دیوار كوتاه نگارش در حوزه معارف نویسنده و پژوهشگر حوزه دین و تاریخ تشیع یكی از آسیبهای كتابهای معارف اسلامی را عدم تطابق آنها با نیازهای جامعه دانست و گفت: یكی از آسیبهای جدی كه پژوهشهای دینی را تهدید میكند، ذوقی شدن مطالب و محدود شدن موضوعات به سلیقه و انتخاب پژوهشگر است.
حجتالاسلام هادیمنش، مدیر تولید محصولات فرهنگی بعثه مقام معظم رهبری، در گفتوگو با ایبنا، اظهار داشت: متاسفانه در حوزه پژوهشهای تالیفات دینی سطح عمومی، به تخصصها احترام گذاشته نمیشود و هر فردی به خود اجازه میدهد دست به قلم ببرد. این در حالی است كه در رشتههای دیگر، افراد غیر متخصص به نوشتن نمیپردازند.
وی با بیان این كه دیوار نگارش در رشته معارف اسلامی بسیار كوتاه است، عنوان كرد: با وجود این مشكل، یكی از آسیبهای جدی كه پژوهشهای دینی را تهدید میكند، ذوقی شدن مطالب و محدود شدن موضوعات به سلیقه و انتخاب پژوهشگر است. اوست كه تعیین میكند چه چیزی بنویسد و چگونه بنویسد. در این باره مراكز و موسسات اندكی وجود دارند كه از پژوهشگران بخواهند دست به قلم ببرند و در حوزه یا موضوع خاصی تحقیق و پژوهش كنند.
یكی از آسیبهای جدی كه پژوهشهای دینی را تهدید میكند، ذوقی شدن مطالب و محدود شدن موضوعات به سلیقه و انتخاب پژوهشگر است
پژوهشگر حوزه دین، انتخابها و موضعیابی نویسندگان این حوزه را كاملا فردی خواند و یادآور شد: البته باید پذیرفت كه به دلیل متخصص بودن پژوهشگران این حوزه، آنها انتخاب درستی خواهند داشت، اما این مطلب به طور كامل نمیتواند نیازها دنیای پژوهش را پاسخگو باشد.
وی یادآور شد: در برخی از حوزههای نظیر فقه و حقوق، موضوعاتی وجود دارد كه به پژوهشگران ارجاع داده میشود تا درباره آنها بنویسند، اما در سایر مواقع به سراغ موضوعات دینی رفتن بر اساس انتخاب پژوهشگران است. با توجه به صرف زمان و هزینه برای پژوهش كارآمد، اگر این پژوهش از سوی نهادی كه نیازها در آنجا بررسی و دستهبندی شدهاند، مورد سنجش و بیان قرار گیرند، با مشخص شدن مساله و ساز و كارهای آن، دیگر سرمایههای فردی هدر نمیرود و پژوهشگران به جای برگزیدن سوژههایی كه به نظر آنها جالباند، به سراغ نیازهای جامعه خواهند رفت.
حجتالسلام هادیمنش با تاكید بر این كه تشخیص پژوهشگر به مساله علمی شخصیت میبخشد، عنوان داشت: پژوهشهای پراكنده با اتلاف توان و هزینههایی همراهاند و با نگاهی سلیقهای و فردی مانوس میشوند.
نویسنده كتاب «آیین ستایشگری» درباره راهكار مواجهه با این مساله گفت: تمامی پژوهشها به ویژه تحقیقات حوزه معارف دینی نیازمند سازماندهیاند. البته در بسیاری از پژوهشگاهها این اتفاق میافتد و در این مراكز به محققان جهتدهی میشود، اما اشتباه غالبی كه در این باره وجود دارد، این است كه برخی تصور میكنند در نشر علم و دانش باید از آثار دیگران استفاده كرد.
برخی از افراد تنها برای تبرك دست به قلم میشوند و از باب پاداش اخروی مینویسند. محصول این اندیشه كتابهای ریز و درشتی است كه در بازارند و نویسنده تنها به این بهانه كه اثری از خود بر جای بگذارد، به تالیف پرداخته است
مساله دیگر نیت برخی از افراد است كه تنها برای تبرك دست به قلم میشوند و از باب پاداش اخروی مینویسند. محصول این اندیشه كتابهای ریز و درشتی است كه در بازارند و نویسنده تنها به این بهانه كه اثری از خود بر جای بگذارد، به تالیف پرداخته است. اگرچه من منكر اجر اخروی این کار نیستم، اما این موضوع موجب موازیكاری، فعالیتهای پراكنده و صرف هزینههای فراوان میشود.
نویسنده كتاب «ماه در فرات» درباره راهكارهای جهتدهی به استعدادهای حوزه نویسندگی و پژوهش اظهار داشت: همواره این سوال مطرح میشود كه چه اقدامی برای به كارگیری این استعدادها، مهارتافزایی افراد و به كارگیری این توانمندیها برای نیاز جامعه صورت میگیرد، شناسایی و تقدیر از پژوهشگران این حوزه چه فایدهای برای جامعه دارد، اگر نتوانیم در راستای برطرف كردن نیاز جامعه و با سازماندهی از این استعدادها استفاده كنیم؟
پژوهشگر حوزه دین با پیشنهاد حمایت از برگزیدگان جشنوارههای گوناگون و جهتدهی استعدادهای آنها برای برطرف ساختن نیاز جامعه، برنامهریزی در این حوزه را از جمله ملزومات خواند و تصریح كرد: با این اقدام برخی از مشكلات تالیفات از جمله پژوهشمحور نبودن آنها كاهش خواهد یافت. اگر مراكزی را برای این منظور قرار دهیم، موضوع تالیفات و نیازهای مطالعاتی جامعه بررسی و تحلیل میشوند و سپس برای ورود در قالبهای مكتوب و راهیابی به جامعه مهیا خواهند شد. این موضوع حتی از اثرسنجیها، نیازسنجی و دریافت بازخورد پس از روانه شدن اثر به بازار نشر مهمتر است.
تهیه و تنظیم: گروه کتاب تبیان - محمد بیگدلی