سنگ غده بزاقی چیست؟
همه ی افراد سه نوع غده ی بزاقی اصلی به نام های بناگوشی، تحت فکی و زیر زبانی در هر طرف دهان دارند که این غدد به همراه هزاران غدد بزاقی فرعی که در سرتاسر مخاط دهان، لب ها و کام پراکنده اند، بزاق را تولید و به داخل دهان ترشح می کنند.
بزاق برای هضم غذا و مرطوب و تلطیف کردن مخاط دهان بسیار سودمند است.
گاهی اوقات درون این غدد اصلی یا مجاری آن ها و به ندرت درون غدد بزاقی فرعی، سنگ تشکیل می شود.
غده ی تحت فکی شایع ترین غده ای است که دچار سنگ می شود. سنگ در اکثر موارد منفرد است، اما گاهی ممکن است متعدد باشد. سنگ باعث انسداد نسبی یا کامل مجرای بزاقی شده و در نتیجه بزاق در غده جمع شده و باعث تورم غده و بروز درد در آن ناحیه می‌شود.
این درد با غذا خوردن تشدید می شود، زیرا در حین غذا خوردن، میزان ترشح بزاق زیادتر می گردد.
با تجمع بزاق درون غده ی بزاقی، احتمال عفونت آن و در نتیجه تشدید علائم درد و تورم افزایش می یابد. در درازمدت، التهاب و عفونت ایجاد شده باعث تنگی مجرا می شود و تنگی بیشتر مجرا، مجددا باعث تشدید انسداد و پیشرفت این سیکل معیوب می شود.
تشخیص
تشخیص بر مبنای شرح حال و معاینه ی بیمار است. اگر سنگ نزدیک به مدخل مجرای غده ی بزاقی باشد، ممکن است طی معاینه قابل لمس باشد، اما اگر عمقی تر باشد، قابل لمس نیست.
در صورت لزوم با عکسبرداری، رادیولوژی یا سونوگرافی و سی تی اسکن همراه با سیالوگرافی، وجود سنگ را اثبات می کنند.
درمان
هدف اصلی، خارج کردن سنگ است، اما از آن جایی که سنگ باعث التهاب و عفونت می شود، بهتر است قبل از هر اقدامی آنتی بیوتیک مصرف گردد. این امر التهاب ناحیه را کمتر کرده و امکان تخلیه ی سنگ را به روش غیرجراحی افزایش می دهد.
اگر سنگ نزدیک به مدخل مجرای بزاقی باشد، می توان با گشاد کردن مجرا آن را از داخل دهان خارج کرد، اما اگر در قسمت های عمقی تر واقع شده باشد، به دلیل قرار گرفتن اعضا و ساختمان های حیاتی و مهم در این ناحیه، امکان دستکاری کردن وجود ندارد و در این صورت باید کل غده ی بزاقی را همراه با سنگ خارج کرد.
خارج کردن یک غده بزاقی باعث خشکی دهان نمی شود، زیرا سایر غدد بزاقی همچنان به تولید و ترشح بزاق مشغول هستند.
در چند مورد، از سنگ شکن برای خرد کردن سنگ غده بزاقی استفاده شده است تا قطعات خرد شده از مجرای بزاقی به داخل دهان تخلیه شوند.
دكتر محمد حسن عامری - متخصص گوش، حلق و بینی
اگر می خواهید با پزشکان سایت مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.
برای شرکت در بحث های انجمن سایت مرتبط با بهداشت و سلامت، اینجا را کلیک کنید.
*مطالب مرتبط:
بخش تغذیه و سلامت تبیان
