. ناشران وقتی با یک رونوشت دیجیتالی از مطالب خود رروبرو می شوند، عصبانیت سر تا پای آنها را فرا می گیرد.» او اضافه می کند: «حتی وجود یک رونوشت هم برای ویرانی ارزش اقتصادی یک اثر کافی است.»