تبیان، دستیار زندگی
اهمیت موضوع مصرف بنزین و موضوعات مرتبط با آن مثل مصرف بی رویه، نحوه تأمین هزینه های سنگین واردات.....
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

یارانه بنزین، سهم افراد پردرآمد

بنزین

بخش اقتصاد- اهمیت موضوع مصرف بنزین و موضوعات مرتبط با آن مثل مصرف بی رویه، نحوه تأمین هزینه های سنگین واردات، ناعادلانه بودن نحوه توزیع یارانه ها، طرح های افزایش تولید بنزین و... از مباحث روز کشور است.سالانه بودجه قابل توجهی صرف واردات بنزین به منظور تأمین نیاز داخلی می شود و مباحثی مثل سهمیه بندی و هدفمند کردن یارانه بنزین در حال اجراست

اهمیت بنزین به این علت است که، یکی از مهم ترین بخشهای اقتصادی کشور، بخش حمل ونقل است که اهمیت زیاد آن به دلیل وابستگی شدید سایربخشهای اقتصادی کشور به این بخش است. این بخش سهم بسیار زیادی در مصرف بنزین کشور داشته است.مصرف فزاینده بنزین در بخش حمل ونقل، امروزه به معضلی بزرگ د ر اقتصاد ایران تبدیل شد

به عبارتی بنزین یکی از مهم ترین فراورده های نفتی است که نقش بسیارمهمی در بخش حمل و نقل کشور دارد، به طوری که تقریباً  98 درصد بنزین مصرفی کشور در بخش حمل و نقل به مصرف می رسد و این امر نقش برجسته بنزین را در بخش حمل و نقل نشان می دهد. افزایش موجودی خودروهای بنزین سوز از یک سو و قیمت یارانه ای بنزین از سوی دیگر باعث رشد زیاد مصرف بنزین در بخش حمل و نقل شده است.

با توجه به ویژگی های خاص بنزین در ایران، مانند پایین بودن قیمت آن، نبود جانشین های مناسب، تأثیر گذاری بر متغیرهای کلان اقتصادی، مصرف زیاد و بی رویه بنزین و ... بررسی بنزین و حواشی آن از اهمیت زیادی برخوردار است.

یکی از مسائل مربوط به بنزین یارانه بنزین است.هدف از پرداخت یارانه در جوامع مختلف، حمایت از اقشار کم درآمد و بهبود توزیع درآمد است، اما آنچه در زمینه پرداخت یارانه ها به طور کلی و یارانه بنزین به طور خاص تر در کشور مطرح است، برخورداری بیشتر طبقات بالای درآمدی و برخورداری کمتر طبقات پایین درآمدی از این گونه پرداختی هاست.

بر اساس ارقام وزارت نیرو، سهم طبقات بالای درآمدی از یارانه پرداختی بنزین، بیش از 15 برابر سهم طبقات پایین درآمدی از این یارانه ها است. خانوارهای شهری 3/62 درصد از کل یارانه پرداختی به بنزین را در سال 1384 به خود اختصاص داده اند که این نشان می دهد اهداف حمایتی دولت برای حمایت از اقشار آسیب پذیر تحقق نیافته، زیرا در ظاهر بیشترین سهم از یارانه بنزین نصیب افراد با درآمدهای بالا شده است.

مباحث یادشده، زمینه و فشار لازم را برای بازنگری در سیاست های معطوف به پرداخت یارانه به ویژه یارانه بنزین را فراهم می آورد، اما این مشکلات توجیه کننده اعمال هر گونه سیاستی مبنی بر آزادسازی یکباره قیمت های محصولات یارانه ای و حذف یک شبه آنها نیست.

بنزین ایران

حساسیت خاص موضوع های مربوط به یارانه ها و هزینه های اقتصادی، اجتماعی و گاه سیاسی مترتب بر بروز هر گونه اشتباه در این مورد غیر قابل چشم پوشی و هرگونه تصمیم گیری در زمینه اصلاح یا حذف یارانه ها نیازمند توجه به ابعاد گوناگون اقتصادی و اجتماعی آن و پرهیز از هر نوع نگرش بخشی و مقطعی به آن است. البته مطالب بالا به هیچ عنوان به معنای پذیرش نیافتن ایده اصلاح و کارآمدتر ساختن نظام کنونی پرداخت یارانه ها نیست بلکه آنچه مورد تاکید است داشتن یک نگرش جامع و التفات همه جانبه به مولفه های تاثیرگذار بر آن است

در این زمینه اولین گام اساسی، شناسایی دقیق گروه های هدف، تعیین دقیق اقشار پایین و بالای کشور و نحوه پرداخت یارانه ها به گروه های هدف است. مقایسه مستقیم کشور با سایر کشورهای جهان بدون در نظر گرفتن ویژگی ها و شرایط داخلی کشور اعم از متغیرهای کلان اقتصادی از جمله درامد سرانه، تورم داخلی، بیکاری، وضعیت سرمایه گذاری و ...، همچنین متغییرهای اجتماعی و سیاسی نمی تواند راهگشای مسیر کشور در این زمینه باشد که ضمن این که در مورد بنزین، توسعه حمل و نقل عمومی شهری و بین شهری، ارتقای فناوری خودروهای ساخت داخل و وارداتی، استفاده  از ویژگی های دولت الکترونیک و ... نیز باید مد نظر قرار گیرد تا افزایش قیمت (حذف یارانه) بنزین کمترین اثر تورمی را بر جریان اقتصادی کشور و به ویژه به زندگی اقشار پایین جامعه بگذارد. توجه به این نکته ازاینجا مهم است که فروش ارزان بنزین عواقبی دارد که حتی در بلند مدت هم بر اقتصاد کشور اثر گذار است

حجم بالای یارانه بنزین باعث شده که قاچاق بنزین از چالش های اساسی کشور در منطقه باشد. چنانچه بنزین در ایران حتی کمتر از قیمت تمام شده جهانی به فروش می رسد در حالی که در کشورهای همسایه ما ( به عنوان مثال ترکیه) با اختلاف معنا داری از این قیمت فروخته می شود و این وضع باعث شده که سودجویان با خرید بنزین ارزان در داخل مرزها و انتقال آن به کشورهای همسایه  به سود سرشاری دست یابند.

نتیجه دیگر یارانه بنزین مصرف بی رویه بنزین توسط خود ماست. همه ما شاهد تردد خودروهای تک سرنشین هستیم. به علاوه ترافیک شهری به خوبی نشان می دهد که به دلیل دسترسی ارزان به بنزین و راحتی استفاده از خودروهای شخصی سیستم حمل و نقل عمومی هنوز جای خود را میان مردم باز نکرده است. اینجاست که نقش مسئولین مشخص می شود.سیستم حمل و نقل عمومی به عنوان جانشین خودروهای شخصی سهم مهمی درمصرف بهینه سوخت دارند .

به علاوه به کار گیری سیاست سهمیه بندی بنزین هم از اسراف در مصرف بنزین جلوگیری می کند و هم به واسطه کاهش مصرف از عدم کارایی یارانه بنزین می کاهد. اصلاح الگوی مصرف بنزین از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. چرا که مصرف بهینه انرژی در دست یابی به توسعه پایدار نقش کلیدی دارد و به علاوه برای دسترسی به اهداف تعیین شده در سند چشم انداز باید نسبت به حفظ منابع انرژی و حفظ محیط زیست حساس بود. و البته اولین اثر این تلاش هوای پاکیزه و شهرهای خلوت است و پیش از هر کس دیگری متوجه خود ما خواهد بود.

ریحانه حمیدی فر

گروه جامعه و ارتباطات