سینمای جنگ پشت خاکریز «دولت و محدودیت»

سینماگران دفاع مقدس از حال و روز این ژانر می‌گویند

یازدهمین جشنواره فیلم دفاع مقدس می‌تواند آغاز جریانی تازه در این سینما و نشانگر دغدغه مدیران سینمایی برای بازگشت به روزهای اوج باشد.

به گزارش خبرآنلاین، یازدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت (دفاع مقدس) جمعه شب در حالی در تالار وحدت به کار خود پایان داد که اما و اگرها درباره روند حیات ژانر سینمایی «دفاع مقدس» در سینمای ایران همچنان ادامه دارد و برگزاری این جشنواره با پنج سال تاخیر هم نتوانسته برخی از ابهامات را برطرف کند.

اگرچه محمد خزاعی، دبیر این جشنواره در گفت‌وگو با خبرآنلاین از برگزاری دوره دوازدهم در سال 91 خبر می‌دهد اما در عین حال می‌گوید: «مدیریت فرهنگی در ایران کاملاً وابسته به مدیران است تا زمانی که همین مدیران مسئولیت را برعهده داشته باشند میتوان در مورد جشنواره دفاع مقدس و برگزاری آن امیدوار بود.»

وی همچنین تاکید می‌کند: «هر رویداد فرهنگی که به صورت مستمر برپا نشود، دارای آسیب‌هایی است؛ در مورد جشنواره فیلم دفاع مقدس نیز وقفه‌ای که به وجود آمد موجب شد جریان تولید فیلم‌های دفاع مقدس دچار خدشه شود. اگر بررسی‌ها به درستی صورت بگیرد متوجه می‌شویم بین سال‌های 82 تا 84 که فاصله مابین دوره نهم و دهم جشنواره بود، 50 فیلم دفاع مقدس تولید شده بود، اما برای این دوره بین سال‌های 84 تا امسال، 47 فیلم تولید شد. این آمار نشان دهنده نصف شدن میزان تولید فیلم با موضوع دفاع مقدس است.»

از سوی دیگر زمانی که جشنوارهای برگزار نمی‌شود فیلم‌هایی که با موضوع مرتبط با جشنواره تولید می‌شوند به لحاظ سیر جریان فکری و اندیشه‌ها مجهول می‌ماند و از سوی دیگر کشف استعدادهای جوان متوقف می‌شود.

جشنواره دفاع مقدس در شرایطی که بهترین چهره‌های این سینما دیگر در حوزه دفاع مقدس فیلم نمی‌سازند و در غیبت کارگردان‌های طراز اول این ژانر چگونه می‌تواند به آینده خود امیدوار باشد جز اینکه مسیر ناهموار این سینما را برای همه علاقه‌مندان و به طور خاص سرداران اصلی این حوزه هموار کند؟

یازدهمین جشنواره دفاع مقدس می‌تواند آغاز جریانی تازه در این سینما باشد، و نشانگر دغدغه مدیران سینمایی برای بازگشت به روزهای اوج اما این امیدواری تنها به برگزاری یک جشنواره منحصر نخواهد شد. اگرچه بقای همین جشنواره خود نقطه عطفی در مسیر تولید آثار سینمایی مرتبط با دفاع مقدس خواهد بود.

وجود کارهای سفارشی، تولیدات تکراری و کلیشه‌ای، همراه با برخی افراط و تفریط‌ها با عنوان ساختارشکنی، در کنار وجود برخی مناطق ممنوعه تولید فیلم در این ژانر پر زحمت، بعلاوه نبود حمایت دولتی از تولید آثار فاخر در این حوزه، از جمله نکاتی است که دست‌اندرکاران سینمای دفاع مقدس بر آن تاکید دارند و رفع این مشکلات را راه حل اوج گرفتن سینمای دفاع مقدس می‌دانند.

سید محمد حسینی

به دلیل ارزش‌ها و ظرفیت‌های نهفته در ذات دفاع مقدس و ضرورت‌های جهان معاصر لازم است در حوزه سینمای دفاع مقدس و سینمای مقاومت خیزشی بین‌المللی را آغاز کنیم و انتخاب رویکرد بین‌المللی برای جشنواره انتخاب درستی بود.

لازم است جشنواره به صورت دوسالانه و بدون وقفه برگزار شود مضاف بر اینکه رویکرد بین‌المللی جشنواره می‌تواند آغاز خیزشی بین‌المللی را در عرصه سینمای دفاع مقدس رقم بزند.

در تعریف و تبیین شاخصه‌های سینمای دفاع مقدس باید محورهایی چون مظلومیت، اخلاق، حقانیت، وجه تهور و رزمندگی مردم در صحنه‌ها و پشت صحنه‌ها، نگاه انسانی و هویت فرهنگی و اخلاقی ما مورد توجه قرار گیرد.

باید در فیلم‌ها چند بعدی به دفاع مقدس نگاه کنیم و صرفا به وجه طنز نپردازیم و در سبک و سیاق خاصی افراط نکنیم بلکه باید با جامع نگری به سراغ موضوعات برویم.

علاوه بر تقدیرها و تشویق‌ها، نقدها و رویکردهای چالشی و نگاه آسیب شناسانه نیز در حوزه سینمای دفاع مقدس باید جدی گرفته شود.

محمدرضا شرف‌الدین

بعد از گذشت سی سال از دفاع مقدس قطعاً نیازمند یک بازنگری جدی علمی و کاربردی به سینمای دفاع مقدس و بازخوانی پرونده این گونه ملی هستیم.

طرح تحول سینمای دفاع مقدس جز با مشارکت صاحب‌نظران، دست‌اندرکاران، نظریه‌پردازان، فرهیختگان عرصه سینما و عرصه‌های دیگر از قبیل جامعه‌شناسان، سیاستمداران و حتی بخش مهمی از صاحبان اندیشه‌های اقتصادی موفق جامعه امکان‌پذیر نیست.

محمد خزاعی

سینمای دفاع مقدس به دلیل کم کاری‌هایی که در آن صورت گرفته یا دچار تکرار شده یا از جریان اصلی عقب افتاده است اگرچه این سینما، ژانری نیست که عمرش به پایان رسیده باشد، زیرا هر روز می‌توان از منظری تازه به آن نگاه کرد.

سینماگران ما برای ساخت فیلم با موضوع دفاع مقدس محدودیتی ندارند. محدودیت در جایی به وجود می‌آید که قرار باشد ایدئولوژی جدیدی معرفی شود. بیان خاطرات آنچه که در دوران دفاع مقدس اتفاق افتاده شامل هیچ محدودیتی نمی‌شود.

می‌توان مسائل روزمره خاکریزها را با جذابیت بالایی روایت کرد و به تصور کشید، اما اغلب زیاده‌روی در تصویر کردن چهره غیر واقعی از آدم‌های جنگ موجب شده تا هر گاه از یک سو دچار مشکل شویم.

ما به دنبال ترغیب فیلم‌سازان برای فعالیت در حوزه دفاع مقدس و یافتن و نیروهای جوان فعال در این حوزه هستیم.

ابراهیم حاتمی‌کیا

همواره برای فیلم ساختن در این حوزه با مشکلاتی مواجه می‌شویم، آنقدر نظارت زیاد است که نمی‌توانیم بسیاری از گفتنی‌های جالب را بیان کنیم.

هر بار خواسته‌ام درباره جنگ بگویم حقیر و تکه تکه شدم. برای همین در دیدار با رهبری گفتم به ما هم درجه بدهید تا در برابر درجه‌دارها مجبور نباشیم مثل یک سرباز صفر، گردن کج کنیم.

برای برخی فیلم‌هایم، تمام قوایشان را جمع کردند که به من امکانات ندهند، وقتی فیلم با هزار بدبختی ساخته شد و اکران شد از دست همان مسئولی که همه‌جوره مرا در تنگنا قرار داد و طرد کرد، جایزه هم گرفتم!

حبیب‌الله کاسه‌ساز

برگزاری جشنواره فیلم دفاع مقدس خونی تازه بر پیکر سینمای دفاع مقدس است. دولت باید از تولید فیلم‌های دفاع مقدس حمایت کند و رونق دادن به این سینما از اهداف جشنواره نیست، جشنواره دفاع مقدس مانند هر جشنواره دیگری می‌تواند ایجاد انگیزه در فیلمسازان کند اما نمی‌تواند باعث رشد تولید شود این وظیفه‌ای است که دولت باید برعهده بگیرد.

اگر دولت وارد گود نشود نمی‌توان امیدوار بود که سینمای دفاع مقدس به روزهای اوجش برگردد.

عبدالحسن برزیده

مسئولان آن قدر که شعار حمایت از سینمای دفاع مقدس می‌دهند دغدغه این سینما را ندارند، در این سال‌ها که پشت سرگذاشته‌ایم مسئولان سینمایی طوری رفتار کرده‌اند که انگیزه از سینماگران گرفته شده است.

به دلیل تاثیری که مدیران در بی‌انگیزه کردن فیلمسازان دفاع مقدس داشته‌اند آنها هستند که می‌توانند گام‌های جدی برای رشد این سینما را بردارند، آنها می‌توانند با دعوت به کار از فیلمسازان دفاع مقدس زمینه پیوند دوباره آنها با سینمای جنگ را فراهم کنند.

سعید سهیلی

جشنواره دفاع مقدس در سال‌هایی که برگزار شده نتوانسته در کشف استعدادهای جوان موفق باشد. اکثر فیلمسازنی که وارد گود شدند به دلیل حمایت نشدن از گردونه فیلمسازی حذف شده یا به دلیل شرایط دشوار انگیزه و علاقه‌شان را برای کار از دست داده‌اند.

برای رشد سینمای دفاع مقدس باید محدودیت‌ها برداشته شود، مخاطب منتظر شنیدن تازه‌هایی درباره جنگ و دفاع مقدس است، مسئولان و مدیران سینمای دفاع مقدس باید این فرصت را به سینماگران بدهند که با کاوش در زوایای تازه سینمای جنگ حقایق را روایت کنند  که در نهایت به نفع سینمای ایران است.

جواد اردکانی

فعالیت در حوزه سینمای دفاع مقدس کار سختی است و نیاز به امکانات مادی و معنوی فراوان و حمایت‌های دولتی گسترده دارد، تنها برگزاری جشنواره فیلم دفاع مقدس نمی‌تواند به تولید فیلم جنگی رونق بدهد، جشنواره دفاع مقدس بخشی از این زنجیره است و نیاز به حلقه‌های دیگری است تا سینمای دفاع مقدس به روزهای اوج بازگردد.

فیلمسازان دفاع مقدس هنوز انگیزه بالایی برای روایت ماجراهای جنگ هشت ساله دارند و این دل‌مشغولی تمام نشدنی است، مسئولان سینمایی و نهادهای مربوط به دفاع مقدس باید همکاری کنند تا مخاطبان دوباره به سمت سینمای دفاع مقدس بروند و این فیلم‌ها در چرخه طبیعی اکران قرار بگبرند.

محمد علی طالبی

جشنواره فیلم دفاع مقدس بهانه‌ای است برای یادآوری حقایق جنگ، فرصتی است تا سینماگرانی که می‌خواهند در این حوزه فعالیت کنند با یکدیگر تعامل کنند اما مهمتر از این فرصت، تلاش مدیران برای رسیدن به موضوع‌های متفاوت درباره تاریخ جنگ هشت ساله است.

سینمای جنگ برای احیای دوباره نیازمند ترویج نگاه‌های تازه و همکاری فیلمسازان از قشرها و گروه‌های مختلف است، سینمای دفاع مقدس تنها متعلق به یک جریان فکری یا یک عده فیلمساز خاص نیست و همه سینماگران می‌توانند در ثبت این خاطره‌ها سهمیم شوند.

انسیه شاه حسینی

متاسفانه شرایط به گونه‌ای شده که اگر هنرمندی در حوزه دفاع مقدس کار کند مایوس می‌شود و همیشه به اینگونه افراد انگ می‌زنند.

در حال حاضر فیلم‌های این وادی در راستای تخریب فضای دفاع مقدس هستند. فضایی که عده‌ای با خون دل برای آن زحمت کشیدند اما افرادی با تخریب فضای دفاع مقدس پول به جیب می‌زنند.‌

در حال حاضر اگر فیلمسازی بخواهد فیلم ارزشی دفاع مقدس بسازد اگر محاکمه نشود قطعا مورد حمایت قرار نمی‌گیرد.

خسرو سینایی

اگر ابعاد گسترده‌تری را در ساخت و نمایش فیلم‌های دفاع مقدس در نظر بگیریم، به طور قطع این سینما از رکود و رخوت رهایی خواهد یافت.

متاسفانه فیلم‌هایی که کمی از کلیشه‌های رایج در حوزه سینمای دفاع مقدس فاصله می‌گیرند یا نمایش داده نمی‌شوند یا اجازه ساخت نمی‌گیرند.

آنچنان به کلیشه‌های دفاع مقدس عادت کردیم به محض این که شاهد این کلیشه‌ها نباشیم، احساس می‌کنیم این فیلم ضد جنگ است در حالی که تکرار کلیشه‌ها سبب از بین رفتن جذابیت خواهد شد و علیرغم هزینه‌های هنگفت برای ساخت فیلم باز هم سالن‌های سینما خالی از تماشاگر خواهد بود.

حمیدرضا آشتیانی‌پور

جشنواره فیلم دفاع مقدس در ادوار مختلف نتوانسته در کشف استعدادهای جوان یا رونق دادن به تولید در این سینما موفق باشد.

شرایط ساخت فیلم خوب دفاع مقدس فراهم نیست و استعدادهایی که در این زمینه فعالیت می‌کنند فضا و امکان کار مناسب را ندارند.

محدود شدن ممیزی و توجه به نیروهای تازه می‌تواند سینمای دفاع مقدس را به روزهای اوج برگرداند.

ساخت فیلم‌های سفارشی ظاهر یک جشنواره را پررونق می‌کند اما نمی‌تواند فضای پرشور واقعی برای یک جشنواره به وجود آورد.