با تیشه بر ریشه نزنید
«دعوا نمك زندگیه» مطمئنا این جمله قدیمی‌ها تا ابد‌الدهر ما به‌ازای خارجی دارد.
با گسترش تكنولوژی در زندگی انسان‌ها، دلمشغولی‌ها و دغدغه‌های آنان نیز وسعت یافته و در نتیجه زمینه برای تهییج مشاجره فراهم می‌شود تا جایی‌كه فرد را دچار روزمرگی میكند و سبب می‌شود تا محور كارهایش بر این مبنا قرار گیرد كه باعث مشاجره و دعوا نشود! از سویی فرد باید ضمن تحت پوشش قرار دادن امورات خود، یك تعادل منطقی را با دیگر اعضای خانواده و خواسته‌هایشان فراهم آورد تا بتوانند به موازات هم، برخورد فكری با یكدیگر نداشته باشند. در این نوشتار به برخی از مهم‌ترین علل مشاجرات خانواده‌ها و راهكارهای برون رفت از آن اشاره خواهیم كرد.
بر رأس هرم مشاجرات خانوادگی در اكثر خانواده‌ها، رد‌پایی از معضلات مالی دیده می‌شود. خانواده‌ای كه مشكل مالی دارد، بالطبع دچار هجمه‌های روحی - روانی نیز می‌شود و شخصیتش مختل می‌شود. این مشكلات (مالی)سیطره خود را بر تمامی اعضای خانواده قرار داده و آنها را به نوعی، درگیر خود میكند؛ حتی كودكان خردسال نیز از این وضع مصون نیستند. بارها دیده شده است كه یك كودك 3ساله از دیدن اسباب بازی‌های كودك همسن خود غبطه خورده و كمبود مالی والدین خود را، نه ادراك بلكه احساس میكند و از اینجاست كه با «تمول» آشنا می‌شود و تا پایان زندگی با آن سر و كار دارد. همین كودك بعد‌ها در دوران دبیرستان، به داشته‌های دوست خود، در بزرگسالی به ماشین یا موقعیت شغلی همكار خود و در میانسالی و پیری به اندوخته‌های همسالان خود رشك می‌ورزد. مشكل مالی زوجین، یك مشكل عام است كه تا حدودی منطقی نیز می‌نماید. خانواده‌ها حق دارند كه از حداقل تسهیلات یك زندگی خوب برخوردار باشند. اما كمتر از حد طبیعی، سیاق منطقی شمرده نمی‌شود و بالاتر از آن «فراروی انتظارات» خوانده می‌شود.
اگر مشكل مالی شما به حدی است كه از امكانات یك زندگی معمولی (طبق تعریف استاندارد) برخوردار نیستید نباید فكرتان را مشغول رؤیاپردازی كنید. اجاره خانه، قسط وام، مخارج منزل، هزینه‌های شخصی و... مجال هر‌گونه آسایشی را از شما می‌گیرد اما توجه داشته باشید كه با فكر كردن به این مسائل، فقط ذهن خود را مشوش می‌كنید و لحظات زندگی‌تان را به تلخی می‌كشانید. بنا‌بر گفته كنفوسیوس «به جای آنكه بر تاریكی لعنت بفرستید، شمعی روشن كنید». شما هم به جای فكر و خیال، رؤیاپردازی و درگیری با اعضای خانواده و دیگران به این مهم توجه داشته باشید كه چگونه می‌توانید از راه مشروع و حلال، از این وضعیت رهایی یابید. شما توانایی‌های بسیاری دارید كه می‌توانید از راه آن اوضاع زندگی‌تان را سر و سامان دهید؛ در این موضوع باید به یك جمع‌بندی از توانایی‌هایتان برسید.
بالا بودن انتظارات: انتظار زیاد هم می‌تواند مالی باشد و هم درونی. اگر در بحث مالی، فرد انتظارش را بالا ببرد، زندگی آن خانواده دستخوش تلاطم خواهد شد. بسیاری از زندانیان چك، قرض بالا آورده‌ها و كسانی‌كه به‌طور نا‌خواسته درگیر كارهای نامشروع شده‌اند، برای رسیدن به آن انتظار كاذبی بوده، كه یا خود آن‌را به‌وجود آورده بوده‌اند و یا از طرف همسر یا فرزندانشان مجبور به انجام آن شده‌اند. انتظار در شكل درونی مشتمل بر غرور فردی است.
هر كسی حق دارد انتظارات بجا و مناسبی از خود و خانواده‌اش داشته باشد اما همین‌كه دایره شمول این انتظارات از جنبه منطقی‌اش خارج شود، شكل مناسبی نخواهد گرفت. در زندگی مشترك ممكن است در اثر مشاجرات و بگو مگو‌های زوجین، خاطر طرفین مكدر شود اما بارها دیده شده است كه مثلا زن بهخاطر یك حرف ناپسندی كه شوهرش حین درگیری به وی نسبت داده، چه بسا تقاضای طلاق نیز میكند! و این فرایند در اثر همان انتظارات كاذبی است كه شخص در آستانه ورود به زندگی متأهلی خود، آنها را دست‌پرورده منطق نكرده است. چنین افرادی نتوانسته‌اند كودك درون خود را پرورش داده و به درك صحیحی از زندگی خانوادگی برسند. وقتی انتظارات بالاست(چه در بعد مالی و چه در بعد درونی) بهتر است شخص شرایط زندگی خود را بسنجد و سپس با محك این شرایط، انتظارات معقول خود را مطرح كند و حتما نیز آن انتظارات را با همسر یا فرزندانش در میان بگذارد تا آنها نیز وی را درك كنند و محركی باشند برای رسیدن وی به نقطه آرمانی انتظاراتش.
چشم و هم چشمی:
این عامل شاید ابتدا شبیه یك شوخی یا نكته جالب باشد اما در گذر زمان جدی می‌شود و در مشاجرات زناشویی به‌عنوان اهرمی جهت سركوفت به طرف مقابل به شمار می‌رود. در چنین وضعیتی، شخص بی‌توجه به پارامترها و ظرفیت‌های دو خانواده و مناسباتی كه بین آنها حكمفرماست، اقدام به مقایسه میكند و كمبودهای خود را به شكلی كاملا جدی مطرح میكند. شما باید مراقب باشید كه در این مواقع، هرگز خواسته‌های طرف مقابل را به سخره نگرفته و به او نخندید چرا كه با این كار خود، وی را به انجام اقدامات جدی دیگر تحریك می‌كنید. همچنین نباید برای فرار از این وضعیت، قولی به طرف مقابل دهید كه نتوانید از عهده انجام آن بر‌آیید. شاید شما تصوركنید كه غائله پایان یافته اما هرگز اینگونه نیست. همسرتان روی حرف شما حساب باز میكند و در آینده، این موضوع را به روی شما می‌آورد. این خصیصه در انسان ها همواره مشکل زا بوده و هست . لذا اگر خواهان زندگی آرامی هستید آن را از ابتدا در طرف مقابل شناسایی کنید و به حضورش حساسیت نشان دهید .
نداشتن قدرت اغماض و چشم پوشی:
هر دو نفری که در کنار یکدیگر زندگی می کنند در نهایت تشابه و همسانی دارای اختلافاتی نیز هستند لذا لازمه زندگی در کنار دیگری این است که بتوانند قدرت چشم پوشی و گذشت از خطاها و عادات مخالف میل را در خود تقویت کنند. افرادی که از گذشت بالاتری برخوردارند آرامش بیشتری را تجربه می کنند و زندگی با آنان راحت تر است و شیرین تر به نظر می رسد .
عدم‌شناخت زوجین از یكدیگر:
هر فردی دارای خصایل و رفتارهای به‌خصوصی است كه ریشه بسیاری از این رفتارها به فطرت برمی‌گردد كه غیرقابل تغییر است. وقتی شما از همسرتان تقاضا می‌كنید كه به فلان اخلاق مذموم خود پایان دهد ولی او آگاهانه یا ناخودآگاه از این خواسته شما تخطی میكند، موجبات مشاجره فراهم می‌آید و در اینجاست كه دوطرف، اخلاقیات ناپسند یكدیگر را بیان می‌كنند و متوجه می‌شوند كه از تفاهم اولیه برای یك زندگی مشترك برخوردار نیستند. در این شرایط، فرد باید تلاش كند نسبت به اخلاق رذیله‌ای كه سبب نا‌خشنودی همسرش می‌شود، حالت خودآگاه پیدا كند و سعی كند افسار آن رفتار خود را در دست بگیرد تا با كنترل موردی آن، بتواند موجبات نهادینه‌شدن رفتار درست را فراهم آورد. البته اگر بخواهیم به عقب‌تر بازگردیم باید عنوان شود كه دختران و پسران باید قبل از ازدواج، نسبت به شناخت صحیح اخلاقیات یكدیگر اهتمام فراوان بورزند. و در معرفی خود صداقت داشته باشند و اگر قراراست تغییری در خود ایجاد کنند آن را به پس از ازدواج موکول نکنند .
شاید اگر بدانید كه دعوای شما، چه اثرات منفی بسیاری برروحیه فرزندانتان خواهد گذاشت، هیچگاه به سمت بگو مگو و مشاجره نروید. وقتی فرزندتان دعوای شما را می‌نگرد، از درون به هم می‌ریزد؛ احساس تنهایی و ناامنی سرتاپای وجود او را فرامی‌گیرد. وقتی همسرتان را تهدید به طلاق می‌كنید، او شبانه روز به این مسئله فكر میكند كه آینده‌ای مبهم و ناامن در انتظار اوست؛ وقتی همسرتان را كتك می‌زنید، ترس به شكلی حقیقی تا آخر عمر در او ریشه می‌دواند و هیچگاه ترك‌ا‌ش نمی‌كند؛ وقتی همسرتان گریه میكند، فرزندتان بهخاطر اینكه نمی‌تواند التیام بخش او باشد، اعتماد به نفسش را از دست می‌دهد؛ وقتی با همسرتان صحبت نمی‌كنید، سكوتی مرگبار بر فضای خانه مستولی می‌شود و احتمال افسردگی فرزندتان صدچندان می‌شود؛ وقتی حوصله همسرتان را ندارید طبیعتا نسبت به نیازهای فرزندانتان نیز كم كاری كرده و با دست خود، آنها را به رفع نیازهای خود در بطن جامعه دعوت می‌كنید و... و حال یك سؤال: آیا چنین فرزندی می‌تواند انسان موفقی در زندگی آینده خود شود؟ پاسخ روشن است.
شما قبل از اینكه همسر هم باشید دوست یكدیگرید:
وجود همسرتان جزئی از وجود شماست. بسیاری از خانواده‌ها اذعان می‌كنند كه زندگی فوق‌العاده خوبی دارند ولی بعضی اوقات بر سر مسائل جزئی با یكدیگر مشاجره می‌كنند. نكته حائز اهمیت در این مسئله این است كه اگر احیانا با همسرتان مشاجره كردید، سعی كنید كنترل دعوا در دستتان باشد تا بتوانید فضا را مدیریت كنید.
خونسردی خود را حفظ كنید و كوشش كنید همسرتان را به آرامش فرا‌خوانید. هرگز به ابزاری نظیر بلند كردن صدایتان، ضرب و شتم، سخنان ركیك، تهمت‌زدن و... متوسل نشوید؛ به‌عبارتی ساده‌تر، كاری نكنید كه در آینده نتوانید در چشمان همسرتان نگاه كنید. همسرتان جزئی از شماست و هر‌گونه هتك حرمت وی، مستقیما به‌خود شما باز می‌گردد. به این اصل ایمان بیاورید كه شما قبل از اینكه همسر هم باشید، دوست و رفیق یكدیگرید و نباید آرامش خود را با كارهای این‌چنینی سلب كنید.
فراموش نکنید که کیفیت زندگی در نگاه و زاویه دید شما خلاصه می شود .
مجتبی اردشیری -همشهری
تنظیم و تغییر: کهتری
مقالات مرتبط
