فاطمه معصومه سلامالله علیها شفیعه روز جزا
یكى از معتقدات شیعه و از مباحث كلامى، موضوع شفاعت است كه اصل آن از قرآن كریم به خوبى استفاده مىشود.
پیروان مكتب تشیّع و دلدادگان خاندان پیغمبر علیهمالسّلام با اتكاى به آیات كریمه قرآنى و روایات شریفه، این موضوع را حتمى دانسته و بدان اعتقاد قلبى دارند.
خداوند در قرآن كریم خطاب به رسول اكرم صَلّىاللَّهعَلَیْهِوَآلِهوِسَلَّم مىفرماید: وَ مِنَ الَّلیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ عَسى اَنْ یَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً؛ (1) پاسى از شب را از خواب برخیز و به قرآن و نماز بگذران. این یك وظیفه اختصاصى براى توست. امید است كه پروردگارت تو را به مقامى قابل ستایش برساند.
در تفسیر آیه از اهلبیت عصمت علیهمالسّلام آمده كه مقصود از این مقام محمود، مقام شفاعت است. (2)
شفعاء یومالقیامه متعددند و در رأس همه، رسول خدا، پیامبر خاتم صَلّىاللَّهعَلَیْهِوَآلِهوِسَلَّم مىباشند. چنانكه علاوه بر آیه فوق روایات متعدّد دلالت بر این موضوع دارد و نیز ائمه طاهرین، جزء شفعاى عنداللَّه مىباشند و این مقتضاى آبرومندى آنان در نزد خداى تعالى و رأفت آنان نسبت به بندگانخداست و در زیارت حضرت امام حسین علیهالسّلام مىخوانیم: اَلَّلهُمَّ ارْزُقْنى شَفاعَةَالْحُسَیْنِ یَوْمَ الْوُرُودِ... .
بالاخره در طبقه مردان، انبیا و اوصیا و ائمه طاهرین و برخى دیگر شفاعت مىكنند و نیز در میان زنان و طبقه بانوان كسانى هستند كه داراى مقام والاى شفاعتند و شخصیّتهاى گرانقدرى كه به اذناللَّهتعالى در قیامت، شفاعت مىكنند.
و آنچه كه در اینجا مسلّم است، اینست كه دو معظّمه دوران و افتخار بانوان جهان، دو شخصیّت بىنظیرِ فاطمه نام، یكى حضرت صدّیقه طاهره، فاطمهزهرا صلواتاللَّهعلیها و دیگرى كریمه آل محمّد و بضعه حضرتموسى بن جعفر علیهالسّلام، حضرت فاطمهمعصومه علیهاالسّلام صاحب مقام شفاعتند.
آنچه كه حكایت از مورد اوّل مىكند، روایات بسیارى است كه در ابواب معاد و قیامت و نیز در ابواب فضایل حضرت فاطمهزهراعلیهاالسّلام رسیده است و از جمله روایت جابر از حضرت باقر علیهالسّلام است كه در یكى از فقراتش آمده است: اى جابر! واللَّه كه فاطمه شیعیان و محبّان خود را التقاط مىكند آنگونه كه مرغ دانههاى خوب و سالم را از میان دانههاى بد، جدا نموده و انتخاب مىكند. (3)
باید همه در حال خود فرو رویم و بنگریم كه آیا در زمره شیعیان هستیم؟ و آیا این عنوان و واژه درباره ما صادق است؟ و آیا آن امام بزرگوار، تشیّع ما را امضا مىكند؟ اگر خداى نخواسته این مطلب مورد تردید قرار گرفت یا این عنوان منتفى شد، حكم و اثر آن نیز در پى آن منتفى خواهد گردید
و اما راجع به حضرت فاطمهمعصومه علیهاالسّلام بعضى از روایات كه از خاندان پیغمبر نقل شده، صریح در این معناست. چنانكه سید عالم شهید مرحوم قاضى نوراللَّه شوشترى رضواناللَّهعلیه نقل فرموده است كه حضرت امام جعفر صادق علیهالسّلام فرمودند: "آگاه باشید كه براى خدا حرمى است و آن مكّه است و براى رسول خدا صَلّىاللَّهعَلَیْهِوَآلِهوِسَلَّم حرمى است و آن مدینه است. آگاه باشید كه براى امیرالمؤمنین علیهالسّلام حرمى است و آن كوفه است. آگاه باشید كه حرم من و حرم فرزندان من، بعد از من، قم است. آگاه باشید كه قم كوفه كوچكى است. آگاه باشید كه براىبهشت هشت در است كه سهتاى آن بهسوىقم مفتوحمىباشد."
بعد فرمودند: در سرزمین قم، زنى از فرزندان من كه نام او فاطمه و دختر موسى بن جعفر است از دنیا خواهد رفت و شیعیان من همگى به بركت شفاعت او داخل بهشت خواند گردید.(4)
و نیز در زیارت آن مكرّمه سلاماللَّهعلیها كه خود از امام علیهالسّلام، مأثور است مىخوانیم: یا فاطِمَةُ اشْفَعى لى فِى الْجَنَّةِ... اى فاطمه!براى من در مورد بهشت، شفاعت كن... بنابراین، حضرت فاطمهمعصومه سلاماللَّهعلیها همچون جدّه معظّمهاش فاطمهزهرا سلاماللَّهعلیها از شفعاى محشر است.
آنچه در اینجا بسیار قابل توجّه است این است كه برحسب ظاهر روایاتى كه در دو مورد، ذكر شد، نه تنها آن دو حبیبه خداوند، صاحب مقام شفاعتند، بلكه شفاعت آنان در سطحى وسیع و گسترده مىباشد. چنانكه در روایت مربوط به حضرت معصومه سلاماللَّهعلیها كلمه "اَجْمَعِهِمْ" به كار رفته كه كاملاً ظاهر در این است كه همه شیعیان به شفاعت آن بزرگوار مىرسند و عامّه شیعه از آن بهرهمند و برخوردار خواهند گردید.
این تعبیر، بسیار ارزشمند است، زیرا از یك سو مقام والاى حضرت فاطمه بنت موسى را ابراز مىدارد كه شفاعت آن حضرت نوع خاصى از شفاعت است؛ گروهى نیست ، بلكه فراگیر و عمومى است و به كافّه شیعه خواهد رسید.
و از دیگر سو تعبیر امیدبخش و فرحانگیز است و نور امید در دلهاى همه شیعیان ایجاد مىكند. شفاعت حضرت معصومه سلاماللَّهعلیها شعاع رحمت واسعه الهیه است كه همه را زیر پروبال خود خواهد گرفت.
بنابراین اگر در زیارت آن مكرّمه بىبدیل مىخوانیم: یا فاطِمَةُ اشْفَعى لى فِى الْجَنَّةِ و درخواست شفاعت از آن خزینه رحمت الهى مىكنیم، تقاضایى بجا است كه او صاحب شفاعت كبرى و تامّه است و دامنه شفاعتش آن قدر گسترده و وسیع است كه به هركسى كه در زیر لواى مقدّس تشیّع باشد خواهد رسید.
بله! در اینجا نباید یك مطلب را از یاد برد و آن این است كه در همان روایت مخصوص، مىفرماید: "شیعیان من به شفاعت او داخل بهشت خواهند گردید" و اكنون باید همه در حال خود فرو رویم و بنگریم كه آیا در زمره شیعیان امام صادق علیهالسّلام هستیم؟ و آیا این عنوان و واژه درباره ما صادق است؟ و آیا آن امام بزرگوار، تشیّع ما را امضا مىكند؟ اگر خداى نخواسته این مطلب مورد تردید قرار گرفت یا این عنوان منتفى شد، حكم و اثر آن نیز در پى آن منتفى خواهد گردید. ملاك شیعه بودن را ما خود نمىتوانیم تفسیر كنیم و به دست بدهیم، ملاك آن طبق تفسیر خاندان پیغمبر علیهمالسّلام باید در عمل روشن گردد و عمل ماست كه معیار تشیّع ما خواهد بود.
بالاخره فیض، فیضى مستعدّ است و اقتضاى شمول آن نسبت به همه افراد شیعه، محقّق است. اكنون بكوشیم كه حداقل در ردیف ضعفاى شیعه - از نظر فكر و عمل - باشیم تا مشمول لطف عمیم حضرت فاطمهمعصومه سلاماللَّهعلیها قرار بگیریم.
برگرفته از بانوی ملکوت
تنظیم: گروه دین و اندیشه تبیان
(1) سوره اسراء، آیه 79.
(2) تفسیر عیّاشى، ج 2، ص 314، تفسیربرهان، ج 2، ص 440، تفسیر صافى، ج 1، ص 585.
(3) مجلسى، محمّدباقر، بحارالانوار، ج 8، ص 52.
(4) قاضى نوراللَّه شوشترى، مجالس المؤمنین، ج 1، ص 83.
