" ناصرالدین شاه"

امروز 17 ذی القعده مصادف  با سالروز قتل ناصرالدین شاه به دست میرزا رضای کرمانی می باشد . مطلب ذیل نگاهی است گذرا به دوران زندگی این شاه عصر قاجار :

ناصرالدین شاه در ماه صفر 1247 هجری متولد شد و در سن 17 سالگی ، بعد از فوت پدرش محمد شاه، در شهرتبریز( که به عنوان ولیعهد درآنجا فرمانروای آذربایجان بود ) ، به سلطنت نشست.

وی چهارمین پادشاه سلسله قاجاریه در تالار تخت مرمر جلوس رسمی کرد.

او از سلطنت به جزعیاشی و خراب کاری چیز دیگر نیاموخته بود . آن زمان که امیر کبیر و سپهسالار صدارت او را برعهده داشتند اصلاحاتی در کشورانجام گرفت ولی بعد از آن دو، دیگر کشوراقدامات اصلاحی را در زمان وی  ندید.

برای اولین بارمیرزا حسین خان ، شاه را برای مسافرت به خارج تشویق نمود تا با این اقدام وی را به ضرورت اصلاحات متوجه نماید . پس از او امین السلطان نیز ، دوبار زمینه سفر شاه را به خارج فراهم کرد. اما آنچه از این مسافرتها حاصل شد ، فقط خرجهای بیهوده وغالباً رسوایی ها و تفریحات ناپسند بود.

در زمان ناصرالدین شاه ، امتیازات انحصاری مختلفی به انگلیس واگذارشد ، از جمله امتیاز تأسیس بانک شاهنشاهی ، واگذاری امتیاز کشتی رانی دررودخانه کارون که البته دراین میان روسها نیزبی نصیب نماندند امتیاز شیلات دریای خزر به روس ها و غیره اعطاء گردید که به شدت مایه خسارت شد و پی آمدهای نامطلوبی را به دنبال داشت.

ناصر الدین شاه ، درزمان پنجاه سال سلطنت خود حتی یک قدم به جانب اصلاحات برنداشت و بهترین اوقات مغتنم ایران را به رایگان از دست داد . وی حتی مردان بزرگی چون امیرکبیر را که به فکر اصلاحات مملکت بودند ازسر راه خود برداشت تا بهتر به عیاشی و خوش گذرانی خود بپردازد. آورده اند که هنگام مرگ هشتاد و پنج زن ، و نزدیک به نود خواجه سرا در حرم داشت . حرم سرای اولااقل شامل یکهزارو پانصد زن می شد.

به نقل از اعتماد السلطنه، تا ممکن بود از کار طفره می رفت ، و حل و فصل امور را جز به ندرت به دیگران می سپرد . بیشتر اوقاتش صرف تفریح، شکار ، مسافرت یا صحبت با زنانش می شد.

قمار بازی با شاهزادگان و اعیان تفریح مورد علاقه اش بود. به خود آرایی علاقه داشت در مواقع تشریفات، جواهر و الماس بسیار به لباس فاخر خود می زد.

سواد شاه از حیث خط و انشاء خوب بود ، به موسیقی و سماع تار علاقه نشان می داد. در نقاشی ذوق داشت و گاه نیز شعر می گفت.

به مشروب علاقه داشت و گاهی مشروبات خارجی، از جانب سفرا و اعیان به او هدیه می شد که این امرموجب ورود مشروبات خارجی به ایران شد.

این شاه مستبد ، زیاده روی در عشرت ، شرابخواری و بی بند و باری را مانع ادای تکالیف شرعی نمی دانست . وی بقاع متبرکه، حتی بقعه حضرت عبدالعظیم را  زیارت می نمود . به زیارت حرم امام رضا و عتبات عراق می رفت و در ایام محرم و صفر غالباً به اقامه مراسم عزاداری اقدام می کرد و از آنجا که نسبت به اهل بیت و دین معرفت نداشت ، این اعمال بر رفتار وی اثری نداشت وپس ازچندی دوباره به عیاشی و خیانتهای خود ادامه می داد.

با آنکه به دلقک های دربار در مواقع مقتضی اجازه می داد تا از وزراء و رجال دربارش به زبان طنز و هزل انتقاد کنند، ولی از هر گونه انتقاد و اعتراضی که نسبت به اعمال خود او می شد به شدت نفرت داشت . استبداد و تنفر وی از شنیدن اعتراضات و انتقادات، عامل عمده ایی در الزام مخالفان در اقدام به قتلش شد.

ناصرالدین شاه در سن شصت و هفت سالگی در حالی که خود و دربارش را برای برگزاری جشن پنجاهمین سال سلطنت آماده می کرد، به فتوای سید جمال الدین اسد آبادی درحرم حضرت عبدالعظیم به ضرب طپانچه میرزا رضای کرمانی به قتل رسید. وی را در باغ جیران درکنار حرم حضرت عبدالعظیم به خاک سپردند.

منبع:

تاریخ بیداری ایرانیان ، ناظم الاسلام کرمانی

روزگاران تاریخ ایران ، دکتر عبدالحسین زرین کوب.