نظر آیت الله حائری در باره مسجد جمكران
مرحوم آیةاللَّه حائری می فرمایند: مسجد جمكران، یكی از آیات باهرات آن حضرت است. توضیح این مطلب، در ضمن چند جهت كه شاید خیلیها از آن غافل باشند - مذكور میشود:
1 - داستان مسجد جمكران كه در بیداری واقع شده، در كتاب تاریخ قم كه كتاب معتبری است، از صدوق، علیه الرّحمه، نقل شده است.
مرحوم آقای بروجردی كه مرد دقیق و ملاّیی بود، میفرمود: این داستان، در زمان صدوق، علیه الرّحمه، واقع شده و این كه او نقل كرده است، دلالت بر كمال صحّت آن دارد.
2 - داستان، مشتمل بر جریانی است كه مربوط به یک نفر نیست، برای این كه صبح كه مردم بیدار میشوند، میبینند با زنجیر، علامت گذاشته شده است كه مردم باور كنند. و این زنجیر، مدّتی در منزل سیّد محترمی، ظاهراً به نام سیّد ابوالحسن الرّضا، بوده است و مردم به آن استشفاء میكردهاند و بعداً، بدون هیچ جهت طبیعی، مفقود میشود.
3 - جای دور از شهر و در وسط بیابان، جایی نیست كه مورد جعل یک فرد جمكرانی بشود، آن هم دست تنها، در یک شب ماه رمضان.
4 - نوعاً، مردم عادی، به واسطه خواب، یک امامزاده را معیّن میكنند و مسجد، از تصوّر مردم عادی، دور است.
5 - اگر پیدایش این مسجد روی احساسات مذهبی و علاقه مفرط به حضرت صاحب الامر علیه السلام بود، میبایست سراسر، توسّل به آن بزرگوار باشد، چنان كه در این عصر، مردم، بیشتر، زیارت حضرتاش را در آن مسجد میخوانند و متوسّل به آن حضرت میشوند، در صورتی كه در این دستور معنوی، اصلاً، اسمی از آن حضرت نیست، حتّی تا به حال هم بیشتر معروف به مسجد جمكران است، نه مسجد صاحب الزّمان.
6 - متن دستور، موافق با ادّلهدیگر است؛ برای این كه هم نماز تحیّت مسجد وارد شده است و هم نماز امام زمانعلیه السلام با صد بار «إیّاك نعبد و إیّاك نستعین» و هم تهلیل و تسبیح فاطمه زهرا،سلاماللَّه علیها.
7 - این دو داستان كه نقل شد، مشهود و یا مثال مشهود خودم بود(1) و داستانهای دیگری هست كه فعلاً تمام خصوصیّات آن را در نظر ندارم. بعداً، ان شاءالله، تحقیق كرده، در این دفتر، بإذنه تعالی، ذكر میكنم.
8 - در آن موقع كه زمین، این قدر بیارزش بوده است، فقط یک مساحت كوچكی را مورد این دستور قرار دادهاند، كه ظاهراً حدود سه چشمه از مسجد فعلی است كه در زمان ما خیلی بزرگ شده است: ظاهراً، آن چشمهای كه در آن، محراب هست، و دو چشمهی طرفین باشد.
نگارنده كه خالی از وسوسه نیستم و خیلی به نقلیّات مردم خوشبین نیستم، از این امارات، به صحّت این مسجد مبارک قطع دارم. والحمدللَّه علی ذالك و علی غیره من النّعم الّتی لاتحصی.(2)
تنظیم : موسوی_گروه دین و اندیشه تبیان
پی نوشت ها
1) اشاره به دو داستان از عنایات حضرت بقیّةاللَّه، أرواحنا فداه، در مسجد مقدّس جمكران است، كه مرحوم آیةاللَّه حائری آنها را در كتاب خود آورده است.
2) كریمهی اهلبیت، ص 484؛ سرّدلبران، ص 248 - 250.