می خواهید دوباره مسلمان شوید؟ (قسمت اول)

تعامل با «دین» که شخصیت و زندگی فکری و عملی یک فرد را بنا می کند چگونه باید برخورد کرد؟

به نام خدا

تشنگی همه وجودمان را فرا می گیرد

وقت هایی می شود که در خلوت هر یک از ما با خودمان بی قراری عجیبی پدیدار می شود و شوق و تشنگی درک و دریافت حقیقتی فراتر از آنچه تاکنون می دانیم وجودمان را فرا می گیرد. این بی قراری و اشتیاق موهبتی الهیست تا انسان را به مقصد کمال نهایی رهنمون شود و انگیزه و قوه محرکه  ای باشد برای صعود او از مهبط زمین به معراج آسمان؛ برای حرکت از سیاهی پرده های مادی و دلبستگی های طبیعی تا شکوفایی رهایی روح و سرمستی از چشمه حقایق گیتی. برای مرگ روزمرگی و زنده کردن زندگی!

حقیقت امانتی ازلی در وجود انسان

«حقیقت» و جستجوی آن امانتی ازلی در وجود انسان است که دغدغه آن گاه انسان را تا حد فدا کردن هستیش به پیش می برد و شاید یگانه هدفی باشد که تا به این حد انسان  ها را به سوی خود فراخوانده است. «حقیقت» در نگاه بسیاری از آدمیان، زیبایی بهت برانگیزی است که در پرده بودن آن اشتیاق و عطش آدمی را دوچندان می  کند و هر آن که اندکی فطرت خود را صافی و زلال کرده باشد، از درد هجران و فراغش، آرامش از کف می دهد و بی  قرار در رسیدن به آن روز و شب نمی  شناسد.

اما چگونه می توان به «حقیقت» دست یافت و بزرگترین «حقیقت» چیست؟ صحنه تاریخ، راهنمایی ارزشمند در پاسخ به این سوال است. بیشترین تلاش علمی و فراز و فرود زندگی بیشتر فیلسوفان، عرفا، دانشمندان و اهل اندیشه در سراسر گیتی به پرسش  هایی نظیر چیستی انسان، چگونگی آفرینش و آغاز او، چیستی زندگی و معنای آن و چگونگی مرگ و سرانجامش پس از آن  تعلق گرفته است و هر یک از دیدگاه خود و با استفاده از ابزار معرفتی مختلفی نظیر عقل، حواس و تجربه، شهود و در نهایت وحی به پاسخ گویی بدانها کوشیده اند. اینکه هر اندشمندی از کدام پنجره معرفتی و شناختی، به منظره جهان نگریسته است تفاوت های بسیاری را در تدوین و ارائه چشم  اندازی از «حقیقت» سبب شده است.

این تکاپوی مقدس متناسب رتبه و سطح شناخت هر انسانی از جهانی که در آن زندگی می کند و وابسته به میزان آزادی روح او از تعلقات و دلبستگی ها، میزان حقیقتی را که در هر مرحله برای فرد نمودار می شود تعیین می کند. برای کسی که تا دیروز بزرگترین دغدغه اش حیات مادی و زندگی اقتصادی اش بوده است ممکن است مدتی جستجو او را به افزایش آگاهی و شناختش از دیگر گوشه های حیات برساند و تحولی شگرف در زندگی او پدید آورد.

جستجوی حقیقت، حساس و پیچیده

این جستجوی مقدس برای نیل به مقصد و انکشف حقیقت و رساندن انسان به پله ای بالاتر در نردبان حقیقت طلبی، شرایط،  ابزار و ویژگی هایی دارد که اگر از آنها غفلت شود ممکن است آدمی را به مراحلی پست  تر از زندگی اکنونی فرود آورد و برعکس هبوط او را فراهم آورد تا آنکه معراج او باشد.

اگر نگاهی درونی به آراء و تحلیل های خود از جهان و انسان بیفکنیم، می  یابیم که بسیاری از اندیشه های ما از جویبار دین آبیاری شده است و عینکی که برای تماشای دقیق عالم به چشم زده ایم، شیشه هایی از جنس دین دارد. حقایقی به عظمت جهان و انسان، نظام فکری عظیمی متناسبی را طلب می  کند که انتظار می رود «دین» و حقایق منزلی که از چشمه وحی به انسان رسیده است چنین باور سترگی را ایجاد کند. حال اگر انسان اراده کند تا این منبع بزرگ آگاهی و دایره المعارف پاسخ گویی به بزرگترین پرسش هایش را بهتر و بیشتر بشناسد، چه مسیری را باید بپیماید؟

همیشه در برخورد با ظریف ترین و پیچیده ترین نظام ها، چه نظام های فکری ونظری و چه نظام های عملی و یا تکنولوژیک، از بزرگترین و متبحرترین متخصصان آن نظام بهره می گیرند تا مبادا با اندک بی توجهی چنین مجموعه-های عظیمی آسیب ببینند. سوال اینجاست که آیا در تعامل با «دین» که شخصیت و زندگی فکری وعملی یک فرد را بنا می کند چگونه باید برخورد کرد؟  اگر این روح، با اشتباه کوچک یک فرد غیر متخصص از کالبد انسان خارج شود آیا می توان آن را به راحتی بازگرداند؟ و آیا اعتماد و ساختمان عظیمی که پس از سالها تجربه و مطالعه و تلاش پدید آمده است و با یک زلزله چند ثانیه ای فرو ریخته است را می توان دوباره و به سرعت بنیان نهاد؟

مخاطرات و ملزومات تکاپویی مقدس

سخن از این نیست که نباید درباره عقاید و باورهای دینی اندیشه و تحقیق کرد که روح آیین اسلام تفکر و جستجوست و تاکید ماثورات اسلامی بر اینکه گاه لحظه ای تفکر پاداش هفتاد سال عبادت را دارد از همین رو بوده است. سخن از رعایت ملزومات و مخاطرات این تفکر است؛ چرا که هر میزان، موضوع تفکر آدمی پیچیده تر و بزرگتر باشد، تلاشی عظیم تر و جستجویی عمیق تر را می طلبد. دو گونه از آسیب هایی که این تلاش را رهزنی می کنند مطالعات غیردقیق تاریخی و تفکرات فلسفی غیر عمیق است. چگونه می توان از سرگذشت دین و آیین پیامبران الهی مطالعات تاریخی دقیقی داشت و چگونه می توان مطالعات فلسفی عمیق را از مطالعات غیر عمیق باز شناخت؟

ادامه دارد...

نویسنده: محمدعلی روزبهانی، گروه حوزه علمیه تبیان

تنظیم: رهنما، گروه حوزه علمیه تبیان