تبیان، دستیار زندگی
دو اقتصاددان ارشد صندوق بین‌المللی پول با حمایت از قانون هدفمند كردن یارانه‏ها اعلام كردند، این قانون اقتصاد ایران را متحول خواهد كرد و.....
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بهترین زمان برای اجرای هدفمندی

صندوق بین المللی پول

بخش اقتصاد - دو اقتصاددان ارشد صندوق بین‌المللی پول با حمایت از قانون هدفمند کردن یارانه‏ها اعلام کردند، این قانون اقتصاد ایران را متحول خواهد کرد و به ‏نفع بازار جهانی نفت خواهد بود.

به گزارش گروه اقتصاد بین الملل فارس، بخش تحقیقات آن‎لاین صندوق بین المللی مصاحبه ای را با دو اقتصاددان ارشد این سازمان در مورد قانون هدفمند کردن یارانه ها در ایران انجام داده است که طی آن این افراد تاکید کرده اند اجرای قانون مزبور می تواند نحوه کار اقتصاد ایران را تغییر دهد و بر انجام اصلاحات مشابه در دیگر کشورهای مصرف کننده انرژی تاثیر بگذارد.

دومینیک گیلوم و رومان زیتک پیش بینی کردند با حذف یارانه های نفت و گاز تقاضا برای انرژی در ایران کاهش یابد و منابع بیشتری برای صادرات فراهم شود. به عقیده آنها اگر همه چیز بر اساس برنامه پیش برود استراتژی ایران می تواند هدف دوگانه ایجاد درآمد بیشتر برای کشور و مهار اسراف و استفاده افراط آمیز از انرژی در این کشور را محقق کند.

صندوق بین المللی پول: آیا می توانید تصویری از اقتصاد ایران در شرایط امروز ارائه دهید؟

گیلوم: ایران هفدهمین اقتصاد بزرگ دنیاست. ایران با داشتن دیون خارجی اندک که کمتر از 7 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور است دارای منابع قابل توجه انرژی از جمله منابع هیدروکربنی و فقط 10 هزار میلیارد دلار نفت خام (با قیمت 75 دلار در هر بشکه) می باشد. ارزش ذخایر گاز طبیعی این کشور نیز 3.5 تا 4.5 هزار میلیارد دلار است.

تولید ناخالص داخلی ایران برای سال جاری یک تا دو درصد پیش بینی می شود. این رقم نسبتا پایین ناشی از تقاضای اندک داخلی است از آن جهت که ایران پیوستگی محدودی با بازارهای مالی جهانی دارد. تورم در این کشور در حد قابل ملاحظه ای کاهش یافته و از 30 درصد در دو سال گذشته به کمتر از 10 درصد نسبت به سپتامبر 2009 رسیده است و این در حالی است که بانک مرکزی ایران اقدام به خروج نقدینگی از بازار کرده است. این رقم پایین ‎تر تورم، اساس خوبی را برای اصلاح قیمت های انرژی فراهم کرده است.

با حذف یارانه مردم ایران شاهد افزایش قیمت ها خواهند بود و بنابراین مهم است که این کار در یک وضعیت دارای تورم پایین شروع شود.

صندوق بین المللی پول: چرا از اول در این کشور برای نفت و گاز یارانه اختصاص یافت؟

زیتک: دولت ایران در آن زمان معتقد بود پرداخت یارانه بهترین راه برای توزیع ثروت ملی است. بنابراین فقط هزینه استخراج از مصرف کننده گرفته می شد. زمانی که قیمت های بین المللی انرژی پایین بود این کار موضوع مهمی به نظر نمی رسید اما دیگر این کار منطقی به نظر نمی رسد. قیمت های بین المللی نفت و گاز به ویژه نفت در سال 2008 به 150 دلار در هر بشکه رسید و هزینه های استخراج کسر کوچکی از این قیمت را در بر می گیرد یعنی در حدود 5 الی 10 دلار در هر بشکه. بنابراین عرضه مجانیِ آن چیزی که می تواند درآمد زیادی به دست دهد سیاست خوبی نیست.

صندوق بین المللی پول: آیا اگر ایران نفت و گاز خود را در بازارهای بین المللی بفروشد درآمد بیشتری نمی تواند کسب کند تا این که در بازار داخلی این عرضه را انجام دهد؟

زیتک:مسلما همین طور است.با قیمت های پایین کنونی در بازار داخلی ایران، تقاضا برای انرژی در داخل با سرعت افزایش یافته و به سختی می تواند منابعی برای صادرات باقی بماند. اما با اصلاح قیمت ها تقاضای داخلی کاهش می یابد و این بدان معنا است که استفاده بهینه تری از انرژی در ایران می شود، انرژی بیشتری برای صادرات باقی می ماند و درآمد بیشتری عاید کشور می شود.

صندوق بین المللی پول: رقم یارانه هایی که در حال حاضر دولت ایران می پردازد چقدر است؟

زیتک: رقم یارانه های پرداختی به قیمت نفت بستگی دارد. بر اساس آخرین آمارها یک خانواده چهار نفره در ایران هر سال فقط 4 هزار دلار یارانه نفت و گاز دریافت می کند. به طور کلی می توان گفت ایرانی های بسیاری حدود 300 دلار در هر ماه یا 3600 دلار در هر سال یارانه می گیرند. در عین حال از مدتی قبل دولت ایران اقدام به کاهش یارانه ها کرده است و فروش بنزین با قیمت های پایین را به نصف رسانده است. دیگر حامل های انرژی، همچنان با قیمت بسیار پایین در این کشور عرضه می شود.

صندوق بین المللی پول: چه چیز یارانه ها بسیار بد است؟

زیتک: وقتی چیزی ارزان می شود مردم هر آنچه بتوانند از آن می خرند و این امر به استفاده غیربهینه منجر می شود. به علاوه آنهایی که بیشترین مصرف انرژی را دارند بیشترین بهره را از یارانه ها می برند. فرد ثروتمندی با یک وسیله نقلیه اسپورت، یک خانه 7 هزار فوت مربعی و چندین وسیله خانگی یارانه بسیار بیشتری دریافت می کند نسبت به فرد فقیری که مصرف انرژی بسیار پایین تری دارد. رقم یارانه 4 هزار دلاری برای هر خانواده در هر سال به طور متوسط محاسبه شده است.

صندوق بین المللی پول

صندوق بین المللی پول: چه چیزی ایران را واداشته است اقدام به حذف یارانه ها کند؟

گیلوم: دلیل اصلی این کار از میان برداشتن اثرات بسیار منفی انرژی ارزان بر اقتصاد این کشور است. ایران در دهه 1980 یکی از نخستین کشورها از نظر مصرف بهینه انرژی بود و اکنون جزو کشورهایی قرار گرفته است که بیشترین مصرف غیربهینه را دارند. زمانی که شما در تهران قدم می زنید سریعا به چنین حقیقتی پی می برید. در برخی روزها به دلیل آلودگی شما حتی نمی توانید کوه های زیبای اطراف شهر را ببینید.

دولت ایران می داند به هم خوردگی تعادل میان تقاضا و عرضه انرژی بسیار جدی است و اگر تعادلی در این زمینه برقرار نشود این کشور نمی تواند به پتانسیل رشد بالای خود دست یابد. دولت ایران قصد دارد رشدی برابر با کره جنوبی و دیگر کشورهای بالنده در حال توسعه داشته باشد و می داند تنها راه نیل به این هدف بازگرداندن قیمت انرژی به سطح قیمت های بازار است.

صندوق بین المللی پول: آیا طرح حذف یارانه ها به قانون در این کشور تبدیل شده است؟

گیلوم: این طرح بعد از بیش از یک سال بحث به تصویب پارلمان رسید و در ژانویه به قانون تبدیل شد. بحث ها حول این محور نبود که آیا باید این طرح اجرا شود یا نه . بیشتر مردم آن را طرح خوبی می دانند. بلکه بحث ها بیشتر در مورد جزئیات بود. مثل این که با چه سرعتی باید پیش رفت و چگونه باید افزایش قیمت ها در مورد برخی گروه های مردم را جبران کرد.

قانون مصوب افزایش قیمت‏ها را در سال اول مشخص نمی کند بلکه بیان می دارد که هدف کمابیش یارانه ها با توجه به فوب بین المللی است. این قانون همچنین درآمدی 20 میلیارددلاری را برای سال اول درنظر گرفته است.

صندوق بین المللی پول: دولت ایران چه اقداماتی را برای کاستن از اثرات حذف یارانه ها بر شهروندان اتخاذ کرده است؟

گیلوم: ما از یک افزایش بسیار زیاد قیمت ها سخن می گوییم و قیمت برخی حامل های انرژی در مرحله اول از 4 تا 20 برابر خواهد شد. بعدها با افزایش قیمت های بین المللی نیز باید شاهد افزایش قیمت ها باشیم. مسلما این امر نگرانی هایی را پدید آورده است. اما در قانون مولفه هایی برای بازتوزیع درآمدهای مازاد حاصل از اصلاح یارانه ها در نظر گرفته شده است. 50 درصد درآمدها در سال اول به خانواده ها بازگردانده می شود. حذف یارانه ها برای آنها به طور کامل جبران می شود و آنها می توانند انتخاب کنند که این مبلغ را به خرید چه چیزی اختصاص دهند.

شرکت ها نیز حمایت می شوند. 30 درصد درآمدهای مازاد به آنها اختصاص داده می شود. این پول برای سرمایه گذاری در تکنولوژی های بهره وری انرژی در اختیار شرکت ها قرار داده می شود. حذف یارانه ها سال‏ها در ایران به بحث گذاشته شده است بنابراین این شرکت ها وقت کافی برای دستیابی به این تکنولوژی ها داشته اند. صنایع سنگین زمان بیشتری برای تطبیق خود با شرایط جدید نیاز دارند اما شرکت ها در حال دریافت حمایت هایی هستند.

نکته کلیدی آن است که این طرح ها و برنامه ها از همان روز اول عملیاتی شود و موثر واقع شود.

صندوق بین المللی پول: دیگر منافع حذف یارانه های انرژی چیست؟

گیلوم: از نگاهی داخلی باید گفت اگر قیمت ها بالاتر باشد بخش انرژی ایران سودآورتر خواهد بود و بنابراین این بخش می تواند سرمایه بیشتری را جذب کند و استخراج و تولید بیشتری داشته باشد. به علاوه اگر مردم ایران بتوانند مصرف خود را کنترل کنند این امر اثر مثبتی بر بازار جهانی نفت خواهد داشت.

زیتک: این قانون همچنین صنعت خودروی ایران را وادار خواهد کرد خود را مدرن کند. ایران با جمعیت 74 میلیون نفری خود هر سال1.5 میلیون دستگاه خودرو تولید می کند. با توجه به این که قیمت بنزین در حد صفر است انگیزه ای برای خودروسازان وجود ندارد که خودروهای دارای مصرف بهینه تولید کنند. اما اگر قیمت بنزین به سطح بین المللی برسد خودروسازان ایران باید نحوه عمل خود را تغییر دهند و بهره وری خودروهای خود را افزایش دهند. زمانی که این کار اتفاق بیفتد خودروهای ساخت ایران قدرت رقابت بیشتری برای صادرات خواهند داشت

خبرگزاری فارس

تنظیم برای تبیان :

ریحانه حمیدی فر