بررسی شیوه های تفسیر در یك كتاب
نویسنده كتاب «روشها و گرایشهای تفسیری» از بررسی بیست شیوه تفسیری در این كتاب خبر داد و درباره بهترین آنها گفت: هر یك از روشها ویژگیهای خاصی دارند، اما روش «قرآن به قرآن» به عنوان روشی كه از سوی پیامبر اكرم(ص) به كار گرفته میشد، ارجح به نظر میرسد.
عزتالله مرتضایی در گفتوگو با ایبنا، كتابش را یكی از مجلدات مجموعه «ایرانیان و قرآن» به شمار آورد و گفت: چند مجلد از این مجموعه به مباحث كلیدی قرآن و تفسیر اختصاص یافتهاند كه یكی از آنها بررسی روشهای مختلف تفسیری است. معرفی قاریان قرآن نیز یكی دیگر از مجلداتی است كه به موضوعی جدای از معرفی مفسران میپردازد.
وی افزود: این مجلدات به طور مستقیم ارتباطی با موضوع این مجموعه ندارند، اما به درك بهتر كلیت موضوع كمك میكنند. به عنوان مثال، هر یك از مفسرانی كه در این مجموعه معرفی شدهاند، روش خاصی دارند بنابراین آشنایی با روشها میتواند مخاطب را در فهم روش مفسران مختلف یاری كند.
هر یك از روشهای تفسیر قرآن ویژگیهای خاصی دارند، اما روش «قرآن به قرآن» به عنوان روشی كه از سوی پیامبر اكرم(ص) به كار گرفته میشد، ارجح به نظر میرسد
مرتضایی با اشاره به مخاطبان عمومی این كتاب خاطرنشان كرد: به همین دلیل شرح پیچیدهای از روشهای مختلف تفسیری در كتاب ارایه نشده است. برخی از این روشها نظیر روش قرآن به قرآن مباحث بسیاری را میطلبند، به نحوی كه تاكنون كتابهای متعددی درباره آن نوشته شده است، اما حجم محدود و مخاطب عمومی مانع از آن شد كه به صورت مفصل به این روشها بپردازیم.
این نویسنده و پژوهشگر ادامه داد: یكی از موضوعات این كتاب توضیح درباره تفاوتهای ترجمه، تفسیر و تأویل است. آداب و شرایط تفسیر، ضرورت تفسیر و ملاك اعتبار آن، از دیگر موضوعات عمومیاند كه این كتاب درباره تفسیر بررسی كرده است.
وی شیوههای روایی، كلامی، فلسفی، عرفانی، باطنی، اخلاقی، منثور، منظوم و مرجی را از انوع روشها تفسیری برشمرد و گفت: حدود بیست روش در این كتاب معرفی شدهاند.
مرتضایی درباره بهترین این روشها گفت: هر یك از آنها ویژگیهایی دارد، اما میتوان گفت كه روش قرآن به قرآن كه در تفسیر «المیزان» نیز به كار گرفته شده، قابلتوجهتر است، چراكه روش تفسیری به كار گرفته شده از سوی پیامبر(ص) نیز به شمار میآید.
وی با اشاره به مباحث تأویل قرآن و هرمنوتیك در این كتاب گفت: در این بخش بیشتر تأویلهای عرفانی بررسی شدند و مطالب چندانی به هرمنوتیك اختصاص داده نشده است، زیرا من تخصص چندانی در این موضوع ندارم.
انتشار مجموعه چهل جلدی «ایرانیان و قرآن» كه این اثر نیز جزو آن به شمار میآید، بر عهده انتشارات موسسه خانه كتاب است.
تهیه و تنظیم: گروه کتاب تبیان - محمد بیگدلی