آفت زدایی از لقمه

شناخت آفت در هر حرکت رو به رشدی لازم است و بنا بر این که آن موضوع و حرکت چه چیز است ، شناخت و اهمیّت آن متفاوت می باشد .

با شناخت آفت هر موضوعی می توانیم به  عمر آن موضوع بیافزاییم وآن را شاداب تر حفظ کنیم .

یک  " باغبان خوب " باغبانی است که علاوه بر این که به گیاهان تغذیه رسانی می کند و مواد لازم برای رشد شان را فراهم می کند ،به عواملی که باعث آفت هم می شود ،آگاه است واز پیش آمدن آن جلوگیری می کند .

یک " راننده ویا ناخدای خوب " کسی است که علاوه بر اینکه به مسیر حرکت ، به وسایل و اموری که در حرکت به آن نیاز دارد آگاهی کامل دارد ، به مسایلی که باعث آفت نیز هست ، آگاه است و توانایی مواجه با موج ها و خطرات احتمالی بر سر راهشان را نیز دارد .

یک " لقمه آور خوب و مسلمان " نیز کسی است که  در پی کسب حلال است و لقمه ی حلال را از حرام تشخیص می دهد و حتی در سختی ها و تنگناهای زندگی نیز از صراط مستقیم خارج نمی شود و تنها در پی روزی حلال تلاش می کند .

اگر یک مسلمان بخواهد سرانجام کارش به سقوط و تباهی کشیده نشود و در واقع اعمال دنیایی اش محصولی خوب، برای برداشت آخرتش باشد، آفات کسب حلال را شناسایی می کند تا بتواند با شناخت آنها، از کسب لقمه ی حرام یا شبهه ناک جلوگیری کند .

به دلیل اهمیّت این موضوع است که حضرت علی (ع) در بازارشهر فریاد میزد: که ای مردم ! اول فقه و شناخت احکام حلال و حرام، سپس خرید و فروش و تجارت .¹

اینک به بررسی آفات کسب حلال می پردازیم :

ربا کاری

یکی از بلاهای خانمان سوزی که گرفتاری بسیار زیادی را در پی دارد و لعن و نفرت خدا و رسولش را در پی خواهد داشت ، رباکاری است. بلایی است که آتش آن ، علاوه بر" دهنده " و" گیرنده "،" شاهدان " و" کاتبان " آن رانیز شامل می شود. در روایتی از پیامبر اکرم(ص) آمده است که فرمودند: خداوند گیرنده ی ربا، دهنده ی آن، نویسنده و شاهد آن را لعنت کند. ²

وقتی به آیات قرآن در سوره ی بقره نگاه می کنیم، می بینیم که خداوند که خداوند برای بیان نکبت و شیطانی بودن ربا عناوینی را به کار برده که کمتر در مورد گناهی گفته شده است.

خداوند به کسانی که بر سر سفره ی کثیف ربا نشسته اند می فرماید: از این سفره برگردید که اگر چنین نشود، به جنگ با خدا رفته اید .³ در این آیه از کلام وحی می فرماید: کسی که بر سر سفره ی ربا به هر نحوی باشد ، در واقع به جنگ با خدا رفته است و چه چیز بدتر از رفتن به جنگ با خدا ؟!

به همین خاطر است که پیامبر (ص) از رباکاری به " شرُّالمکاسب " یاد کرده اند و در عروج به معراج ، ربا خواران را دیدند که هرچه تلاش می کنند که از آتش جهنم نجات یابند نمی توانند و شکم های پر شده از حرامشان مانع از برخاستنشان می شود و مرتب به حالت خاری به زمین می افتند .

زیرمیزی ،...

یکی دیگر از بلاهایی که دامن دنیای " دیروز"  و "امروز" را به آتش کشیده است ، رشوه و رشوه خواری است .

هنگامی که رابطه ای کاذب و شیطانی میان ارباب رجوع وکارگزار ایجاد می شود ، تا حقی ناحق جلوه داده شود ویا بر باطلی مهر حق زده شود اینجا است که حضور شیطان را می توان احساس کرد وانحراف در کسب معیشت قابل مشاهده است .

قرآن کریم این گونه درآمده را باطل می داند ومسلمانان را از نزدیک شدن به آن برحذر می دارد. ⁴

شاید خیلی از کسانی که حاضر شدند دینداری خود را لکه دار کنند وتن به رشوه خواری دهند ، نمی دانند که این افراد مانند کسانی هستند که در درون خود چاه بدبویی حفر کرده ، ورشوه دهنده همانند کسی است که در درون چنین چاهی ، سطلی بیاندازد ومقداری لجن متعفّن از آن خارج کند .⁵

شاید آنان نمی دانند که امام علی (ع) فرموده اند : رشوه کشتی ایمان را درهم می شکند وسرانجام در سرزمین کفروشرک به گِل می نشیند .⁶

اسلام  با توجه به پیامد های شوم رشوه ، آن را به شدّت قبیح دانسته واز آن به عنوان " گناه کبیره " یاد کرده است .⁷

در نشانه های آخر الزّمان ، از پیامبر (ص) روایت است که برخی مردمان رشوه می گیرند اما نام آن را عوض کرده و هدیه می گذارند .⁸

زبان سیاه

از صفت های رذیله ای که در همه ی ادیان مورد نکوهش قرار گرفته است و ارتکابش مقدمات انجام منکرات دیگر راایجاد می کند ،دروغ گویی است .

صفتی که به گفته ی قرآن هرگز با ایمان جمع نمی شود وتا زمانی که انسان در رفتارش از دروغ استفاده کند ، ایمانش دچار خدشه خواهد بود .⁹

از رسول اکرم(ص) سؤال شد ، ممکن است مؤمن "ترسو" باشد ؟ حضرت فرمود : بله ممکن است . پرسیدند : ممکن است مؤمن "بخیل" باشد ؟ حضرت جواب دادند : شاید . اما هنگامی که پرسیدند آیا ممکن است مؤمن" دروغگو" باشد ؟ حضرت بدون درنگ فرمودند : خیر !¹⁰

از نظر اسلام دروغ صفت بسیار رذیله ای است که به عنوان  "مادر وکلید بدی ها " از او یاد شده است .

ترازوهای قلّابی

قرآن کریم در آیات متعدد مسلمانان را از بلای مصیبت بار " کم فروشی و کم کاری " بر حذر می دارد ¹¹ و با لحن کوبنده ای برگروهی فریاد می زند : وای بر کم فروشان !¹²

خسارت و بیچارگی این گروه به حدی است که خداوند با آوردن " ویل " آنها را در کنار افرادی چون ((کفار نگون بخت جهنمی)) ¹³ و ((یهودیان دین فروش)) ¹⁴ قرار داده است .

قرآن کریم کم فروشان را چنین معرفی می کن : اینان هنگامی که بخواهند حقی را بدهند وبرای دیگران پیمانه یا وزن کنند ، کم می گذارند وچون برای خود پیمانه می کنند ، حق خود را به طور کامل می گیرند .15

با نگاه به این آیات مو بر تن هر مسلمان خردمند و دینداری راست می شود وبه او تلنگری می زند که ای وای !چه زمان هایی بود که که کم کاری کردم اما به اسم کار زیاد حقی را دریافت کردم و چه زمان هایی  در حالی حق من نبود ، منافعی را کامل برای خود کسب کردم .

به امید اینکه دیگ شاهد این آفات در جامعه و زندگیمان نباشیم .

1- بحار الانوار /ج100 /ص 117

2- الحیاة /ج5 /ص 405

3- بقره /279

4- بقره /188

5- تفسیر موضوعی قرآن /ج 8 /ص 210

6- بحارالانوار /ج 101 /ص 274

7- تفسیر نمونه /ج 2 /ص 7

8- مستدرک الوسایل /ج 13 /ص 332

9- نحل /105

10- بحارالانوار /ج 69 /ص 263

11- انعام /152- اعراف /85- هود /85- اسراء /35

12- مطففین /1

13- مریم /37- ص /27

14- بقره /79

15- مطففین /1-3