تبیان، دستیار زندگی
ا دکتر افروغ (رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس): به نظر می‌رسد این سریال با استقبال عموم مخاطبین روبه رو شده است. اما این طنز جدا از توفیقی که در خنداندن جامعه دارد، سطح مخاطب را به قدری پایین آورده است که سریال در اندازه و فهم کودکا...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

پرسش دیگران، پاسخ برره‌ای‌ها

دکتر افروغ (رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس):

به نظر می‌رسد این سریال با استقبال عموم مخاطبین روبه رو شده است. اما این طنز جدا از توفیقی که در خنداندن جامعه دارد، سطح مخاطب را به قدری پایین آورده است که سریال در اندازه و فهم کودکان است.

روابط عمومی گروه فیلم و سریال شبکه سوم سیما:

تاکنون در این مجموعه توانسته‌ایم مفاهیم ارزشمندی را مطرح کنیم از جمله: تقبیح چاپلوسی، تقبیح غیبت و بدگویی، نهی از دورویی و نفی سودجویی، تاکید بر کنار گذاشتن آداب و رسوم غلط و نفی برخی باورهای غلط

آنچه دیگران می‌گویند

ساخته‌های مهران مدیری همواره با برخوردهای مختلف مواجه شده است، اما این بار «شب‌های برره» نظرات تند مخالف را به همراه داشته است.

وقتی مهران مدیری مجموعه تلویزیونی «پاورچین» را با حضور و نوآوری قابل توجه جوادرضویان و استفاده از مضمون شهری و ناکجاآبادی به نام برره تولید کرد و این سریال توانست نگاه بیشتر مخاطبین تلویزیون را به خود جلب کند، مدیری در پی فرصتی بود تا بتواند به طریقی این موفقیت را تکرار کند. تولید مجموعه تلویزیونی «جایزه بزرگ» نتوانست برای مدیری اعتباری کسب کند و از حد و اندازه‌های یک سریال طنز تلویزیونی شیرین و با مزه بسیار دور بود. به همین دلیل دست‌اندرکاران شبکه سه و مهران مدیری به سراغ مضمونی رفتند که امتحان خود را پس داده بود و از جذابیت آن اطمینان خاطر داشتند. یعنی به سراغ برره‌ای‌ها بروند.

در مجموعه تلویزیونی «شب‌های برره» مدیری همان شهری را به تصویر کشید که تصاویری محو و گنگ از آن در «پاورچین»ارائه شده بود. البته این بار دیگر مجموعه مهران مدیری درجه کیفی «ج» نگرفت. بلکه مدیران شبکه سه با در اختیار قراردادن بخش عمده‌ای از امکانات خود به این سریال و ایجاد یک شهرک و در نظر گرفتن درجه کیفی «ب ویژه» برای تامین هزینه‌های سریال، کار را آغاز کردند. مدیری در این سریال تلاش کرد هر آنچه که دارد در قالب داستان‌های آن ارائه کند. اما شوخی‌های سریال، تاکید بر زبان برره‌ای و پیچ و تاب زبان فارسی، مضمون کلی اثر، مطرح کردن حضور روستاییان و یک شهرنشین تهرانی و... بازتاب و واکنش‌های مختلفی را از سوی کارشناسان، اهالی فرهنگ و هنر، دانشجویان، منتقدان و سایر اقشار جامعه در پی داشت. اینکه اصولا «شب‌های برره» سریالی بی‌کیفیت و حتی مخدوش‌کننده فرهنگ است یا اثری معمولی و طنزآمیز است که از شوخی‌های به نسبت تندی بهره می‌برد مسئله اصلی و مهم میان افرادی است که درباره این سریال گفتگو می‌کنند.

به گزارش مهر عماد افروغ، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس در این زمینه معتقد است: مجموعه تلویزیونی «شب‌های برره» یک برنامه سرگرم‌کننده است و به هرحال مردم ما نیاز به سرگرمی دارند. به نظر می‌رسد این سریال با استقبال عموم مخاطبین مواجه شده است. من قصد ندارم در استقبال مردم از این سریال شک و شبهه‌ای ایجاد کنم. مردم فارغ از سختی‌ها و دشواری‌های کار روزانه از طریق این برنامه سرگرم می‌شوند. سخن من این است که آیا رسالت تلویزیون ما صرفا پر کردن اوقات فراغت است و نباید هیچ پیامی در برداشته باشد یا اجازه دارد بخشی از جمعیت روستایی کشور را به استهزا بگیرد؟ در این سریال به روستاییان و زبان و ادبیات فارسی توهین می‌شود و این سریال قطع‌نظر از اینکه برای لحظاتی خنده‌ای بر لب‌ها بیاورد، آیا از کارکرد دیگری برخوردار است و در درازمدت تاثیری بر جامعه می‌گذارد. جز اینکه فرهنگ عمومی جامعه را مخدوش می‌کند؟

وی خاطر نشان کرد: این طنز جدا از توفیقی که در خنداندن جامعه دارد، سطح مخاطب را به قدری پایین آورده است که سریال در اندازه فهم و درک کودکان است.

شما اگر بخواهید کودکان را به طریقی سرگرم کنید، به انجام حرکات دست و پا یا لب و دهان و حرکات عجیب و غریب می‌پردازید و با کلمات خود سعی می‌کنید، نظر او را به خود جلب کنید. در این سریال هم همین اتفاق می‌افتد. چنین آثار تلویزیونی زیبنده نظام و فرهنگ ما نیست. نباید مجموعه‌های تلویزیونی به اندازه فهم کودکان تنزل پیدا کند. این مسئله که مردم ما از این نوع طنزها، استقبال می‌کنند نکته‌ای است که باید به آن توجه شود. تلویزیون ما باید طنزهایی از نوع آثار چارلی چاپلین را ارائه دهد که به مسائلی همانند استثمار، مشکلات کارگران تحت نفوذ استعمار، بحث ماشینزم و... اشاره می‌کند. نه آنکه طنزهایمان شبیه آثار لورل و هاردی باشد که قصد آن فقط خنداندن بیننده است و کارکرد اجتماعی و فرهنگی ندارد.

گیلان‌نژاد مدیر گروه معارف اسلامی شبکه دوم سیما که به عنوان یک بیننده تلویزیونی در این مورد اظهار نظر می‌کند به محمدی خبرنگار خراسان می‌گوید: ابتدا باید دید که شاخصه‌های یک برنامه خوب چیست؟ دو نکته مهم است اول اینکه اثر تربیتی، اخلاقی داشته باشد و به خصوص بر نوجوانان و جوانان تاثیر بگذارد و نکته دیگر اینکه حافظ وحدت ملی و در عین حال با نشاط باشد.

تحقیر روستاییان و ارشاد به دور بودن از تمدن بشری، بی‌سوادی آدم ها، بداخلاقی، بیکاری، دروغگویی، ریاکاری و پول دوستی از جمله مصادیقی است که در این سریال درباره روستاییان می‌بینیم. در مقابل شخصیت تهرانی داستان، انسانی خوب، با شعور، فهیم، صبور، با گذشت، پرکار و علاقه‌مند به خانواده است یعنی درست برخلاف روستاییان،

نکته دیگر اینکه کدام کشور اجازه می‌دهد که زبانش مورد تمسخر قرار گیرد. این توهین به فرهنگ ملی ما نیست؟

چرا لباس زیبا و ملی ما به سخره گرفته می‌شود.

فردا اگر کسی این لباس‌های سنتی را بر تن کرد باید به یاد «شب‌های برره» بر او خندید آیا آن وقت جوانان رغبت می‌کنند لباس ملی بر تن کنند؟

علاوه بر این تصاویر روی دیوار این روستا اشاره‌ای به ایران باستان دارد، آیا این به بازی گرفتن ملیت و پیشینه مردم نیست.

در مقابل دکتر فریدن آزما، استاد دانشگاه و کارشناس رسانه معتقد است:

به عقیده من این سریال به اندازه‌ای که درباره آن صحبت می‌شود و حساسیت به خرج می‌دهند، نامناسب و آزاردهنده نیست. در حال حاضر به مناسبت ماه مبارک رمضان چند سریال دیگر از شبکه‌های مختلف تلویزیون پخش می‌شود.

آیا هیچکدام از اینها ایراد ندارد و مسائلی را به شوخی یا مسخره نمی‌گیرد. به عقیده من نوعی غرض‌ورزی با مهران مدیری وجود دارد که تا این حد نسبت به کار او حساسیت نشان می‌دهند. به نظر من لهجه‌ای که در این سریال ارائه می‌شود، مربوط به هیچکدام از بخش‌های ایران نیست و توجه بیش از اندازه به آن «مته به خشخاش گذاشتن» است. از نظر تکیه کلام‌ها یا حرکاتی که در این سریال نشان داده می‌شود و نوجوانان آنها را تقلید می‌کنند، باید بگویم اینها مدت زمان کوتاهی دارد و پس از مدتی برگشت‌پذیر است و آثار درازمدت ندارد. اینکه ما به همه چیز بدبینانه نگاه کنیم، راه‌حل مناسبی برای مقابله با امور مختلف نیست. اگر تلویزیون ما بیش از اندازه محدودیت به وجود بیاورد، استفاده از ماهواره یا دیگر رسانه‌ها به وسیله مردم امری طبیعی می‌شود.

یکی از مسائل مهم تعیین گروه سنی برای تماشای فیلم و سریال‌های مختلف است. این موضوع در سراسر جهان امری بسیار عادی و متداول است.

پاسخی که برره‌ای‌ها دادند

سازندگان مجموعه تلویزیونی «شب های برره» و گروه فیلم و سریال شبکه سه سیما به برخی انتقادات و دیدگاه‌ها در خصوص این مجموعه تلویزیونی پاسخ دادند.

در بخشی از این جوابیه که از طریق روابط عمومی شبکه سوم سیما ارسال شده چنین آمده است: این روزها مطالب مختلفی در برخی مطبوعات درباره مجموعه طنز تلویزیونی شب‌های برره به چاپ رسیده که در برخی از این مطالب انتقاداتی از این برنامه شده است.

در این بیانیه آمده است: عده‌ای دلسوزانه و از روی حسن‌نیت و به قصد اصلاح و خیرخواهی در خصوص وجود برخی کاستی ها و ضعف‌ها و احیانا بدآموزی‌های این برنامه ابراز نگرانی کرده‌اند که بدین وسیله از آنان تشکر می‌شود.

دست‌اندرکاران این برنامه افزودند: به نظر می‌رسد که عده‌ای حدود انصاف را درنوردیده و با نقادی غیرکارشناسانه خود در مسیر تخریب رسانه ملی و دست‌اندرکاران این برنامه گام برداشته‌اند.

اگر می‌خواستیم با نگاهی ایجابی رفتار صحیح انسانی و اجتماعی را تبلیغ و ترویج کنیم و به عبارتی بیننده را نصیحت کنیم، قطعا به دام شعارزدگی می‌افتادیم و با تبلیغ مستقیم که مطبوع طبع بیننده هوشیار و فهیم طنز تلویزیونی نیست از مقصود خود باز می‌ماندیم.

نویسندگان این جوابیه با اشاره به برخی ویژگی‌های این مجموعه تلویزیونی افزوده‌اند: در ساخت این مجموعه بر آن شدیم تا با رویکردی سیاسی به هجو عادات و اخلاق ناپسند فردی و اجتماعی و نقد روابط سوء و ناهنجاری‌های جامعه بپردازیم تا از این راه رسالت خود را در تولید محصولی پیام‌دار و متناسب با اهداف رسانه ملی انجام دهیم.

در ادامه این بیانیه چنین آمده است اگر چه هنوز در ابتدای راه هستیم و قسمت‌هایی از برنامه که تاکنون تولید و پخش شده است حدود یک پنجم کل مجموعه را شامل می‌شود، اما به پشتوانه تفکر و تحقیق و بحث‌های کارشناسانه و حمایت‌ها و هدایت‌های مادی و معنوی سازمان صدا و سیما و مدیران شبکه و به اتکای همکاری و همراهی گروهی منسجم و کارآزموده توانسته‌ایم حجم قابل توجهی از مفاهیم ارزشمند و آموزه‌های اخلاقی مورد نیاز جامعه را در این مجموعه مطرح کنیم.

در این مجموعه تلاش شده است تقبیح چاپلوسی و تملق‌گویی که متاسفانه در جامعه ما رواج یافته است از طریق خلق شخصیتی چون «جان‌نثار»‌به تصویر کشیده شود.

«تقبیح غیبت و بدگویی که متاسفانه نقل بعضی از مجالس و محافل ما شده است از طریق تشبیه آن به مراسم نخودچی خوران باعث تنفربیننده از این گناه و عمل ناپسند است»

نهی از دو رویی و دوگانگی در رفتار و در روابط اجتماعی با استفاده از افعال معکوس تمثیل این معناست، نفی سودجویی و منفعت طلبی و کسب درآمدهای حرام و نامشروع با انگیزه عمل به ارتشاء و اختلاس است و اشاره به زشتی با این عمل که همه چیز قابل معامله با پول است از جمله مواردی است که به زبانی طنزگونه در این مجموعه به تصویر کشیده شده است.

این جوابیه می‌افزاید: تاکید بر لزوم کنارگذاشتن آداب و رسوم غلط و دست و پاگیری که هیچ تناسبی با موازین شرعی و سنت‌های اسلامی ندارد، از جمله سختگیری‌های بی‌مورد در ازدواج، نفی برخی باورهای غلط مثل بسته شدن عقد دخترعمو و پسرعمو در آسمان که متاسفانه هنوز هم در برخی از مناطق کشور رواج دارد، طرح مشکلات ناشی از ازدواج تحمیلی به عنوان یک رفتار غیراسلامی همچنین ذم تحمل‌ناپذیری و پرخاشگری و توسل به زور در تعاملات اجتماعی از طریق نمایش دعواهای بی‌مورد و کسانی که با کوچکترین مخالفتی با یکدیگر دست به یقه می‌شوند از جمله مواردی است که قسمت‌های پخش شده این مجموعه بر آن تاکید داشته است.

سازندگان مجموعه تلویزیونی شب‌های برره در جوابیه خود آورده‌اند:

در انتخاب جغرافیای برره، دکورها، لباس‌ها و گویش این مردم نهایت دقت شده است که به هیچ یک از مناطق ایران شبیه نباشد، تا مبادا شائبه توهین به قوم خاص، زبان و لهجه خاص، یا بخشی از سرزمین پهناور ایران را به وجود بیاورد.

حتی دقت کرده‌ایم تا بحث شهری و روستایی مطرح نشود و این که در بعضی از انتقادات به تمسخر روستاییان متهم شده‌ایم و در برخی دیگر به توهین به شهری‌ها، نشان می‌دهد که واقعا قصد تحقیر و توهین به هیچ یک از این قشرها را نداشته‌ایم و به مقصود و منظور خود از ایجاد ناکجاآبادی انتزاعی نزدیک شده‌ایم.

در ادامه این جوابیه آمده است: ازوارد شدن لطمه به زبان فارسی به عنوان یکی از عیب‌های برنامه سخن به میان آمده است که باید بپرسیم آیا لهجه‌های مختلفی که در ایران وجود دارند، تاکنون لطمه‌ای به این زبان زده‌اند، اگر جواب منفی است پس لهجه بازیگران این مجموعه نیز چندان صدمه‌ای به این زبان وارد نخواهد کرد، ضمن اینکه تاثیر اصطلاحات و تکیه کلام‌های مجموعه های طنز تلویزیونی معمولا مقطعی است و به همان سرعتی که در بین بینندگان جا می‌افتد و شایع می‌شود به همان سرعت نیز از خاطره‌ها محو می‌شود.

این جوابیه با تاکید بر غنا و استحکام زبان فارسی اضافه می‌کند نکته مهمی که در این باره می‌توان گفت این است که زبان فارسی به دلیل غنای فرهنگی وغلبه ذاتی خود در طول تاریخ نه تنها تحت تاثیر لهجه‌ها و حتی زبان‌های دیگر قرار نگرفته است، بلکه بر بسیاری از این زبان‌ها تاثیرگذار نیز بوده است.

این جوابیه می‌افزاید: در برخی از ایرادات به این برنامه به هزینه میلیاردی کار اشاره شده است که برای رفع هرگونه سوءتفاهم در این‌باره باید گفت: هزینه ساخت این برنامه دقیقه‌ای 116 هزارتومان است که با احتساب 90 برنامه 40 دقیقه ای رقم کل هزینه ساخت برنامه نصف آنچه که در مطبوعات آمده هم نمی‌شود که با توجه به سختی کار و تعدد بازیگران و مخارج سنگین دکور و اجاره مکان فیلمبرداری که باغی به مساحت حدود چهل هزار مترمربع است، شاید این مجموعه جزو ارزانترین سریال‌های تلویزیونی است.

مطالب مرتبط

اعتراض جمعی از دانشجویان به پخش برنامه طنز برره

امشب با دارو دسته‌های برره‌ای!

منبع : خراسان