مشق زندگی (9)

اشاره:

نوشتار پیش رو، به صورت گزینشی به شرح احادیث شیعی می پردازد، بیشتر احادیث این مجموعه توسط آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی(سخنرانی معظم له در مسجد بازار تهران) از مراجع عظام تقلید شرح و بسط یافته اند.

رُوِیَ عَن عَلیٍّ «علیه السلام» قَال: إسْتِعْمَالُ الْأمَانَةِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ¹

حضرت امیرالمؤمنین علی «علیه السلام» فرمودند:

بكاربستن امانت داری (برگرداندن و پرداخت كردن امانت) روزی را می افزاید.

در جلسه گذشته روایتی را از پیغمبراكرم خواندم که جمله آخرش را معنا نكردم و روایت جلسه گذشته و روایت این جلسه با همدیگر رابطه دارند. روایت قبلی این بود «مَنْ حَبَسَ عَنْ أخِیهِ الْمُسْلِمِ شَیْئاً مِنْ حَقِّهِ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَیْهِ بَرَكَةَ الرِّزْقِ ...» تا اینجا معنا كردم؛ به اینكه اگر كسی به شخصی بدهكاری دارد و میتواند بدهد امّا ‌ندهد، این موجب میشود كه خدا بركت را از روزی اش بردارد. در ادامه روایت دارد: «إِلَّا أنْ یَتُوبَ» این را معنا نكردم که آمدند از من پرسیدند.

این «إِلَّا أنْ یَتُوبَ» معنایش این است: مگر اینكه توبه كند. در اینجا دو چیز هست. 1- برود و بدهی ای كه دارد پرداخت كند.2- استغفار هم بكند. یعنی هم حكم تكلیفی دارد هم وضعی. آن وقت اینجاست که خداوند بركت را به روزی اش میدهد. وقتی رفت پرداخت كرد و استغفار هم كرد (چون خلاف شرع كرده بود) خداوند بركت را به روزی اش میدهد.

حالا چرا اینهایی كه بدهی دارند و میتوانند پس بدهند، نمیدهند؟ برای اینکه این خیال میكند به اینكه نگه داشتن، موجب میشود به روزی او افزوده شود و اگر برود بدهی را بدهد از روزی اش كاسته میشود. این از اشتباهاتی است كه انسان میكند. خیلی مواقع انسان این اشتباهات را میكند. اینطور نیست به اینكه انسان اگر ادا كرد و ‌پرداخت كرد،‌ كسر بشود. یك چیزهایی هست كه انسان اگر پرداخت بكند در كنارش دریافت میكند و یك دریافتی هایی هست كه به آدم ضرر میرساند. اتفاقاً این از همان جاهاست.

در گذشته گفتم که از خدا طلب گشایشِ روزی كردن هیچ مشكلی ندارد. دستور هم آمده از خدا بخواهید. امّا بدانید! یك سنخ اعمال هست که بدون دعا افزایش روزی را میآورد، ظاهرش را انسان خیال میكند که كسری است و حال اینكه این كسری نیست بلکه افزودنی است. یكی اش همین است که علی علیه السلام در روایت فرمود: «إسْتِعْمَالُ الْأمَانَةِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ» به كارگرفتن امانت (یعنی پرداخت كردن امانت) به روزی می افزاید. استعمال الامانة یعنی بكار گرفتن امانت. ‌(كنایه از خوش حسابی كردن در پرداختها است) چون پول شما پیش من امانت است و باید بدهم.‌ هر بدهكاری كه داری امانت است اگر نمیدهی، داری خیانت میكنی. هیچ تعارف ندارد. بكارگرفتن امانت یعنی پرداخت كردن امانت، به روزی میافزاید. تو اشتباه كردی؛ هم بركت را از روزیات بردی (كه در روایت قبلی بود) هم از این طرف جلوی افزودن روزی را گرفتی، كسر كردی.‌

این دادنها، كنارش گرفتن هاست. اگر دیدی به اینكه داری یك قدری این طرف و آن طرف میشوی، دنبال این باش ببین به كسی بدهكاری داری یا نه؟ زود برو بده. وقتی دادی، این دادن كنارش گرفتن از خداست. كما اینكه در باب صدقه هم داریم. خیلی چیزها هست که حالا اینجا این را من خواستم بگویم. چرا حقّ دیگری را پرداخت نمیكنی؟ خیال میكنی كم میشود؟ خیر! این دادن می افزاید نه اینكه كم كند.

[1]  بحار الانوار، جلد 72؛ صفحه 172