غیرت ترک ها؛ سستی ایرانی ها

امیر کاستاریکا را می شناسید؟ فیلمساز سرشناس صرب که فیلم های "رویای آریزونا"، "وقتی پدرم برای کار رفته بود"، "زیرزمین" و "مارادونا"ی او معرف حضور هستند. این فیلمساز برجسته، تازگی ها از هیئت داوران جشنواره فیلم پرتقال طلایی آنتالیا استعفا داده است؛ جایی که قرار بود در آن شرکت کرده و داوری کند.

چرا؟ چون چند نفر از فیلمسازان ترکیه ای و رسانه های این کشور، به حضور این شخصیت و به نشانه اعتراض به کشتار مسلمانان به دست صرب ها در دهه نود قرن گذشته، کلی سر و صدا راه انداختند و این فیلمساز هم برای به هم نخوردن فضای جشنواره، از هیئت داوران استعفا داد. و البته برای نشان دادن اعتراض خودش به این شخصیت ها و رسانه های ترک که فکر می کنند او، حامی کشتار مسلمانان بوسنی به دست صرب ها است.

*

در ایران، ترکیه کشوری لائیک دانسته می شود و از رسانه ها و هنرمندان چنین کشوری، اصلا انتظار چنین حرکت هایی نمی رود. چه حرکت هایی؟ این که هنوز در ذهن شان، یاد و خاطره نسل کشی مسلمانان بالکان و بوسنی باقی مانده باشد و این یاد و خاطره، تبدیل به واکنش هم بشود و یکی از کارگردانان معروف کشوری را که این کشتار را راه انداخت، مجبور به استعفا کند. قوی ترین تصویری که از هنرمندان ترکیه در خاطره جمعی ما ایرانیان وجود دارد، مربوط به خوانندگان این کشور است؛ و البته جایگاه نویسندگان شهیر این کشور را نیز نباید فراموش کرد. کشوری لائیک باشد، با اسلام سر ناسازگاری داشته باشد، هنر و رسانه اش هم کاملا غیراسلامی باشد و بعد، چنین حرکتی هم بکند؟

*

از کارگردانان ترکیه ای چنین انتظاری نمی رود، اما چنین کاری را می کنند؛ چرا که خودشان را مسئول می دانند، در قبال کشتاری که سال ها پیش در شبه جزیره بالکان و بوسنی اتفاق افتاد. اما هنرمندان و کارگردانان ما؟ تنها باید به یکی مثل

رضا برجی و طالب زاده و ... دل خوش کنیم که به خاطر دل خودشان، ساحل امن شان را رها کرده و دست به چنین کارهایی بزنند. باقی کارگردانان و بازیگران و هنرمندان؟ لابد پرستیژ هنرمندی و روشنفکری شان، خیلی بالاتر از این حرف ها است که دست به چنین کارهایی بزنند. واقعا، هنرمندان و اصحاب سینمای ما دارند چه کار می کنند؟ و آیا بی تفاوتی به سرنوشت مسلمانان، بخشی از هویت هنرمندانه آن ها شده است؟

*

باید به کارگردانان ایرانی بگوییم که از کارگردانان ترک یاد بگیرند؟ یا این که ترک ها را به خاطر لائیک بودن، بایکوت خبری کنیم و فکر کنیم که اتفاقی نیفتاده است؟ اما این، اتفاق افتاده است: در ترکیه، یک کارگردان صرب را، تنها با اعتراض خودشان، وادار به استعفا از هیئت داوران کرده اند. تا بگویند که هنوز، حواس شان به کشتارها و نسل کشی های دهه نود مسلمانان در شرق اروپا هست. آن هم در آنتالیا؛ جایی که ایرانی ها، آن را به تفریحات ناسالم و سواحل مختلطش می شناسند. و آن وقت ما؟ هیچی، هنرمندان و بازیگران و کارگردانان مان، افه انسانیت شان، تنها به حضور در موسسه های خیریه و حمایت از انسان های نیازمند و ... – که البته در جای خود کار بسیار خوبی است- خلاصه می شود. شاید انتظار افق دیدی وسیع تر و جهانی تر و عمیق تر از این عزیزان، کمی دور از واقع باشد و نهایت جهانبینی شان، همین مقدار است که داریم می بینیم. از هنرمندان روشنفکر که انتظاری نمی رود؛ اما در این میانه، حتی هنرمندانی که عنوان هایی چون متعهد و ارزشی و ... را یدک می کشند هم کاری شایسته انجام نمی دهند. و آن وقت، ما باید زل بزنیم به کارگردانان ترک و حسرت افق نگاه آن ها را مزه مزه کنیم.

عیسی محمدی

گروه سینما و تلویزیون تبیان