تبیان، دستیار زندگی
ارشمیدس یكی از بزرگترین دانشمندان ریاضی و مكانیك در عصر خودش بود. پدرش فیدیاس كه منجم بود او را برای آموزش از سیراكوز به مدرسه ریاضیات اسكندریه فرستاد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ارشمیدس چه یافته بود؟

ارشمیدس یكی از بزرگترین دانشمندان ریاضی و مكانیك در عصر خودش بود. پدرش فیدیاس كه منجم بود او را برای آموزش از سیراكوز به مدرسه ریاضیات اسكندریه فرستاد.

ارشمیدس

علاقه ی او به ریاضیات و مسائل علمی مكانیك سبب شده است كه كارهای با ارزشی از او باقی بماند.او در رشته ریاضیات از ظرفیت‌های هوشی بسیار بالا و چشمگیری برخوردار بود. و منجنیق‌های شگفت‌آوری برای دفاع از سرزمین‌های خود اختراع کرد که بسیار سودمند بود. او توانست سطح و حجم جسم‌هایی مانند کره، استوانه و مخروط را حساب کند و روش نوینی برای اندازه‌گیری در دانش ریاضی پدید آورد. همچنین بدست آوردن عدد پی نیز از کارهای گرانقدر وی است. از آثار علمی او می توان كشف قانون مایع ها و گازها، تعیین جرم حجمی طلا و نقره و بعضی فلزات دیگر و اختراع پیچ مخصوص حلزونی شكل به نام پیچ ارشمیدس برای بالا بردن آب اشاره كرد.

همچنین تألیف كتابهایی از جمله اصول مكانیك - درباره اجسام شناور - درباره كره و استوانه - اندازه گیری دایره و پیچها از دیگر كارهای برجسته این دانشمند دوران باستان است.

گفته می شود كه وقتی به مسأله ای علاقمند می شد از خوردن و خوابیدن غافل می شد و چنان خود را سرگرم كار و حل مشكل می كرد كه هر مسأله دیگری او را از كار باز نمی داشت.

روزی كه ارشمیدس روی شن های ساحل دریا اشكال هندسی خود را رسم كرده بود، سربازی بدون توجه با راه رفتن روی شن ها اشكال او را لگد كرد و ارشمیدس چنان اعتراض كرد كه موجب خشم سرباز شد.

ارشمیدس چه یافته بود؟

چه بود كه او را این قدر به هیجان آورد كه فراموش كرد قبل از دویدن به سوی خانه لباس هایش را بر تن كند؟

هیرو، پادشاه سیراكوز، از دوستان نزدیك یا شاید از خویشاوندان ارشمیدس، زرگری را مأمور كرده بود تا برایش تاجی از طلای خالص بسازد. وقتی تاج تكمیل شد و به دست پادشاه رسید، تردید داشت كه زرگر تمام طلا را به كاربرده باشد. آیا امكان نداشت كه زرگر به جای قسمتی از طلایی كه به او داده شده بود، از فلز كم ارزش تری مثل نقره یا مس استفاده كرده، و بقیه ی طلایی را كه مصرف نشده بود برای خود نگه داشته باشد؟

ارشمیدس

هر كس می دانست كه چگونه طلا را با نقره و مس مخلوط كرده و در این مخلوط ها، حتی وقتی مقادیر زیادی از فلزات دیگر استفاده شود، باز هم رنگ خیره كننده ی طلا باقی می ماند. طلای خالص را طلای 24 عیار می نامند. طلای 14 عیار از 58% طلا و 42% فلزهای دیگر تشكیل شده است. این آلیاژ به فراوانی در جواهرات استفاده می شود، و ظاهر آن با طلای خالص تقریباً هیچ فرقی ندارد.

شاه هیرو، دوست خود ارشمیدس را احضار كرد و از او خواست تا بفهمد آیا واقعاً تاج از طلای خالص است.

ارشمیدس قبلاً برای محاسبه ی حجم جامدهایی كه شكلی منظم مثل كره یا استوانه داشتند دستورهای ریاضی ابداع كرده بود. او می دانست كه اگر بتواند حجم تاج هیرو را تعیین كند، خواهد فهمید كه آیا تاج از طلای خالص درست شده است یا از مخلوطی از طلا با فلزات دیگر.

وقتی پا به خزینه(حمام های عمومی در زمان قدیم) گذاشت و دید كه آب از آن سر ریز شد، متوجه شد كه حجم آبی كه بیرون ریخته است دقیقاً با حجم قسمتی از بدن او كه وارد آب شده برابری می كند. اكنون می دانست كه چگونه باید حجم هر جسم جامد نامنظمی را محاسبه كند، چه پای خودش باشد و چه تاج پادشاه. اگر او تاج را در ظرفی پر از آب قرار می داد، می توانست حجم آبی را كه سرریز می كرد اندازه گیری كند، و این مقدار با حجم تاج برابر بود.

وقتی ارشمیدس این كشف تصادفی را در حمام عمومی كرد، دیگر اندازه گیری حجم تاج نو هیرو دشوار نبود. كافی بود آن را در آب بگذارد و حجم آب جا به جا شده را اندازه گیری كند. هنگامی كه پادشاه دریافت حجم تاجش بسیار بیشتر از تاجی است كه با طلای خالص ساخته شده، با اعدام زرگر خطاكار حقش را كف دستش گذاشت. تصادفی كه منجر به اكتشاف پر بركت ارشمیدس شد، زیاد هم برای زرگر تبرك نداشت.

بدین ترتیب كشف راهی برای اندازه گیری حجم هر جسم جامد، باعث شد ارشمیدس آن قدر، هیجان زده شود كه وقتی از حمام بیرون می دود فراموش كند كه لباس هایش را جا گذاشته است.

تهیه و تنظیم : مهدیه زمردکار

مطالب مرتبط

 به بهانه ی روز پزشک

علامه، آفتابى بر آسمان تاریخ اجتهاد

علی مزینانی که بود؟

ملاصدرای شیرازی عارفی فرزانه

شیخ کلینی دانشمند فقیه شیعه

پسری که با دعای امام زمان متولد شد

شیخ بهایی کودکی از بعلبک

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.