درست صحبت كردن را بیاموزید
امروزه بسیاری از نظریه‌پردازان و صاحب‌نظران علوم ارتباطات بر این عقیده‌اند كه مهارتهای ارتباطی نقش بسیار مهمی در موفقیت انسان چه در زندگی كاری و اداری و چه در زندگی شخصی آنان دارد.
به جرات میتوان ادعا كرد كه یكی از مهم‌ترین دلایل شكست‌هایی كه انسان در زندگی خود با آن مواجه می‌شود این است كه قبل از اتخاذ تصمیم و مبادرت به انجام یك كار (انتخاب شغل، ازدواج، تربیت فرزند و امثال آن) سعی نكرده است كه مهارتهای ارتباطی و رفتاری لازم برای انجام آن كار را كسب كند.
پژوهش‌های انجام شده حاكی از آن است كه مهارتهای لازم برای برقراری ارتباط موثر را میتوان از طریق آموزش و تمرین یاد گرفت و البته كسب این مهارت‌ها چندان آسان به نظر نمی‌رسد، در برقراری ارتباط با دیگران چنانچه یكی از طرفین صحبت، پیام طرف مقابل را به خوبی دریافت نكند و نفهمد كه منظور طرف مقابل از این پیام چه بوده، ارتباط برقرار شده بی‌حاصل بوده است.
درواقع میتوان گفت ریشه بسیاری از سوءتفاهمات، رنجش‌ها و اختلافات و همچنین منشأ بسیاری مشاجرات، اختلافات و نزاع‌های خانوادگی، عدم وجود فهم متقابل در صحبت‌ها است، چراكه یكی از طرفین گفتگو یا بدتر از همه دو طرف گفتگو حرف یكدیگر را نمی‌فهمند و برداشت درستی از پیام‌های ارسال شده ندارند.
درست صحبت كردن و بیان متناسب یكی از مهارتهای اساسی ارتباطی در برقراری یك ارتباط موفق و موثر می‌باشد. در بیان اهمیت این مهارت ضرب‌المثل‌های فراوانی در ادب فارسی وجود دارد. از آن جمله «تا مرد سخن نگفته باشد، عیب و هنرش نهفته باشد» یا «پسته بی‌مغز چو دهن باز كند رسوا شود.» و از همه معروف‌تر ضرب‌المثل قدیمی فارسی: «زبان سرخ، سر سبز می‌دهد بر باد.»
به راستی آیا تاكنون به چگونگی و شیوه صحبت كردن با دیگران فكر كرده‌اید؟
در حقیقت همه ما توانایی صحبت كردن را داریم، اما گاه لازم است برای ایجاد ارتباط یا استمرار ارتباطات خود مهارتهای صحبت كردن را هم از نظر كمی و هم از نظر كیفی ارتقا دهیم. برخی از افراد از صحبت كردن با دیگران طفره می‌روند یا نمی‌‌توانند به راحتی سر صحبت را با دیگران باز كنند و روابط موثری با دیگران داشته باشند.
روشهای ساده‌ای وجود دارد كه به شما كمك می‌كند تا بهتر با دیگران ارتباط برقرار كرده و مصاحبت و دوستی آنها را حفظ كنید، مثلا این كه به صحبت‌های طرف مقابل علاقه نشان دهید، نظر مخالف و انتقاد خود را طوری بیان كنید كه طرف شما ناراحت نشود، به نشانه‌های غیركلامی وی بیشتر توجه كنید و مهم‌تر از همه این كه سعی كنید در صحبت كردن مودب باشید.
چگونگی صحبت با افراد متفاوت
در مورد چگونگی صحبت كردن با افراد گوناگون و با ویژگی‌های متفاوت ابتدا باید در نظر داشته باشیم كه طرف صحبت ما جزو كدامیك از گروه‌های زیر می‌باشد و بعد با استفاده از رهنمودهای ارائه شده بدانیم كه با هریك چگونه صحبت كنیم.
1 ـ تحلیلگرها: معمولا تحلیلگرها تمایل به كمال‌گرایی دارند، به عبارت دیگر آنها دوست دارند همه چیز را درباره یك موضوع بدانند. اطلاعات و تصمیمات آنها معمولا دقیق و عاقلانه است و شاید به همین دلیل آنها در تصمیم‌گیری كند هستند. در ضمن آنها احساسات و عواطف خود را برای دیگران آشكار نمی‌كنند.
بنابراین در هنگام صحبت با تحلیلگرها می‌بایستی:
ـ قبل از شروع صحبت دقیقا بدانید كه می‌خواهید درباره چه و چگونه صحبت كنید.
ـ صریح باشید و فقط درباره اصل موضوع صحبت كنید چرا كه آنها از وقت تلف كردن بیزارند.
ـ هنگام صحبت با آنها دقیق و واقع‌بین باشید و به آنها فرصت بدهید تا بدانند كه شما قابل اعتماد هستید.
ـ با آنها خودمانی رفتار نكنید، سعی كنید رسمی باشید و با صدای بلند نیز حرف نزنید.
ـ آنها را تهدید نكنید و سعی نكنید با چرب‌زبانی از آنها سوءاستفاده كنید.
2ـ صمیمی‌ها: افراد صمیمی به مردم و دوستی با آنها خیلی اهمیت می‌دهند. احساسات افراد را درنظر می‌گیرند و سعی می‌كنند هرطور شده دیگران را ناراحت نكنند. در هنگام صحبت با این دسته از افراد سعی كنید:
ـ گفتگوی خود را با تعریف از آنان شروع كنید به آنان صادقانه علاقه نشان دهید و فورا سر اصل مطلب نروید.
ـ با آنان زیاد درباره آمار و اطلاعات صحبت نكنید چرا كه خیلی زود از شنیدن این مسائل خسته می‌شوند و بحث را قطع می‌كنند.
ـ اگر با آنها مخالف هستید، مواظب باشید احساساتشان را جریحه‌دار نكنید.
ـ در حین صحبت با آنها خودمانی و غیررسمی باشید.
3ـ بیانگرها: این افراد دوست دارند اوقات خوشی داشته باشند، پرحرارت و مبتكر هستند و به سختی می‌توانند افرادی را كه مثل خود آنها نیستند، تحمل كنند. در هنگام گفتگو و تبادل نظر با بیانگرها به یاد داشته باشید:
ـ به آنها اجازه بدهید كه از زمان گفتگو لذت ببرند و بخشی از زمان گفتگو را به مسائل دوستانه و آشنایی اختصاص دهید.
ـ در مورد اهداف آنها و آنچه خوشحالشان می‌كند، صحبت كنید.
ـ در حین صحبت با آنان سرد و بی‌احساس نباشید و برای آنان قانون وضع نكنید.
ـ از آنها بخواهید نظریات و عقاید خود را بیان كنند.
4ـ سلطه‌جوها: سلطه‌جوها افرادی قوی، قاطع و نتیجه‌گرا هستند كه گاهی اوقات نسبت به خودشان و دیگران جدی و سختگیر می‌باشند. این افراد معمولا احساسات خود را برای دیگران آشكار نمی‌كنند و از كسانی كه وقت خود را با صحبت‌هایی بی‌فایده تلف می‌كنند نیز اصلا خوششان نمی‌آید. در هنگام صحبت كردن با این افراد نكات زیر را در نظر داشته باشید:
ـ فقط به اصل موضوع توجه كنید و درباره موضوعات متفرقه صحبت نكنید.
ـ به طور واضح و منطقی با آنان صحبت كنید.
ـ هنگام صحبت با آنها بی‌نظم و بی‌برنامه نباشید.
ـ سعی نكنید به آنها دستور دهید، چون مخالفت خواهند كرد.
ـ بعد از صحبت درباره موضوع اصلی، فورا آنها را تنها بگذارید.
ملایم كردن صدا در بیان احساسات، هیجانات و حتی ترس نیز موثر واقع می‌شود و اگر همیشه با نرمی و ملایمت صحبت كنید، بهتر می‌توانید دیگران را متقاعد سازید و مخاطب نیز افكارش را بر گفتار شما متمركز می‌كند
البته تمامی نکاتی که در این مقاله به آن اشاره می کنیم با توجه به آموزه های دینی و فرهنگی ما ، در رابطه با نامحرم ،باید بر مبنای باید و نباید های شرع و عرف مان باشد.
در ذیل به پاره‌‌ای از نكاتی كه به كارگیری آنها در صحبت كردن بسیار مهم می‌باشد، پرداخته می‌شود:
به آهستگی و با ملایمت صحبت كنید. به طوری كه شنونده به تمامی گفته‌هایتان گوش دهد و معنای صحبت‌هایتان را نیز متوجه شود. اكثر افراد خیلی تند و سریع صحبت می‌كنند و فقط در فكر این هستند كه هم نظر و عقیده خود را مطرح كنند و هم نظر مخاطب را جلب كنند، غافل از این كه بااین كار مخاطب نمی‌تواند جمله‌هایش را دنبال كند و نهایتا از صحبت كردن با وی خسته می‌شود.
ملایم كردن صدا در بیان احساسات، هیجانات و حتی ترس نیز موثر واقع می‌شود و اگر همیشه با نرمی و ملایمت صحبت كنید، بهتر می‌توانید دیگران را متقاعد سازید و مخاطب نیز افكارش را بر گفتار شما متمركز می‌كند.هرگز آن طور كه خودتان می‌پسندید صحبت نكنید، زیرا ممكن است مایل باشید با صدای بلند صحبت كنید، اما شنونده از صدای بلند شما بیزار باشد. بنابراین باید بدانید كه در چه محیطی با مخاطب صحبت می‌كنید و محیطی كه در آن به سر می‌برید ساكت است یا شلوغ، با توجه به این مساله تن صدای خود را تنظیم كنید.همچنین هیچ‌گاه به صورت یكنواخت و پی در پی صحبت نكنید زیرا تن صدای شما در این حالت برای شنونده كسل‌كننده می‌شود. سعی كنید با خنده، لبخند، حالت تعجب، شوخی و... به آنچه كه بر زبان می‌آورید شكل دهید.
نحوه صحبت كردن شما بیانگر میزان احساساتتان از آنچه می‌گویید می‌باشد به این معنا كه وقتی شروع به صحبت می‌كنید، هرجمله‌ای كه در صحبت‌هایتان به كار می‌برید، نشان‌دهنده احساسات شما از مساله مورد نظر می‌باشد و دیگران با شنیدن صحبت‌ها و عقاید شما نسبت به آن مساله، به احساسات درونی‌تان پی می‌برند. پس سعی كنید همیشه از كلماتی استفاده كنید كه می‌دانید در نگرش و روحیه طرف مقابل اثر مثبت می‌گذارد و او را متقاعد می‌سازد.تعیین حد و حدود شخصی بسیار ضروری است. برخی از افراد در حین این كه روابط خوبی با دیگران دارند و با آنان گرم و صمیمی هستند، اما اجازه نمی‌دهند كه آنان در زندگی خصوصی‌شان مداخله كنند. با توجه به این مساله، سعی كنید هنگام گفتگو با دیگران، از مسائل خصوصی آنها كه ارتباطی به شما ندارد، صحبت نكنید. اگر گوینده و شنونده، هر دو به این قانون ساده احترام بگذارند و در صحبت كردن حد و حدود خود را بشناسند همیشه از بودن در كنار هم و هم‌صحبتی با یكدیگر لذت خواهند برد.
توجه به این نكته نیز ضروری است كه برقراری ارتباط با دیگران منحصر به ارتباط كلامی نمی‌شود و افراد در گفتگو با دیگران دانسته یا ندانسته پیام‌هایی را نیز به صورت غیركلامی به مخاطب ارسال می‌كنند. عواملی چون لهجه، طنین صدا، تاكید و تكیه‌كلام‌ها و عوامل غیركلامی چون «چشم‌ها»، «حالت چهره»، «وضعیت قرار گرفتن بدن»، «حركات و اشارات»، «تماس جسمی» و «طرز لباس پوشیدن و آرایش سر و صورت» در درك و فهم مخاطب از پیام‌های ما بسیار موثر هستند ولی متاسفانه بسیاری از افراد در صحبت‌هایشان، به این مسائل بی‌توجه هستند و تصور می‌كنند كه درك و فهم طرف مقابل تنها از طریق پیام‌های كلامی حاصل می‌شود.توجه داشته باشید هنگام صحبت كردن استفاده از برخی كلمات برای افرادی كه سطح درك پایین یا متوسطی دارند، صحیح نیست. تصور نكنید با استفاده از این‌گونه كلمات می‌توانید هوش و استعداد خود را نشان دهید. استفاده از كلمات تزئینی و مبهم مختص افراد پرگوست، افرادی كه زیاد صحبت می‌كنند، زیاد مثال می‌آورند و از كلمات ثقیل و سنگین استفاده می‌كنند، بتدریج، زمان و مكان صحبت را از دست می‌دهند، مخاطب را خسته و خود نیز اصل مطلب را فراموش می‌كنند. پس سعی كنید تا جایی كه می‌توانید از جملات كوتاه، مختصر و مفید استفاده كنید تا هم ارزش صحبت‌تان را بالا ببرید و هم رابطه خود را با دیگران گسترش دهید.
هیچ یك از ما با مهارتهای برقراری ارتباط از مادر متولد نشده‌ایم، بر خلاف تصور اكثر افراد، مهارتهای ارتباطی، كاملا آموختنی است و آگاهی از این مهارت‌ها به ما كمك می‌كند تا در برخورد با اشخاص مختلف اعم از پدر، مادر، همسر، فرزند، دوست یا همكار موفق‌تر ظاهر شوید.
منبع : جام جم آنلاین
گروه خانواده و زندگی تبیان - تنظیم :ندا داودی
مقالات مرتبط :
3 کلید دیگر در ارتباط با دیگران
