تبیان، دستیار زندگی
درباره پارازیت چه می دانید؟
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

پارازیت Noise

بخش ارتباطات- واژه (Noise) در لغت به‌معانی خش، اختلال، سر و صدا، شلوغی، قیل و قال، صدا راه انداختن، شایعه

پارازیت

و تهمت و همچنین به‌معنای پارازیت آمده است. خود واژه‌ی پارازیت (Parasite) نیز به‌معنای انگل، طفیلی، صدای مزاحم و سربار آمده است.[1] لازم به ذكر است كه واژه (Barrier) به‌معنای مانع و حصار نیز در این مورد به‌كار رفته است.[2]

پارازیت یا اختلال عبارت از هرگونه مداخله درونی یا بیرونی در فرآیند ارتباطات است.[3] به‌عبارت دیگر، به هر چیزی كه جلوی رسیدن پیام از ارتباط‌گر به گیرنده را بگیرد، "مانع ارتباطی" گفته می‌شود.[4] به‌عبارت سوم، اختلال، هر آن چیزی است كه بین انتقال و دریافت، به نشانه افزوده شود، بی‌آنكه منبع قصد انجام آن‌را داشته باشد.[5]

اصطلاح پارازیت(نوفه) به برخی عناصر مزاحم در كانال (Channel) ارجاع دارد؛ كه پیام را خراب می‌كنند یا تا حدودی تحت‌الشعاع قرار می‌دهند.[6] پارازیت، به مانند میكروبی است كه می‌تواند چنان بیماری‌زا باشد، كه آثاری چون كم‌توانی و ناتوانی داشته باشد و حتی به مرگ ارتباط، در یك مقطع زمانی منتهی شود. برخی از این میكروبها، مستقیماً روی یكی از اندام‌ها یا به‌عبارت صحیح‌تر روی یكی از عناصر فراگرد ارتباط، اثر مخرب دارند و برخی از آن‌ها روی چند عنصر. هنوز دانش مستقلّی برای مطالعه‌ی انواع این میكروب‌ها و تأثیر بیماری‌زای آن‌ها و شاید راه‌های درمان آن به‌وجود نیامده است.[7]

در سال 1948 شنون و ویوور دو مهندس الكترونیك (و بعدها دو دانشمند ارتباطات انسانی)، برای اوّلین بار واژه‌ی پارازیت را با یك فلش روی كانال نشان دادند؛ اما بعدها در كمتر مدلی پارازیت نشان داده شد؛ بلكه بیشتر به‌هنگام تفسیر مدل به آن اشاره شده است.[8]

پارازیت یا اختلال عبارت از هرگونه مداخله درونی یا بیرونی در فرآیند ارتباطات است

انواع پارازیت ارتباطی

اختلال یا پارازیت ممكن است محیطی، فیزیولوژیكی، معنایی، ساختاری، سازمانی، فرهنگی، روانی و مجرایی باشد.

1.  اختلال محیطی (Environmental Noise)؛ به آن دسته از عوامل مزاحم بیرونی اطلاق می‌گردد، كه مانع دریافت پیام توسط دریافت‌كننده می‌شوند. مثلاً وقتی كه شما در آشپزخانه شیر آب را باز می‌كنید، صدای آب، مانع شنیدن صدای دوست شما از اتاق مجاور می‌گردد.

2.  اختلال فیزیولوژیكی (Physiological-Impairment Noise)؛ این نوع اختلال نیز می‌تواند مانع ارسال یا دریافت مؤثر یك پیام گردد. مثلاً افراد ناشنوا فاقد توانایی‌های حسی افراد شنوا برای دریافت یك پیام هستند افراد ناشنوا قادر نیستند پیام‌های شفاهی را درك كنند. به‌همین ترتیب، درك و فهم سخنان فردی كه دارای نارسایی تكلّمی یا لكنت زبان هستند، نیز مشكل است.[9] محسنیان‌راد از این نوع اختلال، تحت عنوان اختلال در عناصر ارتباطی مدل منبع معنا، نام می‌برد.[10]

پارازیت

3. اختلال معنایی (Semantic Noise)؛ این نوع اختلال، به مشكلات معنایی اشاره دارد، كه در هر دو سوی فرآیند ارتباط وجود دارد. این مشکلات، عبارتند از: رمز گذاری ناكافی، نامناسب، یا اشتباه از سوی فرستنده، و رمزگشایی ناكافی یا اشتباه از سوی گیرنده. اگر به هر دلیلی، دو نفر كه در حال گفتگو باهم هستند، نتوانند از نشانه‌هایی كه مورد استفاده قرار می‌گیرند، معناهای واحدی درك كنند، حرفهای یكدیگر را نخواهند فهمید. آنها مانعی میان خود احساس می‌كنند كه به محدودیت دانش آن‌ها ربط دارد و نه به چیزهایی مانند وقفه ارتباطی یا ناشنوایی.[11] به‌عبارت دیگر، این معانی(معناشناختی)  كلمات است كه باعث اختلال در فرایند ارتباط می‌گردد؛ مانند وقتی كه مردم از زبانی استفاده كنند، كه فقط برای گروه خاص یا مختص به حرفه‌ی خاصی باشد؛ در این‌صورت اختلال معنایی به‌وجود می‌آید.

4. اختلال ساختاری (Syntactical Noise)؛ هر زبانی، ساختار خاص خود را دارد؛ كه عبارت از شیوه مرسوم و متداول، برای قرار دادن كلمات كنار یكدیگر، به‌شكلی منظم است. انواع مختلف اختلال ساختاری مانع برقراری ارتباط به‌شیوه‌ای مشخص و واضح می‌شود. مثلاً اگر شخصی زمان فعل‌ها و جملات را در یك داستان تغییر دهد، شخص شنونده گیج و سردرگم می‌شود. بنابراین كسی كه در حال یادگیری یك زبان جدید است، نه تنها بر لغات آن زبان، بلكه بر دستور زبان آن نیز باید مسلّط گردد.[12]

در سال 1948 شنون و ویوور دو مهندس الكترونیك (و بعدها دو دانشمند ارتباطات انسانی)، برای اوّلین بار واژه‌ی پارازیت را با یك فلش روی كانال نشان دادند؛ اما بعدها در كمتر مدلی پارازیت نشان داده شد؛ بلكه بیشتر به‌هنگام تفسیر مدل به آن اشاره شده است

5. اختلال سازمانی (Organizational Noise)؛ این نوع اختلال به ساختار خود سازمان‌ها مربوط می‌شود. یكی از علائم سازمان خوب این است كه مجراهای مشخص و روانی برای ارتباط میان اعضای گوناگون وجود دارد.

6. اختلال فرهنگی (Cultural Noise)؛ عبارت است از وضع مقررات غیرمعقول و غیر منطقی و نیز پیش‌داوری‌های ناآگاهانه در مورد اعتقادات یك فرهنگ خاص. یك نمونه از اختلال فرهنگی، دیدگاهی است كه براساس آن، هر عملی توسط نماینده‌ی گروه خود همواره صحیح است؛ حال آن‌كه همان اعمال از سوی اعضای سایر گروه‌ها، خطا و اشتباه محسوب می‌شود. بنابراین شخصی كه همواره به‌نفع یك حزب سیاسی رأی داده، ممكن است به‌هنگام گوش دادن به اظهارات كاندیداهای حزب سیاسی مخالف، به‌دشواری بتواند بی‌طرفی خود را حفظ كند.[13]

7. اختلال روانی (Psychological Noise)؛ گاهی، ما خود را در موقعیت‌هایی می‌یابیم كه در آن‌ها اختلالات روانی؛ از جمله اضطراب، ناامیدی، خشم و یاسایر احساسات درونی و روانی، باعث می‌شوند، كه ما نتوانیم پیام‌ها را به‌شكلی مؤثر ارسال و دریافت كنیم.[14]

8.  اختلال مجرایی یا مكانیكی (Channel Noise)؛ شنون و ویوور، از اصطلاح نوفه‌ی(پارازیت) مكانیكی به‌طور خاص برای اشاره به اشكالی استفاده می‌كردند، كه در سیستم تلفن یا تلگراف به‌وجود می‌آمد و موجب كاهش شدّت میزان گیرندگی می‌شد. از آن پس، این اصطلاح بسط بیشتری پیدا كرد و به‌تدریج همه آشفتگی‌های مجرای ارتباط را دربر گرفت.[15]

منبع:پژوهشکده باقرالعلوم

تنظیم برای تبیان: عطاالله باباپور


پی نوشت ها:

[1]. آریان‌پور، منوچهر و بهرام دلگشایی، فرهنگ پیشرو آریان‌پور، تهران، جهان رایانه، 1377، چاپ اول، جلد4، ص3736-3514.

[2]. گیل، دیوید و بریجت ادامز؛ الفبای ارتباطات، رامین كریمیان و دیگران، تهران، مركز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، 1384، چاپ اول، ص 224.

[3]. ام. بركو، ری و دیگران؛ مدیریت ارتباطات، سیدمحمد اعرابی و داود ایزدی، تهران، دفتر پژوهشهای فرهنگی، 1380، چاپ دوم، ص 15.

[4]. گیل، دیوید و بریجت آدمز؛ ص224.

[5]. فیسك، جان؛ درآمدی بر مطالعات ارتباطی، مهدی غبرایی، تهران، دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها، 1386، چاپ اول، ص20.

[6]. دانسی، مارسل؛ نشانه‌شناسی رسانه‌ها، گودرز میرانی و بهزاد دوران، تهران، چاپار و آینه‌نما، 1387، چاپ اول، ص46.

[7]. محسنیان‌راد، مهدی؛ ارتباط‌شناسی، تهران؛ سروش، 1385، چاپ هفتم، ص 355-354.

[8]. همان، ص354 و راجرز، اورت میچل؛ تاریخ تحلیلی علم ارتباطات، غلامرضا آذری، تهران، دانژه، 1387، چاپ اول، ص703.

[9]. ام بركو، ری و دیگران؛ ص16.

[10]. محسنیان‌راد، مهدی؛ ص355-354.

[11]. گیل، دیوید  و بریجت آدمز؛ ص225.

[12]. ام بركو، ری و دیگران؛ ص17.

[13]. همان، ص17-18.

[14]. همان ص18 و گیل دیوید، و بریجت آدمز؛ ص226.

[15]. گیل، دیوید، بریجت آدمر؛ ص225 و بلیك، رید و ادوین، هارولد سن؛ طبقه‌بندی مفاهیم در ارتباطات، مسعود اوحدی، تهران، سروش، 1378، چاپ اول، ص 25.