پرسش و پاسخ های طلبگی
بسم الله الرحمن الرحیم
يك طلبه نمونه چه خصوصياتى دارد؟
طلبه بايد به نحوى حركت و رفتار نمايد كه براى سايرين الگو باشد، به طورى كه شكل ظاهر، رفتار و گفتار او حاكى از نورانيت آن شخص باشد و مردم دين را در چهره و كارهاى او ببينند. يك طلبه ابتدا بايد با جدّيت درس و بحث داشته و تمام وقت خود را صرف درس نمايد، براى خدا درس بخواند و همواره در فكر خدمت به دين باشد. يك طلبه خوب ميتواند تأثير بسزايى در جامعه بگذارد و تحولى عظيم ايجاد نمايد. بى اعتنايى به دنيا، دورى از گناه، حسن ظاهر، جديت در درس، خير خواهى براى ديگران، پيش قدم بودن در كارهاى خير از ويژگى يك طلبه نورانى است. طلبه بايد از همان جوانى در درس و تهذيب نفس جدى باشد و القائات شيطان را از خود دور كند؛ زيرا شيطان چنين القاء ميكند كه تو هنوز جوان هستى، وقت زياد است عجله نكن و... غفلت در دوران جوانى خطرى است كه ممكن است انسان را نابود سازد و گاهى جبران آن مشكل ميشود. متوجه باشيد كه عمر به سرعت ميگذرد كه مولاى متقيان فرمود: «انتهزوا هذه الفرص فانها تمر مر السحاب ولا تطلبوا اثراً بعد عين».
طلبه اى هستم كه در حال خواندن مقدمات ميباشم، اين بنده حقير را نصيحتى بفرماييد؟
باسمه تعالى؛ جوانى و اوقات گرانبهاى آن را مغتنم بشماريد. در تحصيل، ضمن تلاش براى كسب كمالات اخلاقى، در كسب علم نيز جدّيت داشته باشيد. به دنبال استادى برويد كه از نظر علمى و اخلاقى شاخص باشد، تا هم از علم او استفاده كنيد و هم در عمل از او درس بگيريد. از حضور در مجالسى كه انسان را از ياد خدا غافل ميكند، اجتناب كنيد. قصدتان در تحصيلات اين باشد كه در آينده به دين و مذهب خدمت كنيد. توجه داشته باشيد كه شيطان هر لحظه، در كمين است و با وسوسه هاى گوناگون سعى ميكند كه شما را از جاده صواب منحرف سازد. در كنار درس، تقواى الهى را مراعات كرده و با توسل به اهل بيت(عليهم السلام) ضمن دور كردن شيطان، قلب امام زمان(عليه السلام) را شاد نماييد. ان شاء اللَّه تعالى.
طلبه جوانى هستم، من را نصيحتى بفرماييد؟
باسمه تعالى؛ در تحصيل علوم دينيه كوشا باشيد، انسان بدون زحمت و مشقت به جايى نمى رسد. سرآمد و پايان فضيلت ها دانش است و دانايى سرآمد همه خوبى هاست. با جديت درس بخوانيد و در امور خود، رضاى خدا را در نظر بگيريد و تابع هواى نفس نباشيد.
طلبه اگر بخواهد مورد عنايت پروردگار قرار گيرد، بايد روشى متفاوت از ساير مردم داشته باشد و در حركات خود دقت كافى مبذول دارد. اگر طلبه اشتباه كند، به اسم دين تمام ميشود بنابراين بايد دقت كرد تا اشتباهى رخ ندهد كه قلب امام زمان(عليه السلام) به درد آيد. در كارها رضايت اهل بيت(عليهم السلام) را مد نظر داشته باشد و طورى رفتار كند كه قلب امام زمان(عليه السلام) را شاد كند. طلبه ضمن عمل به مسائل شرعى و رعايت تقواى الهى، بايد در ابتداى امر به درس خواندن اهميّت دهد تا بتواند در جامعه فردى مفيد واقع شود و از تقواى الهى و تهذيب نفس غافل نباشيد، وفقكم اللَّه لمرضاته.
صفات يك طلبه خوب چيست، نصيحت فرماييد؟
دوران جوانى يك طلبه، نقش اساسى اى در آينده او دارد. اگر طلبه خود را در آن دوران ساخت و از وقت خود به بهترين وجه استفاده نمود، آينده درخشانى خواهد داشت. كسب معنويت، تقرب به خدا و تهذيب نفس مراحلى است كه اگر طلبه جوان در همان ابتداى طلبگى در كنار خوب درس خواندن به آن اهميت دهد، موفقيت او حتمى است. براى خدا درس بخواند و امور را به پروردگار واگذار نمايد، ان شاء الله نورانيتى كسب خواهد كرد كه سعادت دنيا و آخرت را به دنبال خواهد داشت.
فرصت را مغتنم شماريد كه جوانى زود گذر است، موفق باشيد.
با توجه به اينكه طلبه جوانى هستم چگونه به موفقيت نائل شوم؟
باسمه تعالى؛ طالب علمى كه داراى استعداد مناسب باشد، با رعايت تقوا، داشتن استاد خوب، تحمل زحمت و پرهيز از تضييع اوقات ان شاء الله به موفقيت نائل ميگردد. اگر طلبه از ابتداى امر با جدّيت درس بخواند، تقوا را در كنار درس مراعات كند و در كارها رضاى خدا و اهل بيت(عليهم السلام) را در نظر داشته باشد، كم كم در خود نورانيتى حس خواهد كرد كه او را در جهت آينده درخشان سوق ميدهد. شما سعى كنيد تمام وقت خود را فعلاً صرف درس خواندن، مراعات تقواى الهى و انجام تكاليف شرعى بنماييد تا ان شاء الله در آينده، فردى مثمر ثمر بوده و خدماتى ارزنده در تقويت اركان شريعت داشته باشيد.
مى خواهم طلبه شوم وليكن پدرم با طلبه شدنم موافق نيست، چه نصيحتى ميكنيد؟
فرزندم! متأسفانه بعضى از جوانان متديّن و مخلص، با اين مشكل مواجه ميشوند، وليكن شما با اخلاق، كردار و رفتار خود ميتوانيد كارى كنيد كه والدين در خصوص طلبه شدن شما رضايت دهند. اولين مرحله جهت كسب رضايت آنها، صبر و تحمل شما است. من هم وقتى طلبه شدم اين مشكل را داشتم، اما بعداً والدينم از طلبه شدن من بسيار خوشحال بودند.
در هر حال اگر ميبينيد كه واقعاً استعداد كافى داريد و در آينده ان شاء الله شخص مفيدى خواهيد بود، درس را شروع كنيد و با والدين خود طورى برخورد كنيد كه خداى ناكرده حس نكنند به آنان بى اعتنا هستيد، ان شاءاللَّه در نهايت، با حسن برخورد شما، رضايت خواهند داد. با تواضع و فروتنى، به خدا توكل كرده و به اهل بيت(عليهم السلام) متوسل شويد، از آنان(عليهم السلام) بخواهيد كه خداوند عنايت نمايد تا قلب والدينتان نسبت به شما رئوف گردد، ان شاء اللَّه تعالى.
ولاء يك طلبه چگونه بايد باشد؟
باسمه تعالى؛ يك طلبه هنگامى موفقيت كسب خواهد كرد كه علاوه بر نظم و جديت در درس و تهذيب نفس، محب واقعى اهل بيت(عليهم السلام) باشد، فقط حب ظاهرى نباشد، بلكه با كردار و رفتار خود محبت را برساند. و ابراز محبت و مودت به اهل بيت(عليهم السلام) به اشكال مختلف ميتواند باشد كه عمده آن، حفظ شعائر و خطابه و تبين مظلوميت آنان(عليهم السلام) بر مردم است. قرآن كريم ميفرمايد «وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ»، و طلبه اگر ميخواهد موفق شود احتياج به وسيله دارد و بهترين وسيله، اهل بيت(عليهم السلام) هستند، موفقيت علماى بزرگ ناشى از اخلاص، ارادت، محبت واقعى و توسل آنان به اهل بيت(عليهم السلام) است. اگر زندگى بزرگان را بررسى كنيد، خواهيد ديد كه رمز موفقيت آنان علاوه بر جديت در درس و تهذيب نفس، محبت واقعى و توكل و توسل به خاندان اهل بيت(عليهم السلام) بوده است.
محبت و عرض ارادت به اهل بيت(عليهم السلام) بايد چگونه باشد؟
باسمه تعالى؛ محبت و عرض ارادت به اهل بيت(عليهم السلام) بايد واقعى باشد. انسان ابتدا بايد زندگى خود را به نحوى تنظيم نمايد كه از دستورات آن بزرگواران(عليهم السلام) سرمشق گرفته باشد و نسبت به مصائب اهل بيت(عليهم السلام) خالصانه ابراز احساسات كند و در مجالس آنان شركت نمايد و در حفظ شعائر كوشا باشد و در مقابل شبهات ايستادگى نمايد و در همه امور به آنان(عليهم السلام) توسل كند كه طريق نجات هستند.
يك طلبه در مجلس روضه چگونه بايد حاضر شود؟
باسمه تعالى؛ شركت در مجالس روضه حفظ شعائر است و بايد به آن اهميت خاص داد و يك طلبه بايد ارادت خود به اهل بيت(عليهم السلام) را نشان دهد مانند گريه كردن و سينه زدن، هرچند به كبودى منجر شود، صدمه زدن در عزاى اهل بيت(عليهم السلام) تا به حد جنايت نرسد، مانعى ندارد.
يك طلبه چگونه بايد عزادارى كند؟
باسمه تعالى؛ هر عملى عنوان جزع بر او منطبق شود مستحب است و لطمه زدن در عزادارى اهل بيت(عليهم السلام) اگر به حد جنايت نرسد مانعى ندارد.
طلبه اى هستم كه همواره از اينجانب در خصوص عزادارى سؤال ميشود نصيحت بفرماييد عزادارى بايد چگونه باشد؟
باسمه تعالى؛ در عزادارى، از اعمالى كه عنوان حرامى بر آن منطبق ميشود، بايد پرهيز كرد و عزادارى را به صورت دسته هاى سينه زنى و مراسم رايج، كه سال هاست با حضور بزرگان انجام گرفته، برپا كنيد. بدانيد كه اين مراسم ها، مذهب بر حق تشيع را زنده نگاه داشته است و شما بايد در حزن اهل بيت(عليهم السلام) محزون شده و عزادارى كنيد و كارى نداشته باشيد كه بعضى مخالفين چه ميگويند. با عزادارى، مظلوميت اهل بيت(عليهم السلام) را زنده نگاه داريد و با تمام وجود از مظلوميت آنها دفاع نماييد و از كلمات بزرگانى كه همواره مدافع شعائر بوده و اين شعائر به واسطه آنها تقويت شده، الگو بگيريد و با شركت در مجالس و دسته هاى عزادارى به وظيفه خود عمل كنيد كه فرداى قيامت اجر و ثواب نصيب شما خواهد شد (ان شاء الله).
بحمد الله خدا توفيق ميدهد در ايام تبليغ به مناطق مختلف ميرويم و به تبليغ دين ميپردازيم، چه نصيحتى به خطبا ميفرماييد؟
باسمه تعالى؛ يك خطيب بايد تمام توان خود را صرف نشر معارف و فضائل و مظلوميت اهل بيت(عليهم السلام) كند و مردم را با مسائل شرعى آشنا نمايد و از مسائلى كه مربوط به دين نيست بپرهيزد.
يك طلبه براى آنكه هميشه ياد مرگ باشد و مغرور نشود چه كارى انجام دهد؟
باسمه تعالى؛ يكى از مؤثرترين مورد، زيارت قبور است. انسان با زيارت قبور ياد مرگ ميفتد و سعى مي كند از گناه دور باشد.
مشاهده مي شود بعضى از طلاب به شكل نامناسب مطالعه مي كنند و به تعبيرى احترام كتابى را كه در حال مطالعه آن هستند ندارند حضرت عالى چه نصيحتى مي فرماييد؟
باسمه تعالى؛ كتبى كه در اختيار يك طلبه است، فقه آل محمد و احاديث اهل بيت(عليهم السلام) است بايد با احترام خاص به مطالعه آنها بپردازيد.
نمى دانم چه كنم كه توجه پروردگار و اهل بيت(عليهم السلام) بر من جلب شود؟
«اِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ يُحِبُّ مِنْ عِبادِهِ الْمُؤْمِنِينَ كُلِّ عَبْدِ دَعّاء فَعَلَيْكُمْ بِالدُّعاءِ فِى السَّحَر إلى طُلُوعِ الشَّمْسِ فَإنّها ساعَةٌ تُفْتَحُ فِيها اَبْوابُ السَّماءِ، وَتُقْسَمُ فِيهَا الأرْزاقُ، وَتُقْضى فِيهَا الْحَوائِجُ الْعِظامُ؛ همانا خداوند عزوجل از ميان بندگان مؤمنش آن بنده اى را دوست دارد كه بسيار دعا كند، پس بر شما باد دعا در هنگام سحر تا طلوع آفتاب، زيرا آن ساعتى است كه درهاى آسمان در آن هنگام باز گردد و روزى ها در آن تقسيم گردد و حاجت هاى بزرگ برآورده شود».
ضمن مراعات مسائل شرعى و انجام تكاليف الهى سعى كنيد توسل خود را بيشتر كنيد و با دعا و نيايش خصوصاً در نيمه شب خود را به پروردگار يكتا نزديك كنيد و ان شاء اللَّه آن ساعت كه درب هاى آسمان باز است شما جزء كسانى باشيد كه حاجتتان برآورده گردد از تواضع و فروتنى و ساده زيستى غافل نباشد مأيوس نباشيد توسل كنيد به آرزوى خود ان شاء اللَّه خواهيد رسيد.
به يك طلبه جوان نصيحت مي كنيد تا چه اندازه مستحبات را انجام دهد؟
باسمه تعالى؛ اگر يك طلبه جوان بخواهد با پرداختن به مستحبات، از درس خود عقب بيفتد، نصيحت ميكنم كه اول به درس همراه با تهذيب نفس اهميت دهيد و اگر مشغول شدن به عبادت مستحبى موجب شود كه در درس و بحث عقب بيفتيد يا درس كم اهميت شود، بايد ابتدا درس را مقدم كرد. براى يك طلبه جوان تقويت بنيه علمى فعلاً از همه افعال مقدم است (همراه با تهذيب نفس) و ان شاء الله وقتى مُلا شديد، ميتواند در كنار درس به مستحبات بپردازيد.
اينجانب طلبه جوانى هستم و به خواندن فلسفه علاقه دارم وليكن خوف انحراف دارم، بفرماييد چه مطالبى از فلسفه را بخوانم؟
باسمه تعالى؛ مباحثى از فلسفه كه با عقايد دينى مساسى ندارد، بلامانع است و آن مسائل فلسفى كه با عقايد دينى مساسى دارند و متعلم در آن موارد ميتواند عقايد دينى خود را حفظ كند و به شك و ترديد نمى افتد، ولو به واسطه بيان معلم، آن نيز مانعى ندارد، اما موارد ديگرى كه ممكن است انسان را از جاده صواب خارج كند و شبهاتى ايجاد نمايد كه از عهده آنها بر نيايد را بايد ترك كند.
با توجه به اين كه اينجانب طلبه هستم در مناظره هاى علمى چگونه بايد باشم؟
باسمه تعالى؛ توصيه اينجانب به شما اين است كه ابتدا به درس اهميت داده و از نظر علمى و اخلاقى خود را پرورش دهيد و در مجادلات علمى سعى شود از جاده انصاف و اعتدال خارج نشويد و هميشه و همه جا استدلال و منطق را پايه مباحثات و گفت و شنودهاى خويش قرار دهيد ان شاء الله كه موفق باشيد. همت كنيد تا از بروز اعمالى كه موجب تفرقه و اختلاف بين مسلمانان ميشود جلوگيرى كنيد و از طرف ديگر از مسلمات مذهب تشيع دفاع كنيد و در مقابل آنها كوتاه نياييد كه مسئوليد، موفق باشيد.
من ابتدا طلبه بودم و سپس طلبگى را رها كردم و اكنون دچار سردرگمى و نگرانى شده ام و ميگويم نكند مورد غضب خدا واقع شوم؛ زيرا طلبگى را رها كرده و به تجارت مشغولم. از نظر تجارى در موقعيتى بسيار عالى هستم نصيحتى بفرماييد و مرا از اين خود خورى نجات دهيد!؟
فرزند عزيزم! شما چه طلبه باشيد و چه تاجر متدين، ميتوانيد به دين خدمت كنيد. حالا كه توفيق تجارت پيدا كرديد، تقواى الهى را پيشه كار خود قرار دهيد و با اموال خود حوزه هاى علميه و آنچه تحت عنوان شعائر معروف است را پشتيبانى نماييد و از اموال خود در راه تقويت دين انفاق كنيد كه ذخيره آخرت است. شما ميتوانيد گام هاى بزرگى در جهت تقويت دين برداريد به خصوص با توجه به اينكه طلبه بوديد، احتياج و درد دين را خوب ميفهميد. تلاش در راه تقويت مذهب و دين، ضامن آخرت شماست؛ به واسطه مالى كه انفاق ميكنيد بعضى از امور دين انجام ميگيرد و اين خود ذخيره الهى خوبى است. خداوند به شما توفيق دهد كه بتوانيد هرچه بيشتر به امور دينى كمك كنيد، برايتان دعا ميكنم.
طلبه اى هستم كه با مشكلاتى مواجه شده ام به طورى كه ادامه زندگى برايم سخت شده، ميتوانم ترك تحصيل كنم؟
باسمه تعالى؛ درس طلبگى بدون زحمت و تحمل مشكلات ممكن نيست و كم اتفاق ميافتد كه يك طلبه بدون فشار زندگى باشد؛ البته عده اى هستند كه با داشتن پدر متمكن يا منابع معيشتى، زندگى خوبى دارند، وليكن آنچه ما ديديم اكثراً همراه با مشكل بوده است. تحمل بعضى از فشارهاى زندگى، سخت ميباشد. چنانچه تحصيل با چنين وضعيتى براى شما حرجى است و احساس ميكنيد واقعاً قادر به ادامه نيستيد، ميتوانيد ترك تحصيل كنيد. در هر حال آخوندى، خالى از زحمت نمى باشد، اگر بتوانيد تحمل كنيد خداوند عنايت خواهد كرد واين چنين نيست كه تا آخر، با اين گرفتارى ها و مشكلات مواجه باشيد «و من يتق الله يجعل له مخرجاً ويرزقه من حيث لا يحتسب» و اگر مشكلات را براى خدا تحمل كنيد، ان شاء اللّه فرجى خواهد شد و به اميد خدا، به اجر و مقامات اخروى نائل خواهيد شد.
بعضى طلاب شب ها مينشينند و روزها تا دير وقت خواب هستند شما چه مي فرماييد؟
باسمه تعالى؛ طلبه اگر بخواهد در آينده موفق شود بايد سحرخيز باشد، همت داشته باشد و به خود عادت دهد كه شب ها زود به خواب رود و از صبحِ زود استفاده كامل بنمايد. بزرگان اگر به درجه عالى رسيدند و موفق شدند، به واسطه آن سحرخيزى و استفاده از فرصت ها بوده است «همت بلند دار كه مردان روزگار، از همت بلند به جايى رسيده اند» معروف است كه روزى ها را در نيمه شب تقسيم ميكنند و يك طلبه جوان تا توانايى دارد بايد اين فرصت را از دست ندهد كه فردا دير است. ذهن انسان صبح زود آمادگى فراگيرى كامل دارد، نصيحت من به طلاب محترم آن است اگر بخواهند به جايى برسند، تنبلى را كنار گذاشته و سحرخيز باشند، در آن نيمه شب، ضمن ارتباط معنوى، دروس خود را از ابتدا روز قرار دهند، البته طلبه جوان بايد طورى عمل كند كه خستگى زودرس بر او عارض نشود.
آيا رفتن به زيارت مقدم است، يا درس خواندن؟
باسمه تعالى؛ طلاب جوان كه آينده حوزه و دين به دست آنهاست، ابتدا بايد به درس اهميت دهند و با جديت كامل درس بخوانند و اگر در ايام تعطيل فرصتى براى زيارت بر آنان حاصل شد، بروند و ان شاء الله كه خداوند بر توفيقات آنان ميافزايد. اگر طلبه جوان بخواهد خدمت دينى داشته باشد بايد بُنيه عملى خود را قوى كرده، بعد به امور ديگر مثل زيارت و مستحبات و... بپردازد. زيارت از امور مستحب است و از مصاديق حفظ شعائر ميباشد و بايد به واسطه رفتن مؤمنين زنده نگاه داشته شود، خداوند به همه ما توفيق دهد كه زائر واقعى ائمه(عليهم السلام) باشيم.
چه كنم كه آقا و مولايم امام زمان(عليه السلام) را در خواب ببينم و به محضرشان شرفياب شوم؟
عزيزم! اين توفيق نصيب هر كسى نمى شود و اين امر براى بعضى از علماى بزرگ دين محقق شده و ميشود كه زعامت مردم به دست آنها است و نمونه هاى آن در حالات بزرگان دين منقول است، بقيه ادعاها، به خصوص مواردى كه امروزه در جامعه مطرح ميشود، تماماً ادعاى باطل است. شما به جاى تشرف خدمت امام(عليه السلام)، سعى كنيد رضايت آن وجود نازنين را از خود كسب كنيد كه رضاى او رضاى خداست. با عمل به تكاليف شرعى، دورى از گناه و انجام عمل صالح، قلب امام زمان(عليه السلام) را شاد نماييد. در راه خدا گام برداريد و آنچه از دستتان براى تقويت تشيع برمى آيد، دريغ نكنيد و همواره مواظب رفتار و كردار خود باشيد. براى موفقيت شما دعا مي كنم.
با توجه به اينكه اينجانب طلبه ميباشم چگونه به بينش سياسى دست پيدا كنم؟
باسمه تعالى؛ بينش سياسى را ميتوان از راه تحصيل و تجربه به دست آورد، البته بايد آن را نزد اهل خبره، كه متدين هستند كسب نمود تا مبادا دين را قربانى سياست بنمايد، و الله الهادى الى سواء السبيل.
يك طلبه چه مقدار ورزش كند؟
باسمه تعالى؛ ورزش سالم، با طلبگى منافاتى ندارد وليكن بايد ورزشى را انتخاب كند كه در شأن يك طلبه باشد. طلبه نبايد كارش اين شود كه هر روز درس و بحث را رها كرده و به دنبال ورزش برود؛ بلكه براى سالم ماندن ورزشى مانند ورزش دو ميدانى را در اوقات فراغت انجام دهد. طلبه نبايد در ورزش انگشت نما شود؛ بلكه با متانت علاوه بر اهميّت به درس؛ در محيط ورزش الگو شده و مراقب سكنات و حركات خود باشد.
منبع: درسهاى برگرفته از سيره استاد الفقهاء والمجتهدين ميرزا جواد تبريزى(قدس سره)
تنظیم و فرآوری: رهنما، گروه حوزه علمیه تبیان
با تشکر از همکاری دفتر معظم له
