درمان کودکان کم شنوا را از دست ندهید

3 تا 4 نوزاد از هر هزار نوزاد، با کم شنوایی عمیق دائمی متولد می شوند. قوانین بین المللی فعلی همگی توصیه می کنند کودکان دچار کم شنوایی مادرزاد ، پیش از 6 ماهگی تشخیص داده شوند. به همین دلیل برنامه های غربالگری جهانی شنوایی نوزادان مورد تصویب قرار گرفته است تا همه کودکان ، پیش از ترخیص از زایشگاه مورد ارزیابی شنوایی قرار گیرند. در صورتی که کودکی در ارزیابی های مقدماتی رد شود، برای ارزیابی شنوایی جامع و کامل ارجاع می شود. در صورت تشخیص هرگونه کم شنوایی ، سمعک مناسب تجویز و کودک در یک برنامه توانبخشی زودرس ، ثبت نام می شود. هیچ کودکی برای استفاده از سمعک یا وسیله تقویت کننده دیگر و شروع اقدامات توان بخشی کوچک نیست.

سن تشخیص کم شنوایی باید به پیش از 3 ماهگی برسد، اما اکنون این سن ، در کشور ما بسیار بالاتر از این است (در یک تحقیق در تهران حدود 25 – 36 ماهگی بوده است). این تخمین بسته به میزان کم شنوایی کودک دارد. کم شنوایی های شدید تا عمیق ، معمولاً زودتر شناسایی می شوند (گاهی زیر 18 ماهگی)؛ اما کم شنوایی های ملایم تا متوسط یا کم شنوایی های یک طرفه ، اغلب تا سن ورود کودک به مدرسه تشخیص داده نمی شود. در صورت عدم تشخیص زودرس کم شنوایی ، برای بسیاری از این کودکان ، کسب مهارت های زبانی ، گفتاری ، درکی و اجتماعی بسیار مشکل و اغلب غیرممکن است.

عوارض تأخیر در تشخیص

تأخیر در تشخیص کم شنوایی ، تأثیر غیرقابل برگشتی بر تحول زبانی و گفتاری دارد. در صورت وجود کم شنوایی عمیق ، کودک بدون استفاده از سمعک یا دیگر وسایل تقویتی ، هیچ گونه دسترسی به گفتار ندارد و در نتیجه رشد زبانی و گفتاری نخواهد داشت.

کودکان ناشنوا تا 8 – 9 ماهگی مانند کودکان شنوای هنجار از خود صدا درمی آورند و این امر اغلب سبب گمراه شدن والدین می شود و تصور می کنند فرزندشان شنوایی هنجار دارد.

کم شنوایی های ملایم تر نیز تأثیر منفی چشمگیری بر رشد زبانی و گفتاری کودک بر جا می گذارد. بررسی های متعدد نشان داده اند که صرف نظر از نوع راهکار مداخله ای که شامل روش شفاهی، شنیداری یا روش ارتباط کلی است، مهارت های ارتباطی کودکانی که پیش از 6 ماهگی کم شنوایی آنان تشخیص داده شده و اقدامات مداخله ای برای آنها آغاز شده است، خیلی بیشتر از کودکانی است که دیرتر شناسایی شده اند.

«کم شنوایی» سن و سال نمی شناسد

«غربالگری شنوایی» آزمونی ، سریع و مقرون به صرفه است که افراد را به 2 گروه تقسیم می کند:

گروهی که قبول می شوند (سالم) و گروهی که رد می شوند (نیازمند ارزیابی جامع). غربالگری شنوایی نوزادان ، امری مقرون به صرفه است. حتی کودکانی که در غربالگری اولیه قبول می شوند، ولی دارای شاخص های خطر کم شنوایی هستند، باید تا 3 سالگی هر 6 ماه یک بار مورد ارزیابی قرار گیرند. همه کم شنوایی های زودرس ، در زمان تولد قابل شناسایی نیستند. کم شنوایی ممکن است در هر زمان ایجاد شود. کم شنوایی هایی که پس از تولد ایجاد می شوند، در برنامه های غربالگری شنوایی نوزادان تشخیص داده نمی شوند. بنابراین متخصصان اطفال باید از شاخص های خطر کم شنوایی آگاه باشند و زمانی که به کودکی مشکوک می شوند، وی را برای ارزیابی های شنوایی ارجاع دهند. شک والدین به تنهایی می تواند دلیل قانع کننده ای برای ارجاع کودک به منظور ارزیابی شنوایی باشد. همچنین باید والدین در مورد روند رشد شنوایی آگاه باشند و بدانند زمانی که به شنوایی کودک خود مشکوک می شوند، چه اقداماتی می توانند انجام دهند. می توان برای نوزادانی که کم شنوایی شان تشخیص داده می شود، پیش از یک ماهگی، سمعک مناسب تجویز کرد. با انجام اقدامات مداخله ای مناسب ، رشد زبانی ، درکی و اجتماعی این نوزادان ، به احتمال زیاد مشابه همسالان شنوای آنان خواهد شد. نتایج بررسی های جدید حاکی از این است که کودکانی که کم شنوا متولد می شوند و پیش از 6 ماهگی برای آنان سمعک مناسب تجویز شده و اقدامات توانبخشی صورت گرفته است ، مهارت های زبانی بسیار بهتری نسبت به گروهی دارند که کم شنوایی شان پس از 6 ماهگی تشخیص داده شده است. تشخیص کم شنوایی و آغاز اقدامات توان بخشی در دوره نوزادی و شیرخوارگی ، نیاز به اقدامات توان بخشی در دوران مدرسه را تا حد زیادی کاهش می دهد. نکته قابل توجه اینجاست که کودکان ناشنوا تا 8 – 9 ماهگی مانند کودکان شنوای هنجار از خود صدا درمی آورند و این امر اغلب سبب گمراه شدن والدین می شود و تصور می کنند فرزندشان شنوایی هنجار دارد.

برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به تمامی مراکز سنجش شنوایی ، درمانگاه ها و بیمارستان ها، همچنین دپارتمان شنوایی دانشکده های توان بخشی تهران ، ایران ، شهید بهشتی و علوم بهزیستی مراجعه فرمایید.

ترجمه : دکتر یونس لطفی