امواج دو بعدی
تا كنون بیشتر با موج ها و تك موج های (تَپ‌های) حاصلهِ در محیط های یك بعدی (مثل طناب، فنر، تار و...) سروكار داشتیم. اما بسیاری از امواج در محیط های دو بعدی منتشر می شوند. ساده ترین این امواج، امواج آب استخر است.
برای مشاهده فیلم روی شکل زیر کلیک کنید.
هر كسی با انتشار امواج به صورت دایروی كه به تدریج بزرگ و بزرگتر می شوند آشناست. مثلاً وقتی كه یك ماهی به كرم قلاب ماهیگیری گاز می زند، ماهیگیر از مشاهده امواج دایره ای كه به سبب حركت بالا و پایین چوب پنبه متصّل به قلاب پدید می آید به وجود ماهی پی می برد. یا وقتی با پا روی آب ضربه ای می زنید امواجی دو بعدی پدید می آید.
برای مشاهده فیلم روی شکل زیر کلیک کنید.
امواج آب چون در سطح آب به پیش می روند و تا عمق قابل ملاحظه‌ای به وجود نمی آیند، امواج سطحی نامیده می‌شوند.
آیا مصادیقی از وجود موج در سطح آب و عدم احساس موج در عمق آب سراغ دارید؟
اگر به ماهی های یك آكواریوم نگاه كنید شاید متوجّه بشوید كه امواج آب آن ها را پریشان نمی كند. فرمانده زیردریایی از توفان، آن طور كه ناخدای كشتی ممكن است بهراسد، ترسی ندارد. معمولاً زیر دریایی در آب فرو می رود و در عمقی حركت می كند كه تحت تأثیر امواج نیرومند سطح آب نباشد.
اگر از كنار یك آكواریوم به امواج آب نگاه كنیم درمی‌یابیم كه امواج گرچه تفاوت های جزئی دارند، اما عموماً شبیه یكدیگر هستند.
برای مشاهده فیلم روی شکل زیر کلیک کنید.
بخش های بالایی قله های موج و بخش های پایینی را فرورفتگی یا قعر موج نامیده می‌شوند.
در آزمایشگاه وسیله مناسبتری را به كار می بریم كه تشتك موج نامیده می شود. تشتك موج كفی شیشه‌ای دارد كه انداختن تصویر امواج را روی پرده امكان پذیر می كند.
سبب به وجود آمدن این تصویرها آن است كه نوكه ها هم چون عدسی های همگرا نور لامپ را متمركز می كنند و حال آن كه ناوه ها مانند عدسی های واگرا عمل می كنند و نور لامپ را می پراكنند. به این ترتیب نوكه ها به صورت نوارهایی روشن و ناوه ها به صورت نوارهایی تاریك بر پرده ظاهر می شوند.
lمرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: محسنی
تنظیم: سمیرا بادامستانی
