آشنایی با ادبیات بورس

بخش اقتصاد- بازار بورس مکانی است که درآن سهام شرکتهای گوناگون تولیدی خدماتی و سرمایه گذاری داد و ستد می شود. مردم به بازار بورس بازارسهام هم می گویند. اما نام رسمی و قانونی آن بورس اوراق بهادار می باشد که منظوراز اوراق بهادارهمان برگه های سهام شرکتهاست. به مکانی که در آن عمل داد و ستد انجام می گیرد تالار معاملات بورس  گفته می شود.

اصلی ترین تالارمعاملات بورس کشوردر تهران - خیابان حافظ - تقاطع جمهوری واقع است. ورودعموم مردم درآن آزاد است.

برای آشنایی با نحوه داد وستد سهام دربورس می توان با مراجعه به تالارهای معاملات بورس به طورعملی آشنا شد وسپس با مراجعه به کارگزاری های مختلف بورس که درمکانهای مختلف شهرها پراکنده هستند فرم درخواست خرید سهم شرکت مورد نظررا تکمیل و در پایان سال مالی و پس از برگزاری مجمع عمومی عادی متناسب با حجم سهامی که خریداری شده از سود مناسب و قطعی که معمولا دو برابر سود بانک هاست برخوردار شد.(حدود 40 درصد در سال )

مشخصات بارز بازار بورس چیست ؟

1/ وجود مکانی مشخص برای داد و ستد سهام

2/ قیمت شفاف سهام

3/ قدرت نقد شوندگی سهام

بازاربورس چه منافعی برای جامعه دارد ؟

*کنترل نقدینگی درجامعه بازاربورس یک فرصت سرمایه گذاری مطلوب برای سرمایه گذاران با سرمایه های اندک ایجاد می کند و زمینه توزیع عادلانه ثروت را مهیا می کند.

مزیت های کلان آن برای جامعه عبارتند از

* رشد تولید نا خالص ملی و مهار تورم

*استفاده از پس اندازهای خرد وکوچک مردم

*هدایت سرمایه های سرگردان

*کمک به رشد صنعتی شدن کشور

از طرفی وارد شدن به بازار بورس شما را با این ادبیات روبرو می کند:

بورس :

محلی است برای معامله و داد و ستد سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس

مجمع عمومی عادی سالیانه :

که با حضور سهامداران - بازرس - حسابرس و مدیران شرکتها هر سال یکبار و حداکثر 4 ماه بعد از پایان سال مالی تشکیل می شود و در آن موارد مختلفی از جمله تصویب صورتهای مالی سال قبل و تصمیم در مورد نحوه تقسیم سود انجام می گیرد.

مجمع عمومی فوق العاده :

در مواقعی که نیاز به تصمیم گیری در مورد بخصوصی که نیاز به تصویب مجمع دارد مانند تصمیم در مورد افزایش سرمایه یا تغییر در اعضای هیئت مدیره و غیره باشد تشکیل می شود .

اطلاعات میان دوره ای :

اطلاعاتی است که در دوره های فصلی و ماهانه اعلام می شود و جریان مالی شرکت را بصورت واقعی نشان می دهد با مقایسه این اطلاعات با بودجه شرکت می توان درصد خطای پیش بینی شرکت را بدست آورد.

افزایش سرمایه :

شرکتها معمولا برای انجام طرحها و برنامه های سود آور و بعضا برای جبران کمبود نقدینگی اقدام به افزایش آخرین سرمایه ثبت شده خود و در نتیجه تعداد سهام شرکت می نمایند که اینکار با پیشنهاد هیئت مدیره و تصویب در مجمع عمومی و تایید سازمان بورس عملی می باشد و از طرق مختلف انجام می گیرد که عبارتست از آورده نقدی – سهام جایزه و صرف سهام .

سبد سهام :

عبارتست از تقسیم سرمایه بین سهام چند شرکت جهت کاهش ریسک سرمایه گذار

شرکت سهامی عام :

به موجب ماده 1 قانون تجارت شرکت سهامی عام شرکتی است که سرمایه آن به سهام مساوی منقسم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آنهاست .

بازار سرمایه :

بازاری است که در آن سهام شرکتهای سهامی عام عرضه و مورد معامله قرار می گیرد.

بازار پول :

بازاری است که در آن اسناد خزانه، اوراق مشارکت یا قرضه (بانکها) و گواهی های سپرده عرضه می شود. دوره اینگونه بازار یکسال یا کمتر است.

بازار اولیه :

بازاری است که در آن شرکتها برای اولین بار اقدام به عرضه سهام و پذیره نویسی می نمایند.

بازار ثانویه :

در این بازار سهام عرضه شده در بازار اولیه مورد معامله مکرر قرار می گیرد .(بازار ثانویه عمل جذب سرمایه در بازار اولیه را تسهیل می نماید؛ به شرطی که سهام آن شرکت در بورس پذیرفته شده باشد)

به عبارتی بازار ثانویه شامل خریداران و فروشندگان سهام اوراق قرضه ای است که قبلا انتشار یافته است .برای مثال اگر فردی بخواهد سهم یا ورقه ی قرضه ای را که برای اولین بار پس از عرضه توسط یک شرکت خریداری کرده به فروش برساند باید به بازار ثانویه برود. به همین ترتیب وقتی شخصی بخواهد سهم یا ورقه قرضه مربوط به شرکتی را از بازار ثانویه خریداری کند (در صورتی که آن شرکت در فهرست شرکت های پذیرفته شده در بازار سهام باشد) ناچار نیست منتظر انتشار عمومی سهام جدید آن شرکت بماند. بورس اوراق بهادار مهم ترین نهاد بازار ثانویه برای معاملات اوراق بهادار است. بازار ثانویه مکانی است که سهام منتشرشده و در حال انتشارمورد خرید و فروش قرار می گیرند. تفاوت بازار ثانویه با بازار اولیه در این است که در بازار اولیه عرضه کننده، سهام را مستقیما به سرمایه گذار می فروشد. ذکر این نکته هم ضروری است که مکان رسمی به عنوان بازار اولیه وجود ندارد و فقط اصطلاحی است که در مقابل بازار ثانویه به کار می رود.

سرمایه اولیه :

عبارتست از مبلغی که موسسین برای شروع فعالیت آن را تعیین کرده و قسمتی از آن را از طریق فروش سهام به غیر (پذیره نویسی) تامین می کنند .

قیمت اسمی :

در ایران این قیمت برای هر برگ سهام 1000 ریال است ودر هر زمان تعداد سهام هر شرکت از تقسیم سرمایه بر این مبلغ بدست می آید که آن را قیمت پذیره نویسی نیز می نامند.

قیمت تابلو :

قیمتی است که بر اساس عرضه و تقاضای موجود برای هر سهم تعیین می شود و ارزش روز هر شرکت بر مبنای این قیمت محاسبه می شود.

کارگزار :

شخصیتی است حقوقی که عمل خرید و فروش سهام در بورس اوراق بهادار را برای مشتریان انجام می دهند و در ازای آن کارمزدی دریافت می کند.

عرضه :

اعلام آمادگی برای فروش سهام یک شرکت در یک قیمت (یا در یک محدوده قیمتی ) توسط دارنده (کارگزار) آن سهم .

تقاضا :

اعلام آمادگی برای خرید سهام یک شرکت در یک قیمت (یا در یک محدوده قیمتی ) توسط خریدار.

نقد شوندگی :

عبارتست از درجه سهولت معامله روی یک سهم .هرچه سهم از نقد شوندگی بیشتری برخوردار باشد امکان بلوکه شدن سرمایه کاهش می یابد.

قیمت باز :

در مواقعی که خریدار یا فروشنده تعیین قیمت را به کارگزار واگذار می نماید کارگزار دارای دستور معامله با قیمت باز می باشد . (قیمت در اختیار هم نامیده می شود)

قیمت محدود :

در مواقعی که خریدار یا فروشنده حداکثر یا حداقل قیمتی را برای معامله تعیین می نماید کارگزار دارای دستور معامله با قیمت محدود می باشد.

قیمت معین :

در مواقعی که خریدار یا فروشنده قیمت ثابتی را برای انجام معامله تعیین می نماید کارگزار دارای دستور معامله با قیمت معین می باشد.

درخواست خرید :

اولین گام جهت خرید سهام یک شرکت پس از مراجعه به کارگزاری تکمیل فرم درخواست خرید می باشد که می بایست بطور کامل و صحیح پر شود. مهمترین قسمتهای آن عبارتند از نام کامل و تعداد سهام شرکتی که قصد خرید ان را داریم .نحوه پرداخت و تعیین نوع قیمت (باز – محدود – معین ) و ذکر آدرس پستی دقیق جهت ارسال اطلاعیه های شرکت میباشد.

درخواست فروش :

این قسمت دارای دو فرم می باشد یکی تکمیل فرم وکالتنامه که کارگزار بتواند حق فروش داشته باشد و دیگری تکمیل فرم درخواست فروش است که تقریبا شبیه فرم درخواست خرید است.

اعلامیه خرید :

سندی است که جزئیات خرید سرمایه گذار را منعکس می کند.

شاخص :

عددی است که جهت و سرعت حرکت بازار را نشان می دهد. انواع آن که در ایران محاسبه می شود عبارتست از شاخص کل قیمت (tepix )، شاخص بازده نقدی (tedix )،  شاخص بازده نقدی و قیمت (tedpix )، شاخص پنجاه شرکت فعال، شاخص مالی و شاخص صنعت .

که شاخص کل قیمت به دلیل موزون بودن، در دسترس بودن و جامع بودن بیشتر نشان دهنده وضعیت کلی بازار است .

eps پیش بینی شده :

عبارتست از سود هر سهم که شرکت برای سال مالی که در پیش است پیش بینی می کند.

eps تحقق یافته :

عبارتست از سود هر سهم که در دوره مالی گذشته به هر سهم تعلق گرفته .

dps :

عبارتست از سودی که پس از پیشنهاد هیئت مدیره و تصویب در مجمع عمومی به هر سهم پرداخت می شود که رابطه عکس با قیمت سهم دارد.

p/e :

به زبان ساده عبارتست از تقسیم قیمت یک شرکت بر سود پیش بینی شده آن که دوره بازگشت سرمایه را نیز نشان میدهد (البته به زبان ساده ) .

نکته باقی مانده اینکه بورس به سه دسته کلی تقسیم شود:

-بورس کالا:

بازار منظمى است که در آن کالاهاى معینى مورد معامله قرار مى گیرد.مانندبورس طلاى نیویورک

بورس اسعار:

در این بازار پول کشورهاى مختلف (ارز)مورد معامله قرار مى گیرد. معاملات ارزى بر اساس نوسانات بهاى پولهاى مختلف در مقابل یکدیگر صورت مى گیرد.

بورس اوراق بهادار:

در این بازار اوراق بهادار(سهام شرکتهاى سهامى، اوراق قرضه، اسناد خزانه، اوراق مشارکت ) مورد معامله واقع مى شود.