تاثیر تغذیه بر درد زانو

زانودرد از آن بیماری هایی است که با پا گذاشتن توی سن، خودش را نشان می دهد و در بعضی ها آن قدر شدید می شود که امکان حرکت را هم می گیرد. برای زانو درد هم مثل همه بیماری های دیگر، درمان های سنتی و توصیه های تغذیه ای عامیانه ای وجود دارد؛ مثلا می گویند خوردن پاچه گوسفند و آب قلم در کاهش زانو درد موثر است و خیلی ها بیش از اینکه به توصیه پزشکان توجه کنند، به تأثیر شفابخش این غذاها اعتقاد دارند. در این گزارش می خواهیم صحت و سقم تأثیر غذاها را بر این درد شایع بررسی کنیم و ببینیم که آیا می شود به مردم توصیه کرد برای تسکین زانودردشان، مثلا سویا و ماهی بخورند یا نه....

تأثیر تغذیه در درمان بسیاری از بیماری ها را نمی شود، انکار کرد ولی همه می دانیم که تنها تغذیه اصولی می تواند این اثر را داشته باشد.

دکتر تیرنگ نیستانی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی درباره رابطه میان تغذیه و زانو درد می گوید: "این اصطلاح زانو درد که می گوییم از نظر آسیب شناسی می تواند متفاوت باشد و هر نوع از آن، درمان و رژیم غذایی خاص خودش را دارد. بعضی از زانودردها به دلیل آسیب بافت های نرم است؛ مثل آسیب دیدگی تاندون ها در صدمات ورزشی ولی گروه دیگری از زانودردها برمی گردد به آسیب بافت های سخت مثل التهاب مفصلی یا عارضه استخوانی یا ساییدگی مفاصل زانو یا ران. پس بسته به پاتولوژی مساله، درمان زانو درد و رژیم غذایی مربوط به آن متفاوت است."

درباره یک مکمل شایع: گلوکزآمین

این طور که دکتر نیستانی می گوید، در مورد آسیب بافت نرم (مثل ضربه) در صورتی که یک آسیب خیلی جدی (مانند پارگی تاندون یا نرمی غضروف) رخ نداده باشد، احتیاج به درمان دارویی یا غذایی خاصی نیست و با کمپرس گرم و مسکن های معمولی خوب می شود ولی در مورد دردهای ماندگار زانو که محدود کننده فعالیت و مشکل ساز برای حرکت هستند باید درمان های جدی تری در نظر گرفت: "معمولا برای بیمارانی که غضروف های ناحیه مفصل شان دچار مشکل شده، پزشکان مکمل های غذایی تجویز می کنند که یکی از رایج ترین این مکمل ها گلوکزآمین است. گلوکزآمین یک قندآمین دار است که به صورت طبیعی هم در بدن ساخته می شود. آزمایش های مختلف نشان داده که این قند، در غضروف سازی نقش دارد و حتی شواهد حاکی از آن است که این ماده می تواند خاصیت ضد التهابی داشته باشد، البته درباره میزان تأثیرگذاری این قند روی درمان زانو درد مطالعات مختلف انجام شده است اما قدر مسلم این است که مصرف مکمل گلوکزآمین تقریبا تنها درمان بی خطر بوده و روی بعضی از بیماران هم جواب داده است."

خوردن پاچه دوای درد زانو است؟!

بعضی غذاها از دیدگاه اکثریت مردم غذاهای موثری در تسکین زانو درد هستند. دکتر نیستانی می گوید: "عده ای فکر می کنند اگر پاچه گوسفند بخورند، زانو درد و پادردشان خوب می شود اما این تصور غلطی است که فکر کنیم هر عضوی از بدن حیوان را که بخوریم، عین به عین و قرینه همان عضو را در بدن ما ترمیم می کند! پس با این حساب، مغز گوسفند را باید افراد کودن بخورند و زبان آن را هم افرادی که مشکل تکلم دارند! ولی نه آن باعث بالا رفتن ضریب هوشی می شود و نه این باعث درمان لکنت. واقعیت این است که پاچه از پروتئینی به نام ژلاتین تشکیل شده که تازه از نظر ترکیبی هم جزو پروتئین های مرغوب نیست و حتی اگر بگوییم پاچه را به خاطر پروتئین آن مصرف می کنند باز هم می توانیم به پروتئین های مفیدتری مانند مرغ و گوشت قرمز اشاره کنیم چون در حقیقت همه این پروتئین هایی که همراه غذا مصرف می کنیم در روده به اسیدآمینه تجزیه می شوند تا بدن پروتئین مورد نیاز خودش را از این ها بسازد و یعنی چه ما گوشت بخوریم یا پاچه، اتفاق یکسانی در روده ها می افتد و ماده یکسانی برای بدن ساخته می شود.

ضمن اینکه پاچه معمولا در یک وعده اصلی مصرف می شود؛ همراه با مقدار زیادی آب که در آن، نان می ریزند و به صورت کالری اضافه وارد بدن می شود و در صورت تکرار می تواند موجب اضافه وزن و در نتیجه فشار بیشتر روی زانوی معیوب شود."

در زمینه مصرف خوراکی هایی مانند سویا هم نظرات مختلفی وجود دارد اما چیزی که دکتر نیستانی می گوید این است: "فیتواستروژن هایی که در سویا وجود دارد، استروژن گیاهی است و می تواند به درمان بعضی مشکلات زانو کمک کند. مصرف ماهی هم به دلیل داشتن امگا 3 توصیه می شود چون اسیدهای چرب ویژگی ضدالتهابی دارند و در کاهش درد زانو موثر هستند. میوه ها هم به دلیل داشتن آنتی اکسیدان بسیار مفیدند." البته دکتر نیستانی تأکید می کند که همه این مواد در صورتی نافع و موثرند که بیمار اضافه وزن نداشته باشد چون در آن صورت هیچ دارو و درمانی فایده نخواهد داشت، البته قبل از کاهش وزن اضافه.

اضافه وزن تان را درمان کنید تا زانودردتان کمتر شود

در مورد بیمارانی که دچار آسیب های بافت سخت هستند، برای مثال، ساییدگی مفصل زانو دارند هیچ رژیم غذایی یا درمان خاصی چندان موثر نیست. به گفته دکتر نیستانی، تنها راهی که این افراد دارند، کاهش وزن است تا حداقل فشاری که به مفصل معیوب وارد می شود پایین بیاید: "باورهای غلطی در این زمینه وجود دارد. برای مثال، اگر کسی که ساییدگی مفصل زانو دارد، روزی 2 کیلو ماست بخورد که منبع کلسیم قلمداد می شود، هیچ فایده ای نخواهد داشت؛ جز اینکه با دریافت کالری اضافه، چاق تر شده و مشکل زانویش را تشدید می کند و متأسفانه بعضی ها خیال می کنند لبنیات و شیر کالری ندارد و هرقدر بخورند، چاق نمی شوند! بعضی ها در حد افراط سویا می خورند (به خصوص این سویاهای خشک که به عنوان تنقلات در آجیل فروشی ها عرضه می شوند و با آب لیمو، نمک و گلپر خوش خوراک شده اند) در حالی که این مواد اگر به صورت جایگزین تنقلات دیگر مصرف شوند، مفیدند ولی اگر به تنقلات و غذای روزانه اضافه شوند، باز مشکل چاقی را به همراه خواهند داشت.

در مورد این افراد، تنها راه علاج موثر کاهش وزن است و به کمک تغذیه مناسب و متعادل بدون افراط و تفریط می تواند وزن آن ها را متعادل کند." دکتر نیستانی تأکید می کند که چون زانو درد باعث کم تحرکی این افراد می شود، کمتر کالری می سوزانند و در ضمن چون تحرک شان کم است، حوصله شان سر می رود و میل شان به خوردن بیشتر می شود و درنتیجه باز هم چاق تر می شوند و این سیکل معیوب به این ترتیب ادامه پیدا می کند. او به افرادی که مشکل زانو درد دارند، توصیه می کند که ورزش های مفید و متناسب با وضعیت شان انجام دهند و از این طریق ماهیچه های ران و ساق پای شان را تقویت کنند تا درد زانوی شان کاهش پیدا کند.

سارا هاشمی نیک

روزنامه سلامت

اگر می خواهید با پزشکان سایت مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.

برای شرکت در بحث های انجمن سایت مرتبط با بهداشت و سلامت، اینجا را کلیک کنید.