سوغاتی های غیر معنوی نخرید

اجتماعی -سالهاست سنت حسنه بدرقه و بازدید از زائران خانه خدا در فرهنگ ایرانی و اسلامی نهادینه شده است، فرهنگی نیکو که اکنون دستخوش تغییرات شده و برای برخی از حجاج خرید سوغات گرانقیمت و کرایه سالن غذاخوری مجلل از پرداختن به آداب و مناسک معنوی حج مهمتر است.

بدرقه حاجی، خرید و سوغاتی در مکه و مدینه و همچنین سفره ولیمه حاجی سالهاست به عنوان یک سنت در شهرها و روستاهای کشور انجام می شود و به نوعی می توان گفت قسمتی از سفر حج هر حاجی ایرانی است. متاسفانه این سنت پسندیده همانند بسیاری از سنتهای ناب ایرانی دستخوش تغییرات شد به نحوی که اکنون چاووشی خوانی در زمان بدرقه حاجی از بین رفته و سفره های ولیمه که پای آن آشنا و غریبه و فقرا می نشستند جایش را به سالنهای مجلل با میهمانان ویژه داده  وهدایای تبرکی اعم از قواره های چادری و سنگ غار حرا و آب زمزم هم جایش را با رایانه کیفی، پارچه های گران قیمت، لوازم صوتی و تصویری و آرایشی و بهداشتی و... عوض کرده است.

تغییرات مشهود در سنت مناسک حج موجب شده تا هزینه حجاج برای سفر به حج دو برابر شود و حاجی به جای پرداختن به آداب و مناسک حج و ادای مستحبات دغدغه خرید سوغاتی و سالن غذاخوری برای پذیرایی از میهمانان را داشته باشد. این در حالی است که مقام معظم رهبری در بیانات اخیر خود در جمع متولیان حج فرمودند: بهتر است حجاج ایرانی به جای هزینه سفره های ولیمه و سوغاتیهای گران قیمت به فکر آسیب دیدگان سیل پاکستان باشند و به آنان کمک کنند.

ولیمه حاجی باید طعم آسمانی داشته باشد

حجت الاسلام نجف نجفی روحانی کارشناس حج در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد فرهنگ غالب حجاج ایرانی در مراسم و میهمانیهای بعد از حج و خرید سوغات و هدایا گفت: حج به عنوان فروع دین و از واجبات است و چون این واجب برگرفته از ندای آسمانی بوده پس باید تمامی اعمال و مناسک آن قبل و بعد از حج نیز آسمانی باشد در حالی که این ارزش به یک ناهنجاری تبدیل شده است.

وی افزود: در مناسک آسمانی و معنوی حج مسائلی همچون کارتهای دعوت گرانقیمت، سالنها و تالارها و رستورانها و سوغاتیهای سنگین تعریف نشده است زیرا ولیمه حاجی باید طعم آسمانی داشته و سفره ولیمه حج هم باید جایی پهن شود که آن مکان با فضایی معنوی ذهن و فکر میهمان را به سوی حضور میزبان به خانه خدا تداعی کند.

حجت الاسلام نجفی روحانی با بیان اینکه سفره ولیمه حاجی مستحب بوده و خیرات و برکات زیادی به همراه دارد گفت: امام علی(ع) سر سفره حاجی رفتند و وقتی دیدند بر سر این سفره فقیری حضور ندارد متاثر شدند در حالی که بر سر سفره های برخی از حجاج ایرانی حتی اقوام فقیر هم دعوت نمی شوند و میهمانیهای حج بیشتر جنبه تشریفاتی و چشم و همچشمی دارد.

وی اظهار داشت: دعوت از میهمانان برای دید وبازدید مسافر خانه خدا بیشتر از جهت گردهمایی مسلمانان و اقوام و آشنایان حائز اهمیت است تا در فضایی روحانی با طعامی معنوی حاجی بتواند ذره ای از صفای صفا، مرام مروه، معرفت عرفات و شعور مشعر را به دیگران منتقل کند ولی آیا میهمانیهای حجاج ایرانی اینگونه است؟

حجت الاسلام نجفی روحانی معتقد است بد حجابی، غیبت، راه ندادن فقرا، چشم و همچشمی و توزیع سوغاتیهای سنگین به مهمترین آفتهای بعد از حج برای حجاج ایرانی تبدیل شده است و در این میان نقش صدا و سیما، رسانه ها و دانشگاههای برای تبیین فرهنگ صحیح مناسک حج در جامعه حائز اهمیت است.

حجاج ایرانی کلید اقتصاد بازارهای عربستان

حجت الاسلام سید محمود کریمی کارشناس حج در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه ایرانیها رفتن به حج را بسیار سنگین و سخت می گیرند اظهار داشت: متاسفانه بسیاری از حجاج ایرانی قبل از اعزام مبالغ زیادی را برای مناسک غیر ضروری بعد از حج اعم از برپایی میهمانی، کرایه سالن، فیلمبرداری و ... کنار می گذارند که در برخی از موارد حتی این مبالغ را قرض می کنند.

وی افزود: برای شکستن و تغییر این فرهنگ غلط در جامعه باید قبل از اعزام به حج، حجاج را با اصل اثر بخشی حج در روح و روان آدمی و دلبستگی از هوا و هوسهای دنیوی آشنا کرد تا خرید از فروشگاههای پر زرق و برق مکه و مدینه را جزو اصلی مناسک حج لحاظ نکنند.

کارشناس و راهنمای مذهبی حجاج ایرانی در مناسک حج در مورد نهادینه کردن حج آسان و کم هزینه در کشور پیشنهاد کرد: باید اطلس فرهنگ حج در کشور تعریف شود که در آن نقش صدا و سیما، رسانه ها، سازمان حج، نهادهای فرهنگی و سازمانهای دولتی و غیر دولتی مرتبط با مناسک حج تعریف شده و بر اساس یک برنامه ریزی مشخص، حج ایرانی با الگوبرداری از حج ائمه اطهار و بزرگان دین برگزار شود.

سادگی سفر حج مسمانان سایر کشورها قابل تحسین است

وی در پاسخ به این پرسش که آیا حجاج کشورهای دیگر هم خرید سوغات حج و برگزاری مراسمات بازگشت از حج را در فرهنگشان دارند گفت: پیش از دهها بار به حج مشرف شده ام و همیشه سادگی سفر حج مسمانان سایر کشورها برایم قابل تحسین بوده است که با یک چمدان می آیند و با یک چمدان هم بر می گردند.

حجت الاسلام کریمی با اشاره به اینکه برخی از مدیران کاروانها نیز در ترویج فرهنگ غلط خرید همراه با مناسک حج مقصر هستند گفت: وقتی رئیس کاروان به جای استفاده از لحظات بسیار کوتاه روحانی و معنوی در مکه و مدینه برای حضور زائر در بازارهای عربستان برنامه ریزی می کند دیگر جایی برای فرهنگ سازی نمی ماند.

وی افزود: امسال به دلیل برخی از تغییرات در تاریخ اعزام زائران به مدینه، تمامی بازاریان و کسبه مدینه به دلیل دیر اعزام شدن زائران ایرانی ماتم زده بودند و گروهی نیز به وزارت حج این کشور شکایت کردند که این نشان از اهمیت تاثیر زائران ایرانی در توسعه و رشد بازار عربستان است.

این کارشناس حج گفت: برخی از زائران ایرانی بر این باورند که اگر خرید را از مناسک حج جدا کنیم حجشان ناقص می شود.

فرهنگ غلط خرید سوغاتی‌های گران قیمت و غیرمعنوی حذف شود

حجت الاسلام سید علی قاضی عسگر نماینده ولی فقیه در سازمان حج و زیارت نیز در این باره افزود: گروهی از زائران براساس چشم و هم‌چشمی خرید می‌کنند، گروهی دیگر به بهانه خرید جهیزیه و لوازم خانه خرید می‌کنند و بخشی هم می‌گویند به ما سفارش شده است.

وی اظهار داشت: براساس احادیث اسلامی هدیه و سوغات حج بخشی از حج است و پیامبر اسلام (ص) هم از زائران حج طلب خرما و آب زمزم می‌کرد زیرا رنگ و بوی حرمین شرفین را داشت ولی متاسفانه در سالهای اخیر مکه و مدینه بازار کشورهایی شده است که حتی به خدا هم اعتقاد ندارند. دانشگاه‌ها، رسانه‌ها، ائمه جماعات و مساجد فرهنگ غلط خرید سوغاتی‌های گران قیمت و غیرمعنوی را از فرهنگ حج حذف کنند.

نماینده مقام معظم رهبری در سازمان حج و زیارت گفت: بهتر است که مدیران کاروانها و یا زائران یک نصف روز را در ایام حج به خرید اختصاص دهند و بیشتر به دنبال بهره مندی از معنویات حج باشند. البته سازمان حج در سالهای اخیر تدابیری اندیشیده تا بازارچه‌هایی در مبادی خروجی کشور ایجاد شود و حجاج تمامی خریدهای خود را در بازارچه‌ها انجام داده و در برگشت از حج هدایایی خود را تحویل بگیرند.

برخورد شدید با رئیس کاروانی که حجاج را به خرید تشویق کند

علی لیالی رئیس سازمان حج و زیارت در مورد اظهارات کارشناسان پیرامون اینکه مسئولان کاروانها در ترویج فرهنگ خرید در مناسک حج مقصرند گفت: مدیر کاوران نمی تواند به زائر بگوید امروز روز خرید است و او را از انجام مستحبات و دعا و نیایش بازدارد و در صورت هرگونه گزارش شدیدا با آن مدیر برخورد می شود.

وی افزود: هر گونه فرهنگسازی برای ترویج و ترغیب حجاج به اهمیت دادن به واجبات و مستحبات حج و دوری جستن از مادیات دنیوی با بعثه است و سازمان حج نمی تواند در این امور وارد شود.

رئیس سازمان حج و زیارت در مورد سفره ها و سالنهای پرهزینه حجاج ایرانی پس از حج گفت: دستگاههای اجرایی و عملیاتی در فرهنگسازی مسئول نیستند ولی به عنوان مثال سازمان حج و زیارت می تواند برای تغییر فرهنگ توجه حجاج به خرید و استفاده از سالنهای پرهزینه برای سفره ولیمه همسو با برنامه های دستگاههای متولی فرهنگ، همکاری کند.

به هر صورت عملکرد حاجیان ایرانی طی سالهای اخیر حاکی از نفوذ تجمل گرایی و توجه به مادیات در مهمترین و بزرگترین حادثه معنوی هر مسلمان است که خود آسیب بزرگی محسوب می شود که اگر مسئولان مربوطه به این مهم بی توجهی کنند هرساله از ارزش این سفر  معنوی کاسته خواهد شد.

منبع:مهر

تنظیم:سعید آقازاده