ابیات مجلسی حافظ!
گروه ادبیات تبیان: شعر حافظ حتی با سیاست ایرانی هم عجین است. در جایی که یک سیاست مدار می خواهد نظر شنوندگان را با خود همراه کند از کلام حافظ وام می گیرد. این یادداشت که به قلم محمدرضا ترکی به نگارش در آمده نگاهی تیزبینانه به استفاده های سیاسی از اشعار حافظ در سخنرانی های وزرای دولت و نمایندگان مجلس است. این یادداشت که با زبان طنز نوشته شده، به روزهای اخذ رای اعتماد دولت دهم باز می گردد اما این گذشت زمان چیزی از لطف این یادداشت کم نکرده و سنت استفاده از اشعار حافظ در سخنان سیاست مداران هم چنان باقی است :
این روزها در جلسات رای اعتماد به وزرا در مجلس شورای اسلامی، گویا بساط شعر و شاعری به طرز مبسوطی گسترده بوده و بسیاری از مخالفان و موافقان و خود وزرای پیشنهادی دولتِ مهرورز به عنوان چاشنی سخنان شان از ابیات و اشعار فراوانی استفاده كرده اند، به گونه ای كه بر زبان رئیس محترم مجلس چنین رفته كه اگر مجموعه شعرهای خوانده شده در این چند روز را جمع كنیم یك كشكول فراهم خواهد شد به این هوا!
به نظر برخی از صاحب نظران، اگر ابیات و اشعار قرائت شده در صحن مجلس شورا نبود، عمرا اكثریت قریب به اتفاق وزرای محترم می توانستند رای بیاورند و مملكت در این صورت، بویژه با توجه به توطئه های استكبار جهانی با یك بحران حاد و جدی روبه رو بود! عده ای از كارشناسان عقیده دارند، اگر وزارت امور خارجه بتواند از ظرفیت های ناشناخته شعر فارسی در مذاكرات هسته ای به نحو شایسته ای بهره بگیرد، به سادگی می تواند پرونده ایران را از شورای امنیت به آژانس برگرداند و ملت شعردوست ایران را از حق مسلم شان برخوردارسازد!
وقتی ذوق شعر رجال سیاست و وكلا و وزرا و استقبال آنان از این سرمایه ی استراتژیك ملی این چنین باشد، قطعا تكلیف موكلان و رعایای مملكت محروسه گل و بلبل معلوم است و همه ی آحاد رعیت، شعر را از نان شب واجب تر می دانند و حاضرند از یارانه ی نان و بنزین و گوشت شان هم اگر شده بزنند
به هر حال، وقتی ذوق شعر رجال سیاست و وكلا و وزرا و استقبال آنان از این سرمایه ی استراتژیك ملی این چنین باشد، قطعا تكلیف موكلان و رعایای مملكت محروسه گل و بلبل معلوم است و همه ی آحاد رعیت، شعر را از نان شب واجب تر می دانند و حاضرند از یارانه ی نان و بنزین و گوشت شان هم اگر شده بزنند و در عوض شعر را به عنوان یك كالای اساسی در سبد خانوار جای بدهند! همه ی امارات و قرائن و شواهد از جمله همین رای اعتماد گرفتن اكثر وزرای محترم به قوت بازوی شعر و به ویژه آمارهای موجود در وزارت فخیمه ی ارشاد، مخصوصا آمار و شمارگان مجموعه های چاپ شده ی اشعار لابد همین استقبال پرشور و زایدالوصف را تایید می كنند و اگر نكنند معلوم می شود در آن شواهد و قرائن و آمارها خللی هست و لاغیر!
علی هذا و با توجه به رویكرد نمایندگان محترم مجلس به مقوله شعر و با عنایت به اینكه احتمال می دهیم نمایندگان محترم به واسطه كثرت اشتغالات و سركشی به مناطق محروم و حوزه های انتخابیه و غیره نتوانند ابیات مناسبی را برای طرح در جلسات علنی و غیر علنی و فراكسیونها و كمیسیون های مختلف انتخاب كنند، گذری می كنیم بر دیوان خواجه حافظ شیرازی و فی المجلس تعدادی از ابیاتِ مجلسی این شاعر شیرین سخن را با توجه به شان نزول و مناسبت آنها در اینجا ذكر می كنیم تا ان شاء الله كشكول آقای دكتر هم از آنچه هست كامل تر شود:
این بیت با مباحث جلسات غیر علنی و غیر رسمی مجلس، مخصوصا در باره موضوع لباس شخصی ها و كوی دانشگاه و(... )تناسب دارد:
مصلحت نیست كه از پرده برون افتد راز
ور نه در مجلس رندان خبری نیست كه نیست
این بیت جان می دهد برای وقتی كه رئیس مجلس به تذكرات آیین نامه ای و غیر آیین نامه ای یك نماینده وقعی نمی گذارد و در نتیجه اشك نماینده مورد نظر در آمده و صدای او در ازدحام موافق و مخالف گم شده باشد:
میان گریه می خندم كه چون شمع اندر این مجلس
زبان آتشینم هست لیكن درنمی گیرد
این بیت تقریبا مناسب مواقعی است كه یك ناطق، فارغ از حضور افرادی كه مثل \"هلو\" هستند، وقت مجلس را با حاشیه روی و مباحث خارج از دستور در خصوص موضوعاتی مثل \"هلوكاست\"و یا جزئیاتی مثل ابهامات در برخی قراردادهای نفتی و غیره گرفته باشد:
حسن مه رویان مجلس گرچه دل می برد
و دین بحث ما در لطف طبع و خوبی اخلاق بود
این بیت هم وصف حال مواقعی است كه خردگرایی در بین نمایندگان ملت به اوج رسیده و در موقع نطق مثلا یكی از نمایندگان اقلیت در باره مسائل كم اهمیتی مثل قضیه كهریزك و امثال آن نمایندگان اكثریت به خشم آمده و فضای مجلس متشنج شده و خوراك لازم برای رسانه های بیگانه به حد كافی فراهم آمده باشد:مباحثی كه در آن مجلس جنون می رفت
ورای مدرسه و قال و قیل مسئله بود
این بیت را می توان بر سردر جلسات فراكسیون روحانیون مجلس شورا نوشت:
ز در درآ و شبستانِ ما منور كن
هوای مجلس روحانیان معطر كن
این بیت را گویا حافظ برای جلساتی از مجلس سروده كه در آن طرح سوال و احیانا استیضاح از برخی بزرگان ریاكار روزگار خودش مطرح بوده و خوشبختانه (!) درحال حاضر چندان موضوعیتی ندارد:
مشكلی دارم ز دانشمند مجلس بازپرس
توبه فرمایان چرا خود توبه كمتر می كنند؟ !
حافظ تكلیف مواقعی را هم كه عده ای از مجلسیان برای اعتراض به سخنان مخالفان، خواسته باشند با توسل به \"آبستراكسیون\" و ترك صحن، جلسه را از اكثریت و رسمیت بیندازند مشخص كرده و سروده است:
عنان به میكده خواهیم تافت زین مجلس
كه وعظ بی عملان واجب است نشنیدن
این بیت را هم در مواقعی كه طبع شعر مجلسیان، مثل جلسات رای اعتماد، حسابی گل كرده و مجلس شورا به مجلس مشاعره و بهارستان به گلستان تبدیل شده باشد می توان خواند:
مجلس انس و بهار و بحث شعر اندر میان
نستدن جام می از جانان گران جانی بود.
نویسنده: محمد رضا - تركی
منبع: هفته نامه - پگاه حوزه
تهیه و تنظیم: بخش ادبیات تبیان
