ستاره‌ای که بنای قبله شد
أعوذ بالله من الشیطان الرجیم: وَعَلامَاتٍ وَبِالنَّجْمِ هُمْ یَهْتَدُونَ . نحل /16
در این آیه هدایت را بوسیله ستارگان و در حقیقت نور ستارگان بیان داشته است و آن هم هدایتی عام. چرا که کلمه یهتدون یعنی هدایت می شوند معلوم می شود با این نور، بسیاری از انسانها راه حق را پیدا می‌کنند و به هدایت نائل می شوند و اگر در روایات بنگریم می بینیم امام معصوم در رابطه با این کلام الهی تفسیر به حق و زیبایی را بیان می کنند، در زیر دو نمونه از این روایات را بیان می کنیم.
از داود جصاص نقل شده که گفت: از امام صادق (علیه‌السلام) شنیدم که می فرمود: در آیه و علامات و بالنجم هم یهتدون، نجم(ستاره) رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است و علامات ائمه(علیهم‌السلام) هستند.
پیداست که ایشان بارزترین ویژگی ستاره را یعنی درخشندگی و نورانیت را بیان می کنند و آن را بیانگر رسول خدا صلی الله علیه و آله ذکر می کنند، چرا که ایشان نیز فرمودند: أول ما خلق الله نوری (اولین چیزی که خدا خلق نمود نور من بود) نوری بود که از بیابان تفتیده و رنجور عربستان آغاز به تابیدن کرد و چنان بالا رفت و روشنی افکند که هر دو جهان را به نور خود منور گردانید و أشرقت الارض بنور ربها، امام صادق علیه السلام نجم را پیامبر اسلام می دانند که فوق زمینیان می تابد و زمینیان گمراه و گم‌گشته را به راه راست هدایت می کند و کسانی که این نور را دیدند و نخواستند راه بیفتد و به جایگاه ظلمانی خویش راضی بودند فاولئک هم الظالمون، در حقیقت اینان ظلم کنندگان به خویشتن هستند.
این نجم نشانه هایی دارد که به بیان امام صادق علیه السلام نشانه های این نور ائمه معصوم می باشند که همگی نشانه شدند و رسول خدا نور، تا راهی به سمت حقیقت انسانها بگشایند و هر یک طریقی به سمت پروردگار خویش طی کنند. چرا که در جامعه کبیره می خوانیم بکم فتح الله بواسطه شماست که خدا راه را به روی ما باز کرد و ما هدیت شدیم، امامان ما آیت و علامت شدند و آن نوری که رسول خدا صلی الله علیه و آله بر روی انسانها گستردانید باعث شد بابی برای حقیقت جویان باز شود و از بیابانهای ظلمانی و دریاهای بی کران نابودی و بیهودگی نفس خویش خلاصی یابند و أشرقت الارض بنور ربها آنگاه نور خدا بر تمامی اینها می تابد و جز نور چیز دیگری نمی باشد که فرمود: الله نور السموات و الارض.
امام صادق علیه السلام از پدرانش تا امام علی علیه السلام نقل می کنند که ایشان فرمودند: پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: مراد از بالنجم هم یهتدون، ستاره جدی است زیرا آن ستاره ای است که غروب نمی کند، بنای قبله بر آن است و بوسیله آن اهل خشکی و دریا راهنمائی می شوند. از این حدیث آشکار می شود که در این آیه نبوت و امامت و ولایت
جمع شده است که این منصب ها از جانب خدا داده شده است که هیچ زوال و غروبی در ولایت نیست که در صورت از بین رفتن نابودی کل انسانها را در پی دارد و همچنین قبله که نماد وحدت و اتحاد به سمت آن واحد و أحد است را می توان به واسطه ایشان شناخت همانگونه که ستاره جدی قبله نما مسلمانان است و اهل خشکی و دریا بیانگر اهل زمین و آسمان است که بواسطه ولایت ایشان هدایت می شوند چرا که ما در زیارت امام حسین علیه السلام در روز عاشورا می خوانیم که "جلت و عظمت مصبیتک فی السموات علی جمیع أهل السموات."
این امام معصوم موجب برکت بر زمینیان و آسمانیان است، چنانچه قرآن خطاب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: و ما کان الله لیعذبهم و انت فیهم. «خداوند آنان را عذاب نمی فرماید در حالی که تو در میانشان هستی.» یا روایتی که پیامبر صلی الله علیه و آله می فرماید: مثل اهل بیتی کمثل النجوم فانها أمان لأهل السماء و اهل بیتی أمان لاهل الارض فاذا خلت السماء من النجوم أتی اهل السماء ما یوعدون و إذا خلت الارض من أهل بیتی اهل الارض ما یوعدون. « همانا مَثل اهل بیت من همانند ستارگان است پس آنها امان اند برای اهل آسمان و اهل بیت من امانند برای اهل زمین، پس هنگامی که آسمان از ستارگان تهی شد اهل آسمان را آنچه وعده داده شد می آید و هنگامی که زمین از اهل بیت من خالی شد اهل زمین را آنچه وعده داده شدند می آید.
می بینیم در قرآن وقتی علائم قیامت را بیان می کند یکی از این علامتها را می آورد که: و إذا الکواکب إنتثرت3 هنگامی که ستارگان فرو ریزند. در این روایت پیامبر صلی الله علیه و آله بیان کرده‌اند آن هنگام که اهل بیت من در زمین نباشند وعده الهی فرا می رسد با این آیه شریفه تطابق دارد. در این میان وظیفه بر دوش انسانها قرار دارد که کسانی که واقعا طالب هدایت می باشند. این آیات و نشانه های خدا وجود دارد که "یهدی الله لنوره من یشاء" خدا هر که را که بخواهد هدایت می کند. از نکاتی که معصومین در راستای این آیه ذکر کرده اند این برداشت می شود که ایشان(ائمه طاهرین) علاوه بر اینکه که صاحب هدایت ظاهری می باشند دارای هدایت باطنی نیز می باشند چرا که در این آیه هدایت به وسیله ستاره ای که در شب هدایت می کنند امامان نیز در باطن و درون نهفته افراد هدایت می نمایند و باطن آنان را چون نوری منور می گردانند که در مبحث ولایت این نور در ظاهر و باطن و ولایت ایشان می باشد. این نور در دل شب آب حیاتی است که تنها هدایت شدگان از آن نوشیده و سیراب شدند.
دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند و اندر آن ظلمت شب آب حیاتم دادند
تنظیم: گروه دین و اندیشه تبیان
منابع:
1- بحارالأنوار ج 16 ص 88.
2- بحارالأنوار ج 84 ص 66.
3- انفطار / 2.
