دردسرهای تاخیر در اجابت مزاج
یبوست مزمن به خودی خود یک بیماری جدی تلقی نمی‌شود، بلکه علامت مشترک چند تغییر غیرطبیعی در بدن است. آمارها نشان می‌دهد که تقریبا 2 درصد جمعیت جهان دچار یبوست هستند که البته بیشترین آنها را افراد مسن تشکیل می دهند.
یبوست مزمن می‌‌تواند یکی از عوامل خطر در ابتلا به سرطان روده باشد.
از شایع‌ترین عوارض یبوست می‌توان به هموروئید یا بواسیر، واریس، شقاق مقعد، افزایش کلسترول خون و افزایش قند خون اشاره کرد.
تاخیر در خروج مواد دفعی از بدن و ماندن بیش از حد آن در روده‌ها را یبوست می‌گویند.
نزدیک به نیمی از افراد که با مشکل یبوست به پزشک مراجعه می‌کنند، در حقیقت یبوست ندارند. اغلب این افراد از میزان و نحوه دفع مدفوع شکایت دارند.
تعداد دفعات اجابت مزاج در افراد مختلف، متفاوت است و معمولا هر سه روز یک بار و گاهی تا سه بار در روز طبیعی است. به همین دلیل به وجود آمدن تغییر در تعداد دفعات اجابت مزاج در هر فردی نسبت به وضعیت معمولی او، باید یبوست تلقی شود.
عواملی که باعث ایجاد یبوست می شوند
استفاده ی کم از فیبر: فیبر غذایی در روده‌ها هضم و جذب نمی‌شود. مدفوع مخلوط با فیبر، مقدار زیادی آب جمع می‌کند و به صورت توده حجیم و مرطوبی در می آید و عمل دفع را آسان‌تر می‌کند. چنانچه از مواد غذایی کم فیبر مثل فست فودها استفاده کنیم، باعث می‌شود که مدفوع بدون فیبر، کوچک و خشک شده و مدت طولانی در روده انباشته گردد و خیلی دیر و با سختی دفع شود.
از مواد غذایی پرفیبر می‌توان به میوه‌ها و سبزیجات اشاره کرد که با مصرف کافی آنها می‌توان از بروز یبوست جلوگیری کرد. برخی به اشتباه تصور می‌کنند مصرف بعضی میوه‌ها سبب سنگینی و نفخ معده در آنها می‌شود، در حالی که مصرف میوه علائم گوارشی ایجاد می‌کند که نشان‌دهنده سالم بودن میوه و موثر بودن آن است. توصیه‌ای که می‌توان به این افراد کرد این است که حتی الامکان از مقدار کمتر مواد غذایی فیبردار شروع کنند و مقدار آن را به تدریج افزایش دهند.
تحرک و فعالیت بدنی کم: معمولا در افرادی که دچار شکستگی استخوان شده‌اند و همچنین در افراد معلول و سالخورده به دلیل فعالیت بدنی و حرکتی کمتر، یبوست شیوع بیشتری دارد.
عدم دفع به موقع: برخی از بزرگسالان و کودکان به دلیل کار فشرده یا سرگرمی یا بی توجهی، به موقع دستشویی نمی روند. عدم دفع به موقع مدفوع باعث می‌شود مایعات موجود در مواد دفعی جذب شوند و یبوست ایجاد گردد.
مصرف کم مایعات: انسان روزانه به 6 تا 8 لیوان آب نیاز دارد و لازم نیست حتما این مقدار را به صورت آب مصرف کنیم، بلکه می توان از آبمیوه طبیعی، چای کمرنگ و ... نیز استفاده کرد.
مصرف داروهای یبوست زا: برخی از داروها مانند داروهای ضد افسردگی ، فشار خون، مکمل‌های آهن، داروهای ضد پارکینسون، ضد حساسیت، ضد تشنج، ضد اسهال، استفاده مکرر از داروهای ملین، کلسیم کادبونت از دلایل بروز یبوست به شمار می‌روند.
افزایش سن: با بالا رفتن سن، کم‌کم بدن ضعیف تر می‌شود. سیستم اعصاب روده نیز با افزایش سن ضعیف می شود که همین امر باعث کاهش حرکات طبیعی روده و نیز کاهش احساس پُری در روده و کم تحرکی آن می‌گردد و به دنبال آن یبوست بروز می‌کند.
بیماری‌های یبوست زا: بیماری‌های دستگاه عصبی مانند پارکینسون و ضایعه نخاعی، اختلالات تخلیه روده بزرگ و همچنین بیماری‌هایی که عضلات بدن را به صورت فراگیر درگیر می‌کنند نیز از دلایل یبوست محسوب می‌شوند.
از کجا بفهمیم یبوست داریم؟
چنانچه حداقل دو مورد از این علائم در فردی موجود باشد، نشان می دهد به یبوست مبتلا شده است:
1 ـ مدفوع سفت و خشک باشد.
2 ـ تعداد دفعات اجابت مزاج کم باشد.
3 ـ دفع مدفوع به سختی انجام شود.
4 ـ مواد دفعی کاملا تخلیه نشوند.
اگر یبوست طولانی شود، به آن یبوست مزمن می‌گویند که با علامت‌هایی مثل سردرد، کاهش اشتها، حالت تهوع، ضعف عمومی، بی حوصلگی، دل درد، احساس خستگی، نفخ شکم و درد پایین کمر همراه است.
دردسری برای دوران بارداری
یبوست یکی از مشکلات شایع در حاملگی است که به دلیل تغییرات هورمونی در بدن به وجود می‌آید. ترشح هورمون پروژسترون باعث ایجاد تغییراتی در روده و تضعیف قدرت آن می شود. همچنین عواملی مانند عدم مصرف غذاهای فیبردار به دلیل ویار حاملگی، استفاده از مکمل آهن ، مصرف کم آب و استرس دوران بارداری ، یبوست را تشدید می‌کنند.
به خانم‌های باردار توصیه می‌شود که برای پیشگیری از یبوست دوران حاملگی، از غذاهای فیبردار مانند نان سبوس دار، میوه‌ها و سبزیجات تازه استفاده کنند. ورزش را فراموش نکنند و نوشیدنی‌هایی مثل آب، چای کمرنگ و آبمیوه‌های طبیعی بنوشند.
دکتر مریم محمدی – جام جم
اگر می خواهید با کارشناسان تغذیه ی سایت مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.
اگر می خواهید با پزشکان سایت مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.
برای شرکت در بحث های انجمن بهداشت و سلامت سایت، اینجا را کلیک کنید.
* مطالب مرتبط :
یبوست و درمان آن با تغذیه مناسب
توصیه های پزشکی برای افراد مبتلا به یبوست
بخش تغذیه و سلامت تبیان
