از نقطه صفر تا مقام سومی جهان

"پس از شکست های متوالی کمتر کسی فکر می کرد تیم درجه سومی ترکیه بتواند در سطح اروپا حرفی برای گفتن داشته باشد. سیر نزولی فوتبال این کشور ادامه پیدا کرد تا این که در سال 1994 به یک باره فوتبال در ترکیه متحول شد. روند صعودی ترکیه تداوم یافت و نهایتاً در حال حاضر، به یک قدرت درجه اول در سطح جهان بدل شده است.

0 ترکیه را هیچگاه به عنوان یک قدرت درجه اول در فوتبال جهان نمی شناختیم ، اما در حال حاضر این تیم جزو تیم های درجه یک قاره سبز و حتی جهان محسوب می شود . ترکیه در بین سال های 1923 تا 1948 تنها سه دیدار رسمی برگزار کرد، اما در میان ناباوری همگان توانست به جام جهانی 1950 برزیل راه یابد. آنها سال 1954 به جام جهانی راه یافتند، اما نتوانستند از گروه خود صعود کنند، شکست 7 بر 2 مقابل آلمان غربی میزبان اوج حقارت آنها بود . سال 1956 ترکیه موفق شد با پیروزی مقابل مجارستان نوار دو سال شکست ناپذیری آنها را قطع کند، تا یک بار دیگر خود را به عنوان شگفتی ساز مطرح کند . از اوایل دهه شصت ، سیر نزولی فوتبال ترکیه آغاز شد تا این که در رقابت های مقدماتی جام جهانی آمریکا 1994 در میان شش تیم گروه پنجم شد.

عصر فاتح تریم

تریم در سال 1990 رهبری تیم جوانان ترکیه و در سال 1993 مربی تیم بزرگسالان بود. همگان بر این اعتقاد بودند که سیر نزولی فوتبال دراین کشور ادامه خواهد داشت، اما تریم اوضاع را متحول کرد.

او در اولین تمرین تیمش دوازده بازیکن با سابقه را اخراج کرد و حتی در دیدار مقابل سوئد، کاپیتان خود را روی نیمکت نشاند تا سه بازیکن جوان در ترکیب اصلی قرار بگیرند.

روشتورکبر آن موقع هم دروازه بان مطمئنی به شمار می آمد تا ترکیه در سال 1996 با حذف سوئد و مجارستان به همراه سوئیس به جام ملت های اروپا راه یابد.

درخشش باشگاهها

از این سال بود که باشگاههای ترکیه ای در سطح اروپا توانستند خودی نشان بدهند، در سال 1996 فنرباغچه توانست در اولد ترافورد، منچستر را با گل امیل کاستادینوف شکست دهد . در سال 1997 گالاتاسرای مقابل یوونتوس به دو تساوی دست یافت و در سال های بعد موفق شد هرتابرلین، میلان و رئال مادرید را شکست دهد، برد مقابل رئال واقعاً بی نظیر بود، در حالی که گالاتاسرای نیمه اول را دو بر صفر عقب بود در نیمه دوم به برتری سه بر دو رسید و حتی اگر داور مسابقه کمی منصفانه عمل می کرد، می توانست گل تقریباً درست ماریوژاردل را قبول کند، تا نتیجه چهار بر دو شود. برد خیره کننده بشیکتاش مقابل بارسلون با نتیجه سه بر صفر نیز از دیگر نتایج درخشان باشگاههای ترک به شمار می رود . اوج موفقیت های گالا درسال 2000 بود که با حذف تیم های لیدز یونایتد، مایورکا، بورسیا دورتموند و بولونیا در فینال هم آرسنال را در ضربات پنالتی مغلوب کرد، تا به عنوان اولین باشگاه ترک، یک جام اروپایی را فتح کند و فصلی تازه را در فوتبال ترکیه رغم بزند.

درخشش تیم ملی

در همین سال آنها برای دومین بار پیاپی توانستند به جام ملت های اروپا راه یابند. یورو 2000 را ترکیه با باخت مقابل ایتالیا آغاز کرد، تساوی برابر سوئد و شکست دادن بلژیک میزبان ، سبب شد تا پس از ایتالیا به عنوان تیم دوم به مرحله بعد راه یابند. در این مرحله پرتغال در یک دیدار زیبا توانست با دو گل آنها را شکست دهد، شاید اگر پنالتی دقیقه آخر نیمه اول ترکیه به گل تبدیل می شد، بازی شکل و نتیجه دیگری را به خود می دید.

بعد از این رقابت ها مصطفی دنیزلی به فنر باغچه رفت تا سنول گونش سر مربی تیم ملی ترکیه شود، او قبل از این رهبری تیم های ترابوزان اسپور، ساکرای اسپور، بولواسپور، استانبول اسپور و آنتالیا اسپور را بر عهده داشت . ویژگی بارز این مربی برخورداری از ذهنی هوشمند و دیدگاهی واقعی از بازی است . علیرغم تمام انتقاداتی که متوجه او بود گونش توانست در مرحله مقدماتی جام جهانی 2002 با شش پیروزی، سه تساوی و یک باخت ، به عنوان تیم دوم گروه پس از سوئد راهی مرحلهPlay off شود، تا در دو دیدار یک بر صفر و پنج بر صفر اتریش را در هم بکوبد و برای دومین بار به جام جهانی برسد . گونش از سیستم 2-4-4 غیر خطی استفاده می کند تا فضای لازم برای بروز خصوصیات تکنیکی بازیکنانش فراهم شود.

ترکیه که در واقع خود را از نظر موقعیت جغرافیایی تا حد زیادی به اروپا تحمیل کرده ، قصد داشت تا بتواند ثابت کند قدرتی درجه اول در فوتبال محسوب می شود.

جام جهانی 2002 با درخشش مقابل برزیل آغاز شد. اگر کیم کره ای خطای آلپای روی لوئیزائو که بیرون محوطه جریمه رخ داد، را پنالتی اعلام نمی کرد، آنها مقابل برزیل مغلوب نمی شدند . در ادامه پیروزی مقابل سنگال، کره و ژاپن میزبان آنها را به رتبه سوم جهان نائل کرد . روشتورکبر و آلپای اوزالان عناصر دفاعی مثمرثمر ترکیه بودند، روشتو دروازه بان ایده آلی است که می توان او را در همردیف الیورکان و جان لوئیجی بوفون دانست و آلپای که دیگر نیاز به تعریف ندارد، در خط میانی امره، باشتورک، امیت داوالا و تایفون توانایی های غیر قابل انکاری دارند و نهایتاً خط حمله، در کنار حسن ساس مرد تکنیکی، سرعتی و همه کاره ترک ها نام دو بازیکن جلب توجه می کند: ایلهان مانسیز سمبل فوتبال امروز ترکیه، آمیزه ای از سرعت، قدرت و تکنیک است . او در جام جهانی سه گل مهم زد، سنگال شگفتی ساز را با گل طلایی خود حذف کرد و سرانجام در دیدار رده بندی دوبار گل زد و یک بار گل ساخت تا نقشی قابل توجه در موفقیت های تیمش داشته باشد. هاکان شوکور که سریعترین گل تاریخ جام های جهانی را به ثمر رساند، بازیکنی است از نسل قدیم، بازی در ساکارااسپور، بورسااسپور، گالاتاسرای، ترینو، اینتر و پارما در کارنامه او به چشم می خورد. هان کان ملقب به هیولای بزرگ در چند سال اخیر هر بار گلزنی کرده، ترکیه بازی را نباخته است . به نظر می رسد نسل تازه فوتبال ترکیه اروپا را به تسخیر خود درآورد، در حال حاضرآنها در گروهG مرحله مقدماتی یورو 2004 با سه پیروزی، ده گل زده یک گل خورده و 9 امتیاز بالاتر از انگلستان در صدر جدول قرار دارند. دیدار آنها مقابل انگلستان قطعاً دیدنی خواهد بود . به نظر می رسد سیر صعودی فوتبال ترکیه تداوم یابد ، کسب قهرمانی جام ملت های 2004 پرتغال قطعاً هدف نهایی آنها خواهد بود که البته زیاد هم دور از دسترس نیست.

باشگاههای فوتبال ترکیه معروف به سوپر لیگ هجدهمین هفته خود را پشت سر گذاشته، اما به دلیل یک سری مشکلات ، تعداد بازی تیم ها برابر نیست. از نتایج جالب توجه این دوره می توان به شکست شش بر صفر گالا تاسرای مقابل فنر باغچه ده نفر اشاره کرد که انتقادات زیادی را متوجه فاتح تریم ساخت . بشیکتاش که میرچیالوچسکوی رومانیایی که سابقه رهبری اینترمیلان هم در کارنامه اش به چشم می خورد را روی نیمکت خود دارد؛ موفق شد تا گالا را در استادیوم علی سامین بایک گل شکست دهد تا صدر نشین بدون شکست این رقابت ها باقی بماند . بهترین خط حمله در اختیار گنیربیرلیگی با 47 گل زده و بهترین خط دفاع در اختیار بشیکتاش با 9 گل خورده است.

رده بندی

بشیکتاش:17  بازی،12برد،5 تساوی، بدون باخت، 28 گل زده، 9 گل خورده، 41 امتیاز.

گالاتاسرای: 18 بازی،12برد،3تساوی،3باخت ، 28گل زده ، 17 گل خورده ، 39 امتیاز.

گنیر بیرلیگی: 18بازی ، 11برد،4تساوی ،3 باخت ، 47گل زده ،20  گل خورده ، 37 امتیاز.

فنر باغچه:16 بازی ، 9برد ،5  تساوی ، 2باخت ، 36 گل زده ،18 گل خورده ، 32 امتیاز.

گازئیانتپ اسپور:17بازی ، 8 برد ، 6 تساوی ،3باخت ،31 گل زده ، 21گل خورده ،30 امتیاز.

ترابوزان اسپور: 17بازی ،8 برد ، 6تساوی ،3 باخت ، 20گل زده ، 11 گل خورده ،30 امتیاز

گلزنان

13گل: اوکان ایلساز(بورسااسپور)

10 گل: ویولا( گازئیانتپ اسپور)

9 گل: عارف اردم(گالاتاسرای)، واشنگتن استرکاندلا(فنرباغچه)

8 گل: یولاسلیمان و حسن احمد( گنیربیرلیگی)