علما و توسل به کریمه اهلبیت سلام الله علیها

جلوه هایی از مقام و منزلت حضرت فاطمه ی معصومه سلام الله علیها در سیره و کلام علما و بزرگان

در مقاله پیش روی، برخی از کلمات بزرگان و علما را درباره حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها می خوانیم و با جلوه هایی از سیره عملی بزرگان نسبت به این بانوی کرامت آشنا می شویم.

امام موسی بن جعفر علیه السلام شهر قم را دیاری خوانده که خداوند شر دشمنان و هرگونه بدی و آزاری را ازشیعیان آن دور می کند و امام صادق علیه السلام در سخنانی تابناک فرمودند: «به زودی بانویی از فرزندان من که فاطمه نام دارد در آنجا (قم) دفن می شود. هرکس او را زیارت کند، بهشت بر او واجب می شود.» سپس امام صادق قم را «مرکز شیعیان» و «حرم اهل بیت علیهم السلام »نامیدند؛ ایشان حرم خدا را «مکه»، حرم رسول خدا را «مدینه»، حرم ولی خدا علی علیه السلام را «کوفه» معرفی کرد و فرمودند: «حرم ما نیز قم است»

قم؛ شهر قیام و نهضت

از معصومان علیهم السلام علت هاو تفسیرهای مختلفی در باره نام قم بیان شده است؛ اما آنچه فلسفه ای برتر در علت نام قم بیان شده است؛ قیام و نهضت این شهر مقدس است. از دیرباز بیرق مبارزه علیه ستمگران، در این شهر بر پا بوده است. از این رو، دشمنان بغضی دیرینه نسبت به مردم، حوزه و شهر قم داشته اند.

امام صادق علیه السلام فلسفه نام قم را چنین بیان فرموده است: «از آنجا که اهل قم با قائم آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) همراه می شوند، با اوقیام می کنند، او را یاری می کنند و استوار و پا بر جا می مانند، این خطه را «قم » نامیده اند.»

مرحوم آیت اللّه مرعشی نجفی قدّس سره بارها برای طلاب می فرمودند:

علّت آمدن من به قم این بودکه پدرم، آقا سید محمود مرعشی نجفی - که از زهّاد و عبّاد معروف نجف بود - چهل شب در حرم امیر المؤمنین علیه السلام، بیتوته نمود که آن حضرت را ببیند. پس شبی در حالت مکاشفه، حضرت علی علیه السلام را مشاهده کرد که به ایشان فرمود: سید محمود چه می خواهى؟

عرض می کند: می خواهم بدانم قبر فاطمه ی زهرا سلام اللّه علیها کجاست؟ تا آن را زیارت کنم. حضرت فرموده بودند: من که نمی توانم برخلاف وصیت آن حضرت قبر او را معلوم کنم.

عرض می کند: پس من هنگام زیارت چه کنم؟

حضرت فرموده بودند: خداوند متعال، جلال و جبروت حضرت فاطمه را به فاطمه ی معصومه - سلام اللّه علیها- عنایت فرموده اند؛ پس هر کس که بخواهد به زیارت حضرت فاطمه ی زهرا نایل شود، به زیارت حضرت فاطمه ی معصومه - سلام اللّه علیها - برود.

مرحوم صدر المتألهین شیرازی (ملاصدرا)، فیلسوف بزرگ جهان اسلام و صاحب کتاب گرانسنگ «اسفار اربعه» شاهكار فلسفه اسلامی، در سالهای اواخر عمر پر برکت خود، تبعید شده و در روستای «کهک» قم مقیم گشته و در آنجا به تحریر مباحث فلسفی مشغول شده بود. ایشان گفته است: هرگاه در زمینه ی فلسفه، مشکلی برایم پیش می آمد که از حلّ آن عاجز می ماندم، با پای پیاده از کهک به قم می رفتم و به کنار قبر حضرت فاطمه ی معصومه سلام اللّه علیها رفته، از آن حضرت استمداد می نمودم. با این کار، مسأله و مشکل من حل می شد و سپس به روستای کهک باز می گشتم.

استاد آیة الله جوادی آملی: اگر انسان کتابی و یا مطلب علمی را در شهری که از نظرآب و هوا و موقعیت اقلیمی از قم بهتر است، مطالعه کند؛ بعدعین همان کتاب و یا مطلب را در جوار رحمت بارگاه حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها در قم مطالعه کند، می بیند که برکات دیگری نصیب انسان می شود، و حقایق بالاتری برای انسان کشف می گردد. این حقیقت برای جناب صدر المتالهین نیز پیش آمده است. زیراایشان، هنگامی که در کهک زندگی می کرد، برای عرض ادب و توسل به بارگاه کریمه اهل بیت فاطمه معصومه سلام الله علیها مشرف می شد. در یکی از این سفرها در جوار قبر فاطمه معصومه یک مساله مهم و پیچیده فلسفی یعنی اتحاد عاقل و معقول در یک مکاشفه عرفانی، برایش حل شد. او خود در این زمینه می گوید: مسأله اتحاد عاقل و معقول از مشکلترین مسایل فلسفی است ک تا کنون هیچ فیلسوف مسلمانی توفیق حل آن را پیدا نکرده است. من با توجه کامل به سوی خدای سبحان از او خواستم که مشکل برایم حل شود. دری از رحمت حق بر من گشوده شد و در این مورد معرفت جدیدی برایم حاصل شد. «کنت حین تسوید هذا المقام بکهک من قری قم، فجئت الی قم زائرا لبنت موسی ابن جعفر مستمدا منها و کان یوم الجمعه فانکشف لی هذا الامر؛» (14) هنگام نوشتن این بحث من درقریه کهک قم بودم. از آنجا رهسپار قم شدم، به زیارت دختر موسی بن جعفر علیهما السلام مشرف گردیدم و از آن حضرت در حل این مسأله یاری جستم. به برکت او در روز جمعه این مطلب بر من کشف گردید.

مرحوم علامه طباطبایی در زمان سکونت در قم، در ماه های رمضان، پیش از افطار به حرم ملکوتی کریمه ی اهل بیت، فاطمه ی معصومه سلام الله علیها مشرف می شدند و با بوسه زدن بر ضریح مطهر آن بانوی بزرگوار، روزه ی خود را افطار می کردند.

علامه شهید مطهّری، هرگاه نام مرحوم علامه طباطبایی را به زبان می آورد، می گفت: روحم به فدای او باد. یکی از دانشمندان از استاد مطهّری پرسید: دلیل این همه تجلیل و احترام شما از علاّمه طباطبایی چیست؟ استاد مطهّری در پاسخ گفت: من فیلسوف و عارف بسیار دیده ام و احترام من به علاّمه طباطبائی به خاطر فیلسوف بودن ایشان نیست، بلکه از این جهت است که او عاشق و دلباخته ی اهل بیت است. چرا که علاّمه طباطبایی در ماه رمضان روزه ی خود را با بوسه بر ضریح مقدّس حضرت معصومه سلام الله علیها افطار می کرد. ابتدا پیاده از منزل تا حرم مطهّر (با توجّه به آن سنین پیری و دوری راه) مشرف می شد. ضریح مقدّس را می بوسید، سپس به خانه می رفت و غذا می خورد.

عنایت حضرت در فهم قرآن

آیت الله العظمی فاضل لنکرانی می فرماید: روزی به حرم مطهر حضرت فاطمه ی معصومه سلام الله مشرف شدم و پس از این که زیارت را خواندم، خدمت آن حضرت عرض کردم که من امروز آمده ام و هیچ حاجت دنیوی ندارم. فقط یک حاجت دارم و آن این است که درفهم آیه ی «تطهیر» مورد عنایت شما واقع شوم و این آیه را درست بفهمم و مشکلاتم در این زمینه حل گردد. پس به خانه آمدم و مشغول نوشتن مطالبی پیرامون این آیه ی شریفه شدم؛ پس مسائل و مطالبی به برکت حضرت فاطمه ی معصومه سلام الله  علیها برای من روشن شد که شاید اگر پنجاه سال دیگر درس می خواندم آن مطالب برای ما روشن نمی شد!

شفاعت همه ی شیعیان

آیت اللّه حاج سید محمد وحیدی (ره) از یکی از سادات برقعی نقل فرمودند که گفته بود: شبی در عالم رؤیا محضر مقدس حضرت معصومه سلام الله  علیها  رسیدم. مانع و حجابی در بین نبود. احساس کردم که من محرم ایشان هستم و ایشان عمه ی سادات برقعی می باشند. از محضر مقدسشان سؤال کردم: «آیا شما به اهل قم، شفاعت خواهید فرمود؟» حضرت در پاسخ فرمودند: «میرزای قمی (ره) برای شفاعت اهل قم کافی است. من برای همه ی شیعه شفاعت می کنم.

این رؤیای صادقه، یادآور حدیثی از امام صادق علیه السلام است که می فرماید: «تدخَل بشفاعَتِها شیعَتی الجنّة بأجمعهم؛ به شفاعت او - حضرت فاطمه ی معصومه سلام الله  علیها - همه ی شیعیانم وارد بهشت خواهند شد.»

آیت الله اراکی هر روز که برای ادای فریضه ظهر و عصر به حرم حضرت معصومه می آمدند و توفیق زیارت حضرت معصومه علیها السلام را هم داشتند. درباره توسل به حضرت معصومه علیها السلام فرموده اند :دستم باد می کرد و قاچ قاچ می شد و لذا همیشه باید خاک تیمم همراهم باشد که تیمم کنم چون نمی توانستم وضو بگیرم و معالجات هم تاثیر نمی کرد تا این که به حضرت معصومه علیها السلام متوسل شدم و ملهم شدم که دستکش دستم کنم و چنین کردم خوب شد .

امام خمینی (قدس سره) آن گاه که در قم ساکن بود و هرگاه که به قم می آمد، با نهایت خضوع نسبت به مقام بلند حضرت معصومه سلام الله علیها در کنار مرقدش حاضر می شد و متواضعانه به او متوسّل می گشت و با اشتیاقی ویژه، ضریح مطهّر حضرت معصومه سلام الله علیها را می بوسید.

می فرمود: در ایام اقامت در قم هرگاه مشکلی داشتم، می رفتم حرم مطهرحضرت فاطمه معصومه علیها السلام و چند ساعت در آنجا دخیل می شدم و معمولاً گره گشایی می شد.

حضرت امام خمینی(ره) در سخنانی، که در جمع گروهی ازمردم مختلف قم بیان فرمود، بیش از بیست صفت ارزشمند در باره این شهر، حوزه علمیه قم و مردم آن به کار برد: «قم حرم اهل بیت است. قم مرکز علم است. قم مرکز تقواست. قم مرکز شهادت وشهامت است. از قم علم به همه جهان صادر شده است و می شود؛ و ازقم شهادت به همه جا صادر می شود. قم شهری است که در آن ایمان وعلم و تقوا پرورش یافته و از آن وقتی که قم بوده است. قم اززمان ائمه اطهارعلیهم السلام مورد توجه اسلام بوده است؛ و از قم تقوا، شجاعت، شهامت و همه فضایل به همه جا صادر می شود و صادرخواهد شد. علمایی که در قم من ادراک کرده ام، کسانی بودند که در دنیا نمونه بودند. در علم و در تقوا و من امیدوارم که ادامه پیدا کند این علم و تقوا در شهرشما تا زمان ظهور امام زمان سلام الله علیه...»

در فرازی دیگر، شوق سرشار خود به قم و ساکنانش را چنین بیان می کنند:

«من هرجا باشم قمی هستم و به قم افتخار می کنم. دل من پیش قم است و قمی و دل من پیش همه اهل تقواست و همه کسانی که به اسلام خدمت می کنند. من گرچه از قم مع الأسف تا یک مقداری دورهستم، لکن به حسب قلب نزدیکم. سلام من را به اهل قم برسانید واز همه شما امیدوارم که این نهضت را به آخر برسانید.»

آن رهبر فرزانه، در روز ورود خود به این شهر، قم را «نمونه» و محل انتشار «دانش» معرفی کند و بفرماید: «از قم علم منتشر می شود. از قم قدرت منتشر می شود. قم نمونه بود و من مفتخرم که در قم هستم. من 15 سال یا قدری بیشتر ازشما دور بودم؛ لکن دلم اینجا بود. با شما بودم. شماغیرتمندان، شما پاک جوانان سرمشق همه شدید.»

امام خمینی رحمه الله که به این شهر افتخار می کرد: «قم حرم اهل بیت است. قم مرکز علم است. قم مرکز تقواست. قم مرکز شهادت و شهامت است. از قم علم به همه جهان صادر شده است و می شود و از قم شهادت به همه جا صادر می شود. قم شهری است که در آن ایمان و علم و تقوا پرورش یافته، و... از زمان ائمه اطهار علیهم السلام مورد توجه اسلام بوده است، و از قم تقوا، شجاعت، شهامت، و همه فضایل به همه جا صادر می شد و صادر خواهد شد.»

ظهور نور خدا؛ شعری از امام خمینی (ره)

میوه ی شاخسار توحید؛ شعری از آیت الله وحیدی

منابع:

نشریه خیمه، شماره 10

دیدار آشنا، شماره 109

مبلغان، شماره57

کوثر، شماره 24

کوثر، شماره 31

صحیفه امام، ج 13

تنظیم و فرآوری: رهنما، گروه حوزه علمیه تبیان