معرکه گیری ازدواج در سالمندی!؟
ازدواج سالمندان، سر پیری و معركه گیری نیست
چشمان پیرمرد مدت هاست به در خانه دوخته شده و به انتظار نگاه و كلام آشنایی است تا پایانی بر تنهایی هایش باشد و خلوت مداوم این خانه كه گویی ابدی به نظر می رسد را با او تقسیم كند.
امروز جمعه است اما برای او و دنیای تنهایی هایش جمعه با روزهای عادی هفته هیچ فرقی ندارد و تنها این روز فرصت مناسبی است تا فرزندانش خسته از هفته ای پر مشغله دمی بیاسایند. گردش و تفریح، مسابقه فوتبال، دید و بازدیدهای عقب مانده فامیل، گشت و گذار و... فرصتی برای سرزدن به پیرمرد باقی نمی گذارد و او این بار نا امیدتر از هر زمان دیگری می داند كه هرگز نباید به جمعه ها و این امید محال كه كسی سراغی از او بگیرد، دل ببندد.
یادش بخیر روزهایی را كه هنوز همسرش زنده بود. آن روزها همه چیز لطف و صفای دیگری داشت. خانه شان تقریبا هر روز پاتوق یكی از دخترها و پسرها با نوه های قد و نیم قدشان بود. اما با مرگ مادربزرگ انگار او هم رفته رفته فراموش شد. بچه ها آنقدر غرق در مشكلات زندگی شان شده بودند كه هفته ها سراغی از پیرمرد نمی گرفتند.
هنوز هم وقتی عكس العمل تند فرزندانش هنگامی كه جمع شان كرد تا پس از 5 سال تنهایی آنها را از تصمیمش برای ازدواج مجدد مطلع كند را به یاد می آورد، قلبش به درد می آید.
این كه چقدر دلش گرفت وقتی فرزندانش این چنین بیرحمانه او را در جایگاه یك متهم گذاشتند و به باد انتقادش گرفتند. دخترها می گفتند ما كه هر وقت بتوانیم به شما سر می‌زنیم و كم و كسری برایتان نمی گذاریم. حالا می خواهید جواب سال ها زحمت مادرمان را با آوردن زن دیگری به خانه این طور بدهید!
پسرها می گفتند: سر پیری و معركه گیری! با این حرف ها آبرویمان را جلوی خانواده همسرانمان می برید.
دست آخر هم همگی با زدن این تیر خلاصی كه اگر خواستی می توانی ازدواج كنی، اما ما دیگر پایمان را در این خانه نمی گذاریم، پیرمرد را وادار به عقب نشینی كردند.
حالا مدت هاست این حكم قاطعانه پیرمرد را واداشته كه یك زندگی بدون آسایش و آرامش را به جان بخرد.
این كه گاه روزهای متوالی غذای بیات شده ای كه آخر هر هفته یكی از دخترها برایش می پزد را گرم كند و بخورد، لباس هایش مثل خیلی از دوستانش تمیز و اتو كشیده نباشد، داروهای قلبش را با تاخیر چند ساعته بخورد، روزها را در تنهایی و بدون هم كلامی به شب برساند و... تا در عوض محبت فرزندانش را از دست ندهد.
اما در این میان همیشه یك افسوس برایش باقی است. چیزی كه روحش را می آزارد و آن این كه ای كاش فرزندانش كمی هم به او حق می دادند.
***
واقعیت آن است كه در دوره پیری زندگی فرد سالمند با فرزندانش ممکن است حالت نامتعادل به خود بگیرد و بودن این افراد در كنار فرزندانشان نه تنها حس خوبی به آنان نمی دهد، بلكه گاهی اوقات سبب بیزاری طرفین می شود.
همین موضوع و برآورده نشدن نیازها و مشكلاتی كه سالمندان به واسطه به تنهایی زندگی كردن متحمل می شوند، گاه آنها را وا می دارد كه یكبار دیگر به ازدواج و یافتن شریك مناسبی برای پایان دادن به مشكلات زندگی در تنهایی بیندیشند.
اما نكته مهمی كه نباید نادیده گرفته شود این است كه انگیزه های ازدواج در دوران سالمندی با انگیزه های ازدواج همین افراد در دوران جوانی متفاوت است.
این درحالی است كه متاسفانه پذیرش ازدواج سالمندان در جامعه ما دارای پیچیدگی های خاص خود است و شاید به همین دلیل هم باشد كه بسختی از سوی مردم پذیرفته می شود.
این در حالی است كه در بسیاری از كشورها مساله ازدواج سالمندان كاملا پذیرفته شده است و سالمندان در سنین بالا براحتی با یكدیگر ازدواج می كنند و این امر از تحمیل بسیاری از هزینه های نگهداری افراد سالمند در مراكز سالمندی جلوگیری می كند.
شیوع افسردگی در سالمندان تنها
بررسی ها نشان می دهد، زندگی كردن در كنار همسر برای سلامت سالمندان مفید است؛ زیرا براساس نتایج بررسی پژوهشگران كه در نشریه آمریكایی سلامت جامعه به چاپ رسیده، آن دسته از مردان و زنانی كه در سنین سالمندی همسر دارند و در كنار او زندگی می كنند، از نظر وضع سلامت در شرایط بهتری قرار دارند و بیشتر از سالمندان مجرد تحت مراقبت های بهداشتی پزشكی قرار می گیرند.
پژوهشگران با بررسی چندین ساله روی بیش از 13 هزار زن و مرد بالای 65 سال به این نتیجه رسیدند، سالمندانی كه در كنار همسر خود زندگی می كنند، امید به زندگی بیشتری دارند و آزمایش های دوره ای نظیر غربالگری سرطان روده بزرگ، اندازه گیری فشارخون، میزان كلسترول و قند خون و... را به موقع انجام می دهند.
برعكس سالمندان مجرد، زیاد به كنترل سلامت خود علاقه مند نیستند و علائم افسردگی در آنان بیشتر مشاهده می شود، در حالی كه سالمندانی كه همسر دارند، از روحیه با نشاط‌تر و اعتماد به نفس بیشتری برخوردارند.
جبهه گیری فرزندان
آقای فیروزی را همه در محلمان می شناختند. همان پیرمرد نظامی بازنشسته ای كه خط اتوی شلوارش خربزه قاچ می كرد! پیرمرد تنها و كم رفت و آمدی كه چند سالی بود پس از مرگ همسرش روزگار می گذراند و هراز گاهی آخر هفته ها فرزندانش به او سر می زدند.
تا این كه خبر ازدواج پیرمرد مثل بمب در محل منفجر شد. خوب به یاد دارم تا مدت ها حرف این ازدواج بحث روز اهل محل بود. خانم های همسایه گهگاه همسرش را به هنگام خرید می دیدند. پیرزن خون گرم و مهربانی كه همه با همكلامی با او شیفته اش می شدند.
اما این پیرزن مهربان غمی بزرگ در دل داشت. مادر می گفت یكبار كه سر درد و دل را باز كرده چقدر از زندگی با پیرمرد احساس رضایت داشته است، اما با همه تلاشی كه در این مدت برای برقراری یك رابطه صمیمانه كرده بود نمی دانست چرا فرزندان پیرمرد روی خوش به او نشان نمی دادند و به او به چشم زنی كه جای مادر مرحومشان را گرفته نگاه می كردند. مساله ای كه پیرزن را در تردید ماندن و رفتن قرار داده بود.
این یك واقعیت است كه اصولا در ازدواج های دوم اگر پای فرزندان در میان باشد، موضوع پذیرش مرد یا زن دیگری به عنوان پدر و مادر همواره یكی از چالش های اصلی در ازدواج های دوم به شمار می رود، اما جالب اینجاست كه این موضوع سن و سال هم نمی شناسد.
در واقع این تصور كه پذیرش ازدواج دوم مادر یا پدر و برقراری رابطه با عضو جدید خانواده فقط برای فرزندانی در سنین كودكی و نوجوانی سخت و دشوار است، شاید چندان هم درست نباشد، زیرا تجربه نشان داده در ازدواج های سالمندی، موضوع پذیرش فرزندان به عنوان یك چالش مهم برای زوج سالمند مطرح بوده است.
هر چند در ازدواج های دوره سالمندی به خاطر اینکه فرزندان ازدواج كرده و زندگی مستقلی برای خود تشكیل داده اند و دیگر در كنار پدر یا مادر مسن خود زندگی نمی كنند بنابراین شاید بحث پذیرش فرزندان چندان در زندگی مشترك زوج سالمند تاثیرگذار به نظر نرسد، اما مساله اینجاست كه باز هم اگر همین موضوع ظرف مدت زمان منطقی خود كه چندان هم نباید طولانی باشد، حل نشود شاید ادامه این مسیر مشترك را برای هر دو طرف با تلخ كامی همراه و حتی غیرممكن سازد.
ازدواج و افزایش امید به زندگی
دكتر مهشید فروغان، فوق تخصص روانپزشكی سالمندان در این زمینه می گوید: در تحقیقات، مطالعات و گفتگو‌هایی كه با سالمندان انجام داده ایم این موضوع ثابت شده كه مشكلات عمده آنها تنهایی و احساس تنها بودن است. واقعیت این است كه جامعه ما به سمتی می رود كه فرزندان فرصت كمی برای والدین خود دارند و برای سالمندان خانواده نمی توانند وقت كافی بگذارند با این حال اگر این سالمندان همدم و هم صحبتی داشته باشند زندگی را بهتر می گذرانند و دیگر كمبود محبت و بی جواب ماندن نیازهای عاطفی را تجربه نمی كنند. مشاهده شده افراد تا زمانی كه دوران پیری را در كنار همسر و همدم خود سپری می كنند مقاومت بیشتری در برابر مشكلات جسمی و روحی از خود نشان می دهند، اما با از دست دادن همراه خود وارد مسیری می شوند كه در آن روزبه‌روز قدرت سازگاری و مقاومتشان كمتر می شود.
همدلی و همقدمی حتی برای گام های لرزان یك پیرمرد یا پیرزن می تواند نیرو و امیدی برای ادامه زندگی بیافریند و به نظر نمی آید این نیاز به انرژی دادن و انرژی گرفتن دو انسان از یكدیگر محدود به یك دوره خاص از زندگی افراد باشد.
وی به نكته مهم دیگری نیز اشاره می كند و آن این كه در كشور ما با توجه به دلایلی از قبیل ازدواج زنان در سنین پایین تر در قیاس با مردان و گاه فاصله سنی بسیار زیاد بین زن و مرد، احتمال از دست دادن همسر و بیوه شدن برای زنان بسیار بیشتر است.
استادیار دانشكده علوم بهزیستی و توانبخشی معتقد است: اگر جامعه ما به سمت تشویق ازدواج سالمندان پیش رود، مشكلات بسیاری از جامعه سالمندی كشور حل خواهد شد و در صورتی كه همان نگاه های خشك و غیر منطقی به بحث ازدواج سالمندی وجود داشته باشد، این امر در آینده بروز بحران سالمندی را در جامعه رقم خواهد زد.
اما واقعیت این است كه سالمندان هم حق زندگی دارند. ازدواج در دوره سالمندی بهانه ای است برای پایان دادن به این نگرش غلط كه سالمندی یعنی نشستن و دست روی دست گذاشتن به انتظار مرگ و این كه سالمندی به معنای محكوم شدن به سال ها زندگی در تنهایی نیست.
احساس عاشق شدن تنها مختص جوانی و جوان ها نیست. پدربزرگ ها و مادربزرگ ها هم می توانند عاشق شوند.
منبع : چهاردیواری - نویسنده : پوران محمدی
گروه خانواده و زندگی تبیان - تنظیم :ندا داودی
مقالات مرتبط :
مراسم ازدواج عروس وداماد سالمند
