پیدا و پنهان آلرژی ها (1)
این روزها احتمالا با افرادی مواجه شده اید که با عوارض و علایمی شبیه سرماخوردگی به ویژه سرفه، عطسه های مداوم و آبریزش بینی مواجه هستند؛ اما بر خلاف تصور، افرادی که برای اولین بار به این وضع دچار می شوند، منشا این عوارض، حساسیت فصلی یا آلرژی است.
دکتر محمدرضا بلورساز، فوق تخصص بیماری های عفونی اطفال درباره ی آلرژی ها این گونه می گوید:
افرادی که زمینه ی حساسیت داشته باشند بیشتر در معرض ابتلا به حساسیت فصلی هستند. این افراد ممکن است نسبت به یک نوع آلرژن(ماده آلرژی زا) حساسیت داشته باشند که این آلرژن ها ممکن است در مواد غذایی، گیاهان، حشرات، حیوانات و ... وجود داشته باشد و زمانی که فرد در تماس با این مواد قرار می گیرد، موادی در بدن تولید می گردد که موجب بروز واکنش هایی می شود. این واکنش ها می توانند به صورت بروز علایمی چون سرفه، خارش شدید، تنگی نفس، تورم و ... باشند.
مثلا کسی که به توت فرنگی حساسیت دارد، بدن او بعد از خوردن آن، کهیر می زند یا دچار عوارضی مانند تنگی نفس، خس خس سینه و... خواهد شد. به این افراد، افراد آلرژیک و به موادی که ایجاد حساسیت می کنند، مواد آلرژی زا می گویند.
علایم حساسیت
حساسیت می تواند در چشم به صورت قرمزی و تورم چشم یا اطراف آن، در بینی به صورت عطسه، ترشحات، خارش و گرفتگی شدید بینی و در ریه به شکل سرفه های مزمن و شبانه، خس خس سینه یا تنگی نفس و در نهایت آسم ظاهر شود.
علایم حساسیت ممکن است به صورت مشکلات جلدی مانند کهیر، خارش یا تورم شدید باشد، اما گاهی علایم بروز حساسیت به صورت سیستماتیک است، یعنی کل بدن دچار حساسیت می شود، مانند کسی که در اثر تزریق پنی سیلین دچار شوک می شود و حتی خطر مرگ هم وجود دارد.
روش های کنترل و شیوه های درمان حساسیت
درمان حساسیت ها به نوع حساسیت وعارضه ای که ایجاد شده، بستگی دارد اگر حساسیت باعث بروز عوارض چشمی مثل خارش چشم شده است، باید از قطره های ضد خارش و ضد حساسیت استفاده کنند.
اگر عوارض تنفسی مثل آسم یا تنگی نفس ایجاد شده باید حتما به پزشک مراجعه و با تشخیص وی از داروی مناسب استفاده کنند.
همچنین اگر عوارض پوستی ایجاد شده است؛ باید از آنتی هیستامین ها و کورتون استفاده شود.
اما در مجموع توصیه می شود فردی که به مواد خاصی حساسیت دارد در معرض آن مواد قرار نگیرد مخصوصا در کودکان باید به این مساله خیلی توجه شود. مثلاً از مواد شوینده مثل وایتکس برای شستن لباس کودکان استفاده نشود و از زدن عطر یا ادکلن به لباس کودکان پرهیز شود. در واقع بهترین راه درمان، پرهیز از قرار گرفتن در برابر مواد آلرژیک است.
حساسیت فصلی
حساسیت فصلی در کودکان در زمستان که در معرض بیماری های سرماخوردگی و ویروسی هستند، بیشتر امکان بروز پیدا می کند. این ویروس ها در کودکان ایجاد آلرژی کرده و احتمال ابتلا به آسم و تنگی نفس را افزایش می دهند.
در تابستان و بهار(مخصوصا بهار) هم، امکان بروز حساسیت در افرادی که زمینه ی حساسیت دارند، افزایش می یابد.
غذاهای آلرژی زا
مواد غذایی آلرژی زا از عوامل اصلی بروز حساسیت هستند؛ توت فرنگی، خربزه، گوجه فرنگی، بادمجان، مرکبات و ادویه جات از عوامل اصلی بروز حساسیت هستند. حساسیت به این مواد غذایی و مواد دیگری مثل شیر، گاهی منجر به مرگ فرد می شود.
دکتر مسعود کیمیاگر؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی در این باره این گونه می گوید:
حساسیت های فصلی که ممکن است نسبت به گرده ی گل ها یا گیاهان باشند، لزوما با تغذیه درمان نمی شوند و نیاز به اجتناب از تماس با عوامل آلرژن و همچنین درمان های دارویی دارند که توسط پزشک متخصص صورت می گیرد، اما به طور کلی با تقویت سیستم ایمنی می توان تا حدود زیادی به تخفیف علایم کمک کرد.
مواد غذایی مفید برای تقویت سیستم ایمنی عبارت هستند از: غذاهای حاوی ویتامین E(مثل جوانه ها و دانه های روغنی) و همین طور گوشت ها و غذاهای حاوی ویتامین C(مثل مرکبات). پروتئین ها نیز در تقویت سیستم ایمنی نقش دارند.
از مواد غذایی مُضر برای حساسیت ها هم می توان به افزودنی های مواد غذایی و غذاهای حاوی این افزودنی ها(مثل سوسیس، کالباس و مواد غذایی کنسرو شده) اشاره نمود.
در مورد حساسیت های غذایی هم، حذف موادی که معمولا ایجاد حساسیت می کنند(مثل بادام زمینی، گوجه فرنگی، کیوی، بادمجان و توت فرنگی) می تواند مفید باشد.
از آلرژن های دیگر، می توان تخم مرغ، شیر، گندم، سویا و ماهی را نام برد.
افرادی که زمینه ی آلرژی دارند، ممکن است نسبت به غذاهای جدید نیز واکنش نشان دهند، لذا توجه به این مساله اهمیت زیادی دارد.
عدم تحمل غذایی یا آلرژی غذایی؟
لادن گیاهی؛ دانشجوی دکترای تغذیه دانشگاه وین نیز در مورد حساسیت های غذایی می گوید: حساسیت غذایی به علت واکنش نامطلوب سیستم ایمنی به ترکیبات موجود در مواد غذایی ایجاد می شود و بسیار مهم است که با واکنش های شبه حساسیتی به مواد غذایی، که سیستم ایمنی در آن درگیر نمی شود و به اصطلاح عدم تحمل غذایی نامیده می شوند، تمایز داده شود. برای مثال افرادی که نسبت به قند شیر یا لاکتوز عدم تحمل دارند، به شیر حساسیت ندارند، زیرا واکنش هایی که در بدن آن ها ایجاد می شود ناشی از کمبود آنزیم لاکتازی است که برای هضم قند شیر لازم است و در این مورد هیچ گونه درگیری سیستم ایمنی وجود ندارد و به عبارت دیگر هیچ نوعی ایمنوگلوبولینی در بدن افزایش نمی یابد. عموما بعضی از مردم با هر علامتی مثل خارش، دل پیچه و تهوع به غلط تصور می کنند به غذایی خاص حساسیت دارند.
حساسیت غذایی به طور عمده در کودکان و شیرخواران بروز می کند و بیشتر این حساسیت ها تا سن 5 سالگی از بین می رود. البته هر چه سن شروع حساسیت پایین تر باشد، احتمال این که مدت ماندگاری و شدت آن بیشتر شود، افزایش می یابد.
عمدتا علایم حساسیت به علت ترشح " هیستامین " هستند که چشم ها، گلو، دستگاه تنفسی، پوست و دستگاه گوارشی فرد را تحت تأثیر قرار می دهد. واکنش فرد به مواد آلرژن می تواند خفیف یا بسیار شدید باشد و ممکن است یک واکنش حساسیت زا، درست هنگام صرف غذا و یا چند ساعت پس از آن، آشکار شود.
بعضی از علائم اولیه ی شخصی که واکنش حساسیت زا دارد، عبارت هستند از: آبریزش بینی، دانه های پوستی توام با خارش نظیر کهیر یا سوزش زبان و لب ها. علائم دیگر شامل گرفتگی گلو، صدای دو رگه، خس خس کردن، سرفه، تهوع، استفراغ، معده درد و اسهال.
در موارد جدی تر، حساسیت غذایی باعث ایجاد " آنافیلاکسی " می شود که حیات بیمار را تهدید می کند. این مورد یک واکنش حساسیت زای ناگهانی و شدید است که به واسطه ی آن مشکلات متعددی رخ می دهد و می تواند بر پوست، تنفس، هضم، قلب و رگ های خونی تأثیر بگذارد. در چنین مواقعی فشار خون فرد افت پیدا می کند و مجراهای تنفسی باریک می شوند. افرادی که در معرض خطر این نوع واکنش هستند باید بسیار مراقب باشند و در مواقع اضطراری برای جلوگیری از تشدید علائم بیماری، تحت مراقبت های ویژه قرار گیرند.
ادامه دارد ...
گفتگو: فاطمه استیری
ماهنامه ی دنیای تغذیه
اگر می خواهید با پزشکان سایت مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.
برای شرکت در بحث های انجمن سایت مرتبط با بهداشت و سلامت، اینجا را کلیک کنید.
*مطالب مرتبط:
تفاوت آلرژی غذایی با عدم تحمل غذایی
بخش تغذیه و سلامت تبیان
